Türkçe Kökenli Sözcüklerde Bulunmayan Ünsüzler
Türkçe, ünsüzler açısından kendine özgü bazı özelliklere sahiptir. Öyle ki ünsüzlerin bir bölümü Türkçe kökenli sözcüklerde hiçbir pozisyonda, bir bölümü ise söz başında veya sonunda bulunamazlar.
/j/ Ünsüzü
Bu ünsüz Türkçe kökenli bir sözcüğün hiçbir yerinde bulunamaz; sadece alıntı sözcüklerde bulunabilir:
jilet
Jale
jandarma vb.
Bu nedenle, /j/ sesinin yerine ağızlarda sık sık /c/ sesi kullanılır: cilet, Cale, candarma gibi.
/h/, /f/, /c/ Ünsüzleri
Bazı ünsüzler ise Türkçe sözcüklerde ancak ikincil, yani başka seslerden değişmiş olarak bulunabilirler. Bunlar da /h/, /f/, /c/ ünsüzleridir:
Eski Türkçe Günümüz Türkçesi
kanı
kangı
öbke
yuyka
açıksançak
hani
hangi
öfke
yufka
acık-
sancak
Ancak bu üç ünsüzün bulunduğu sözcük sayısı günümüz Türkçesinde son derece azdır. Türkçe kökenli sözcüklerde birincil olarak bulunmamakla birlikte /c/ ünsüzü, /ç/ ünsüzünden türediği için, diğerlerine göre daha fazla sözcükte görülür. Bu ünsüzlerden birisini taşıyor olması çoğu durumda bir sözcüğün Türkçe kökenli olmadığının da işaretidir.