Türkçe Ses Bilgisi Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Gitti mi?” cümlesinin sonunda önce yükselip sonra düşen bir ezgi vardır. Bu durum aşağıdakilerden hangisini gösterir?
Soru cümlesi olduğunu
|
Cümlenin bittiğini
|
Cümlenin bitmediğini
|
Ara cümle olduğunu
|
Devrik cümle olduğunu
|
2.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisi gelişme işaretlerini tanımlayan ifadedir?
Kabul edilemez biçimleri gösterir. |
Eklerin bağımsız olarak kullanılamadıklarını, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini gösterir. |
Bu işaretler dil incelemelerinde ele alınan ögenin eski ve yeni biçimlerini, bir başka ifade ile gelişimini gösterir. |
Bir dilin sesbirim olan seslerini gösterir. |
Sözcüğün, tarihi kaynaklarda belgelenmemiş ama öyle olması gerektiği |
Gelişme işaretleri dil incelemelerinde ele alınan ögenin eski ve yeni biçimlerini, bir başka ifade ile gelişimini gösterir.
3.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde bağlama ünsüzü bulunmaktadır?
elimiz |
morumsu |
telefonum |
gelir |
kötüyüm |
Bağlama ünsüzü, sözcüğün ünlüyle bitmesi, ekin ise ünlüyle başlaması durumunda, Türkçenin ikiz ünlülerden kaçınması nedeniyle araya giren ünsüzdür. /y/ ünsüzü bağlama ünsüzü olarak adlandırılır. Doğru cevap E’dır.
4.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
bunLAR |
sanDALye |
SONra |
AYrıca |
penCEre |
Doğru yanıt E seçeneği.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ses biliminin alanlarından biri değildir?
söyleyiş ses bilimi
|
titreşim ses bilimi
|
akustik ses bilimi
|
işitsel ses bilimi
|
görsel ses bilimi
|
6.Soru
En kısa tanımıyla, "bir sözcükte sadece art veya ön sıradan sesler bulunabilir" şeklinde ifade edilen ses uyumu aşağıdakilerden hangisidir?
Dudak uyumu
|
Ünsüz uyumu
|
Önlük-artlık uyumu
|
Ünlü uyumu
|
Yuvarlak-düz ses uyumu
|
7.Soru
Ateşimin yükselmesi hasta olduğuma işaret eder; böyle bir durumda doğal bir gösterge söz konusudur. O halde, doğal göstergenin ayırıcı özelliği nedir?
Gösteren ile gösterilen arasında nedensel bir bağ yoktur.
|
Bir gösteren vardır ama bir gösterilenden söz edilemez.
|
Bu tür göstergeler bir iletişim ihtiyacından kaynaklanmaz.
|
Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki insan tarafından belirlenmiştir.
|
Doğal bir göstergenin ilettiği mesaj başka tür göstergelerle ifade edilemez.
|
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "harf çevrimi" terimidir?
Transkripsiyon |
Transliterasyon |
Alfabe |
Ses birim |
Ses |
Transliterasyon için harf çevrimi terimi kullanılır.
9.Soru
"Bazı ünsüzler ise Türkçe sözcüklerde ancak ikincil, yani başka seslerden değişmiş olarak bulunabilirler."
Yukarıdaki bilgiye örnek olan ünsüzler hangi şıkta doğru olarak verilmiştir?
/b/, /d/, /g/ |
/ğ/, /ş/, /ç/ |
/p/, /r/, /s/ |
/k/, /l/, /m/ |
/h/, /f/, /c/ |
Bazı ünsüzler ise Türkçe sözcüklerde ancak ikincil, yani başka seslerden değişmiş olarak bulunabilirler. Bunlar da /h/, /f/, /c/ ünsüzleridir.
10.Soru
Hangi ünsüz/ler Türkçe kökenli sözcüklerde bulunmaz?
I- ç
II- ğ
III- j
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Türkçe Kökenli Sözcüklerde Bulunmayan Ünsüzler
Türkçe, ünsüzler açısından kendine özgü bazı özelliklere sahiptir. Öyle ki ünsüzlerin bir bölümü Türkçe kökenli sözcüklerde hiçbir pozisyonda, bir bölümü ise söz başında veya sonunda bulunamazlar.
/j/ Ünsüzü
Bu ünsüz Türkçe kökenli bir sözcüğün hiçbir yerinde bulunamaz; sadece alıntı sözcüklerde bulunabilir:
jilet
Jale
jandarma vb.
Bu nedenle, /j/ sesinin yerine ağızlarda sık sık /c/ sesi kullanılır: cilet, Cale, candarma gibi.
/h/, /f/, /c/ Ünsüzleri
Bazı ünsüzler ise Türkçe sözcüklerde ancak ikincil, yani başka seslerden değişmiş olarak bulunabilirler. Bunlar da /h/, /f/, /c/ ünsüzleridir:
Eski Türkçe Günümüz Türkçesi
kanı
kangı
öbke
yuyka
açıksançak
hani
hangi
öfke
yufka
acık-
sancak
Ancak bu üç ünsüzün bulunduğu sözcük sayısı günümüz Türkçesinde son derece azdır. Türkçe kökenli sözcüklerde birincil olarak bulunmamakla birlikte /c/ ünsüzü, /ç/ ünsüzünden türediği için, diğerlerine göre daha fazla sözcükte görülür. Bu ünsüzlerden birisini taşıyor olması çoğu durumda bir sözcüğün Türkçe kökenli olmadığının da işaretidir.
11.Soru
Düzlük-yuvarlaklık uyumuna göre ilk hecesinde ö,ü ünlüleri olan bir sözcüğün daha sonraki hecelerinde aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir?
Düzlük-yuvarlaklık uyumuna göre ilk hecesinde ö,ü ünlüleri olan bir sözcüğün daha sonraki hecelerinde aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir?
a, ı |
e, i |
a, u |
e, ü |
i, ü |
Kaynaklarda dudak uyumu olarak da geçen düzlük-yuvarlaklık uyumu, sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz; yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde dar-yuvarlak veya düz-geniş ünlülerin bulunması kuralıdır. Bu kurala göre ön hecede ö ve ü varsa sonraki hecede e ve ü ünlüleri olmalıdır. Doğru yanıt D seçeneği.
12.Soru
Türkçede ekleri yazarken, ünlü ve ünsüz uyumlarına bağlı olarak ortaya çıkan ses değişkelerini temsil edecek şekilde semboller kullanılır. Aşağıdakilerden hangisi bu uygulamaya verilebilecek doğru bir örnektir?
- (X)m: çatı-m
|
- (y)A: masa-y-a
|
- De: içeride, içte
|
- Da: başta, sonda
|
-mXŞ: gelmiş, görmüş
|
13.Soru
Aşağıda verilen sözcüklerden hangisinde vurgunun yeri yanlış verilmiştir?
HAzım |
akaryaKIT |
uçaksaVAR |
eliaÇIK |
tepeGÖZ |
Türkçe' de iki heceli sözcükler yalın haldeyken vurgu son hecededir: haZIM. Bir de birleşik sözcüklerle vurgu çoğunlukla son hecede olur: tepeGÖZ gibi.
14.Soru
Aşağıdaki alıntı sözcüklerden hangisi Türkçede ünlü ile başlayan bir ek alsa da ötümlüleşme gerçekleşmez?
cenk
|
metot
|
cep
|
hap
|
kitap
|
15.Soru
Önlük-artlık uyumundan çıkmanın en önemli nedeni kimi eklerin tek biçimli oluşudur. Aşağıdakilerden hangisi bu eklerden biri değildir?
-ki |
-daş |
-ken |
-miş |
-yor |
-miş eki tek biçimli değildir. -miş, -mış, -müş, -muş gibi sözcüğe uyum sağlayan biçimleri ulunmaktadır. Doğru yanıt D seçeneği.
16.Soru
Dilde anlam ayırıcı en küçük sese verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
fonetik
|
sesbirim
|
fonoloji
|
alofon
|
sesçil
|
17.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde bağlama ünsüzü bulunmaktadır?
sarımsı |
kalemim |
yapamaz |
suyun |
görür |
Bağlama ünsüzü, sözcüğün ünlüyle bitmesi, ekin ise ünlüyle başlaması durumunda, Türkçenin ikiz ünlülerden kaçınması nedeniyle araya giren ünsüzdür. /y/ ünsüzü bağlama ünsüzü olarak adlandırılır. 'su-y-un' kelimesinde ikiz ünlüden kaçınmak amacıyla ünlü ile biten sözcükten sonra (su) araya -y ünsüzü girmiştir. Doğru cevap D’dir.
18.Soru
Eklerin bağımsız olarak değil, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için bitişme yerine bir çizgi konur. Bu çizginin kullanımı, isim türeten ve eylem türeten eklere göre farklılık gösterir. Buna göre, aşağıdaki örneklerden hangisi kurala uygun bir örnektir?
-git-
|
sar-ıl
|
görgü-lü
|
dön-üş-
|
-kazan-ım
|
19.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi ek aldığında ötümlüleşme olmaz?
bayrak
|
sevap
|
bardak
|
konut
|
geçit
|
20.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi ek alırken ötümlüleşme bakımından farklı bir gelişme göstermiştir?
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi ek alırken ötümlüleşme bakımından farklı bir gelişme göstermiştir?
büyük |
geçit |
yakıt |
gözlük |
yamaç |
büyüğ-ü, geçid-i, gözlüğ-ü, yamac-ı şeklinde ek alırken sözcük sonunda ötümlüleşme meydana gelmektedir.
yakıt-ı gibi bazı sözcüklerde ötümlüleşme olmamaktadır.
Doğru yanıt C.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ