Türkçe Ses Bilgisi Deneme Sınavı Sorusu #1045025

I. Standart dil ile ağızları veya farklı ağız gruplarını kesin sınırlarla birbirinden ayıracak dil bilimi ölçütü yoktur. II. Bir ağız temel alınarak geliştirilen standart dil, zamanla resmi ve yarı resmi ortamlarda kullanılmak suretiyle yaygınlık kazanır. III. Standart Türkçenin bölgeler üstü bir geçerlilik kazanması, yüzyıllar öncesine dayanır. IV. Osmanlı yazı dili, standart bir dildir. V. İstanbul ağzına dayanan standart yazım kurallarının kayıt altına alınması, 1800’lü yıllarda mümkün olmuştur.

Standart dil ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?


I, II

I, II, III

II, III, IV

I, II, III, IV

I, II, III, IV, V


Yanıt Açıklaması:

Doğru cevap A şıkkıdır.

Kendisi de bir ağza dayanan standart dil ile ağızları veya farklı ağız gruplarını kesin sınırlarla birbirinden ayıracak dil bilimi ölçütü yoktur (bk. Demir 2011). Ancak bir ağız temel alınarak geliştirilen standart dil zamanla eğitim kurumlarında öğretilmek, resmi ve yarı resmi ortamlar, basın yayın, edebiyat vb. gibi alanlarda kullanılmak suretiyle yaygınlık ve saygınlık kazanır. Böylece standart dil, asıl ağız bölgesi dışında da kullanılan ve kabul gören bölgeler üstü bir iletişim aracına dönüşür. Standart Türkçenin bölgeler üstü bir geçerlilik kazanması, sanıldığının aksine, oldukça yenidir. Yoğun Arapça ve Farsça ögelerle konuşma dilinden uzaklaşmış Osmanlı yazı dili, devlet idaresi, edebiyat, tarih yazıcılığı gibi, bir dilden beklenen ihtiyaçların bir kısmını karşılamakla birlikte, 19. yüzyılda ortaya çıkan, eğitimi geniş halk kitlelerine yayma isteğine ve yeni gelişen basının ihtiyaçlarına cevap verecek durumda değildi (konuyla ilgili bk. Johanson 2004). Özellikle eğitim ve basın için konuşma diline yakın, öğretimi ve öğrenmesi kolay, yazım kuralları anlaşılır biçimde belirlenmiş bir standart gerekmekteydi. Ne var ki mevcut Osmanlı yazı dili bunun tam tersi durumdaydı. Henüz iyi araştırılmamış İstanbul ağzına dayanan bir standart varyantın söz varlığı anlamında geliştirilmesi, 20. yüzyılın başlarında kısmen gerçekleşmiş olsa da standart yazım kurallarının kayıt altına alınması ancak 1940’lı yıllarda mümkün olmuştur.

Yorumlar
  • 0 Yorum