Filibeli’ye göre asıl sorun, tarihsel şartları kavramamaktır. Hayat, yenilik
ve yenileşme olduğuna göre, bazı durumları muhafaza etmek çabası cahillik ve
gaflet belirtisidir. Çünkü tekamül yasası, zaman ve çevre değişmeleri, kişiler gibi
toplumları da arınmaya ve elenmeye mecbur kılar. Bu mecburiyetten kaçınmaya
kalkışmak, duraklama fikridir ki, önce hastalığa ve sonra ölüme yol açar (F. Ahmet
Hilmi 2005, 539). İslam’ın yaşadığı sorun da budur. Doğru cevap C seçeneğidir.