Uluslararası Ticaret Hukuku Deneme Sınavı Sorusu #1328806

Aşağıdakilerden hangisi yetki anlaşmasının geçerlilik şartları arasında yer almaz?


Yetki anlaşması resmi yazılı şekilde yapılmalı

Tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında yapılması

Uyuşmazlık konusu hukuki ilişki belirlenebilir olmalı

Yetkili kılınan mahkeme belirlenebilir olmalı

Uyuşmazlık konusu üzerinde taraflar serbestçe tasarrufta bulunabilmeli


Yanıt Açıklaması:

HMK m. 17 ve 18’e göre, yabancı unsur içeren bir uyuşmazlıkta Türk mahkemelerini yetkili kılan bir anlaşmanın geçerli olabilmesi için aranan şartları maddeler hâlinde şu şekilde belirtebiliriz:
1. Yetki anlaşması tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında yapılmalıdır: Zayıf tarafı korumak amacıyla, sadece tacirlerin veya kamu tüzel kişilerinin kendi aralarında yahut birbirleriyle yetki anlaşması yapabilmelerine müsaade edilmiştir. Bir gerçek kişi ile tacir arasında yapılan yetki anlaşması geçersiz olduğu gibi, gerçek kişilerin kendi aralarında da böyle bir anlaşma yapabilmeleri mümkün değildir.
2. Uyuşmazlık, tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulanabilecekleri bir konuda olmalıdır: Örneğin taraflar bir sözleşmeden doğan uyuşmazlıkla ilgili anlaşarak serbestçe tasarrufta bulunabilirler, yani sulh olabilirler ve bu sulh anlaşması Türk hukukunda geçerlidir. Dolayısıyla, sözleşmeden doğan uyuşmazlıklarla ilgili yetki anlaşması yapılabilir.
3. Uyuşmazlıkla ilgili kesin yetkiye sahip bir başka Türk mahkemesi bulunmamalıdır: Örneğin Türkiye’de bulunan bir taşınmaz mal üzerindeki ayni hakka ilişkin uyuşmazlıkta, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir. (A) şirketi ile (B) şirketi, Ankara’daki bir arsanın mülkiyeti konusunda aralarında doğan uyuşmazlığın İstanbul mahkemesinde görülmesi konusunda anlaşma yapamazlar; yapsalar dahi bu anlaşma geçersizdir.
4. Uyuşmazlık konusu hukuki ilişki, belirli veya belirlenebilir olmalıdır: Yetki anlaşmaları genelde sözleşmeler hakkında yapılır. Ancak, haksız fiilden veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı uyuşmazlıklar için de yetki anlaşması yapılabilir. Önemli olan, mahkemeye sunulduğunda, uyuşmazlığın doğduğu hukuki ilişkinin belirli ya da belirlenebilir olmasıdır.
5. Yetki anlaşmasında yetkili kılınan mahkeme veya mahkemeler belirli olmalıdır: Dolayısıyla, yabancı unsurlu bir uyuşmazlıkta sadece Türk mahkemelerini yetkili kılan genel bir anlaşma Türk hukuku açısından geçersizdir. Çünkü böyle bir durumda, Türkiye’de bulunan yüzlerce yer itibarıyla yetkili mahkemeden hangisinin yetkilendirildiği tespit edilemez. Belli bir Türk mahkemesini yetkilendirmek isteyen tarafların, bu iradelerini (örn. İstanbul, Ankara, Eskişehir, Polatlı/Ankara gibi) açıkça ortaya koymaları gerekir.
6. Yetki anlaşması yazılı şekilde yapılmalıdır: Sözlü olarak yapılan yetki anlaşması geçersizdir. Ancak, HMK’da aksi yönde bir hüküm bulunmadığından adi yazılı şekilde yapılan bir yetki anlaşması da geçerlidir; yani resmî yazılı şekilde yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

Yorumlar
  • 0 Yorum