VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Deneme Sınavı Sorusu #818152

Köktürk metinlerinin söz varlığı ve edebî değeriyle ilgili aşağıdaki özelliklerden hangileri kıstas olarak alınabilir?

I. Eşanlamlılık

II. Çokanlamlılık

III. Soyut kavramlardaki zenginlik

IV. İleri öğeler


I ve II

I ve III

II ve III

I, II ve IV

Hepsi


Yanıt Açıklaması:

Doğan Aksan, En Eski Türkçenin İzlerinde (2003) adlı eserinde, bazı ölçütleri de kullanarak Köktürkçenin sözvarlığını ve edebî boyutunu değerlendirmiştir. Doğan Aksan, Köktürk metinlerinin sözvarlığı ve edebî değeriyle ilgili şu beş özelliği kıstas olarak ele almıştır:
1. Soyut kavramlardaki zenginlik: Bu ölçüt, bir dilin gelişmişliğini, değişik anlamlarda çeşitli kavramların oluşmuş olduğunu, toplumun kültür düzeyinin yüksekliğini gösteren ölçütlerin en başta gelenidir.
2. Eşanlamlılık: Bir dilde “tam eşanlamlı” sayılabilecek ya da anlamca çok küçük ayrımlar gösteren sözcükler, ancak çok uzun bir sürede, kimi zaman yüzyılları aşan bir zaman dilimi içinde birbirlerine yaklaşırlar. Dilin eldeki en eski ürünlerinde bu nitelikteki öğeler görüldüğü zaman bu nitelik bize, sözcüklerin, dolayısıyla da dilin eskiliğini gösteren önemli ipuçları sunmaktadır.
3. Çokanlamlılık: Bir sözcüğün herhangi bir dilde çokanlamlılık göstermesi, onun geniş bir kullanım alanına sahip olduğunu ve genellikle uzun süre kullanılma sonucunda yeni yeni anlamlar edindiğini göstermektedir.
4. İleri öğeler: Varlığı ancak birtakım köklerin ve gövdelerin varolmasına bağlı kimi sözcüklerin en eski dil ürünlerinde görülmesi, onların dayandıkları köklerin ve gövdelerin de o dönemde varolmasını gerektirmektedir.
5. Anlam olayı olan ve anlatıma güç katan söz sanatları-biçem ve anlatım özellikleri: Bu ölçüt de bir dilin en eski ürünlerinden öncesini ve o dönem öncesinde bir yazın ve yazı dili olup olmadığını ortaya koymaktadır. 

Yorumlar
  • 0 Yorum