VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Türk edebiyatının ilk tiyatro metni olarak değerlendirilmektedir?
Maitrisimit |
Huastuanift |
Altun Yaruk |
Sekiz Yükmek |
Hsüan-Tsang Biyografisi |
Maitrisimit adlı eserin her bir bölümünde, anlatılan olayların nerede tasavvur edilmesi gerektiğini belirten sözler bulunmakta ve “seyretmek” anlamına gelen “körünç” ifadesi sıkça kullanılmaktadır. Bu sebeple Maitrisimit, Türk edebiyatının ilk tiyatro metni olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap A’dır.
2.Soru
Uygur edebiyatı, farklı dinlerde yazılmış eserler ile toplum hayatını düzenleyen hukuk vesikalarından ibarettir. Uygur edebiyatı ait olunan dinî çevre ve içeriklerine göre farklı gruplarda ele alınabilir. Aşağıdakilerden hangisi bu gruplardan değildir?
İslami Uygur Edebiyatı |
Budist Uygur Edebiyatı |
Din Dışı Uygur Edebiyatı |
Maniheist Uygur edebiyatı |
Hıristiyanlığın Nesturî Koluna Ait Uygur Edebiyatı |
İslami Uygur Edebiyatı
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Fars edebiyatında görülen üsluplara verilen adlardan biri değildir?
İran/Selçuklu üslubu
|
Kûfe okulu
|
Türkistan/Horasan üslubu
|
Hint üslubu
|
Geriye dönüş üslubu
|
4.Soru
Karahanlı yazı dilini en iyi yansıtan eser aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Kur’an Tercümeleri |
Bunlar arasında Karahanlı yazı dilini en iyi yansıtan eser, kuşkusuz Kutadgu Bilig’dir
5.Soru
Köktürk metinlerinin söz varlığı ve edebî değeriyle ilgili aşağıdaki özelliklerden hangileri kıstas olarak alınabilir?
I. Eşanlamlılık
II. Çokanlamlılık
III. Soyut kavramlardaki zenginlik
IV. İleri öğeler
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve IV |
Hepsi |
Doğan Aksan, En Eski Türkçenin İzlerinde (2003) adlı eserinde, bazı ölçütleri de kullanarak Köktürkçenin sözvarlığını ve edebî boyutunu değerlendirmiştir. Doğan Aksan, Köktürk metinlerinin sözvarlığı ve edebî değeriyle ilgili şu beş özelliği kıstas olarak ele almıştır:
1. Soyut kavramlardaki zenginlik: Bu ölçüt, bir dilin gelişmişliğini, değişik anlamlarda çeşitli kavramların oluşmuş olduğunu, toplumun kültür düzeyinin yüksekliğini gösteren ölçütlerin en başta gelenidir.
2. Eşanlamlılık: Bir dilde “tam eşanlamlı” sayılabilecek ya da anlamca çok küçük ayrımlar gösteren sözcükler, ancak çok uzun bir sürede, kimi zaman yüzyılları aşan bir zaman dilimi içinde birbirlerine yaklaşırlar. Dilin eldeki en eski ürünlerinde bu nitelikteki öğeler görüldüğü zaman bu nitelik bize, sözcüklerin, dolayısıyla da dilin eskiliğini gösteren önemli ipuçları sunmaktadır.
3. Çokanlamlılık: Bir sözcüğün herhangi bir dilde çokanlamlılık göstermesi, onun geniş bir kullanım alanına sahip olduğunu ve genellikle uzun süre kullanılma sonucunda yeni yeni anlamlar edindiğini göstermektedir.
4. İleri öğeler: Varlığı ancak birtakım köklerin ve gövdelerin varolmasına bağlı kimi sözcüklerin en eski dil ürünlerinde görülmesi, onların dayandıkları köklerin ve gövdelerin de o dönemde varolmasını gerektirmektedir.
5. Anlam olayı olan ve anlatıma güç katan söz sanatları-biçem ve anlatım özellikleri: Bu ölçüt de bir dilin en eski ürünlerinden öncesini ve o dönem öncesinde bir yazın ve yazı dili olup olmadığını ortaya koymaktadır.
6.Soru
Hakikatlerin eşiği anlamına gelen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Atabetül hakayık. |
Divan-ı Lügat-ı Türk. |
Mesnevi. |
Cümcüme name. |
Mirac name. |
Atabetül hakayık.Cevap A'dır.
7.Soru
Mani ve Uygur alfabeleriyle yazılıp yirmiden fazla nüshası bulunan ve on beş bölümden oluşan, bir günah çıkarma kitabı olan ………….., Soğdcadan çevrildiği tahmin edilmektedir. Eserde, Maniheizmin kuralları ve bu kurallara uyulmadığında ortaya çıkan günahlar üzerinde durulmuştur. Hoço ve Dunhuang’da bulunan nüshaları, bugün St. Petersburg ve Berlin koleksiyonlarında yer almaktadır.
Yukarıdaki paragrafta boş bırakılan yere hangi eser gelmelidir?
Sekiz Yükmek |
Altun Yaruk |
Hsüan-Tsang Biyografisi |
Pothi-Kitabı |
Huastuanift |
Mani ve Uygur alfabeleriyle yazılıp yirmiden fazla nüshası bulunan ve on beş bölümden oluşan, bir günah çıkarma kitabı olan Huastuanift’ın, Soğdcadan çevrildiği tahmin edilmektedir. Eserde, Maniheizmin kuralları ve bu kurallara uyulmadığında ortaya çıkan günahlar üzerinde durulmuştur. Hoço ve Dunhuang’da bulunan nüshaları, bugün St. Petersburg ve Berlin koleksiyonlarında yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.
8.Soru
Türk runik harfli yazıtlar bugüne kadar birçok araştırmada tasnif edilmiş, ait oldukları yer ve siyasî teşekküle göre gruplandırılmıştır. Aşağıdakilerden hangileri bu gruplardan biridir? I. Yenisey Yazıtları II. Başkorkut Yazıtları III. Köktürk Kağanlığı Yazıtları IV. Uygur Kağanlığı Yazıtları
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
I, III ve IV |
Hepsi |
Yazıtlar, bugüne kadar birçok araştırmada tasnif edilmiş, ait oldukları yer ve siyasî
teşekküle göre genellikle dört grupta değerlendirilmişlerdir:
1. Köktürk Kağanlığı Yazıtları,
2. Uygur Kağanlığı Yazıtları,
3. Yenisey Yazıtları,
4. Diğer Yazıtlardır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Maniheist Uygur edebiyatına ait bir eserdir?
Sadaprarudita |
Huastuanift |
Maitrisimit |
Tantrik |
Nilakanthaka |
Budist metinlere göre daha güzel ve itinalı yazılıp minyatürlerle süslenen Maniheist metinler, noktalama işaretleri bakımından Budist metinlere göre farklılık göstermektedir. Maniheist Uygur metinleri, Budist metinlere göre kısa ve oldukça yıpranmıştır. Hatta bazı fragmanlarda aşınmadan dolayı, sadece birkaç kelime okunabilmektedir. Bu sebeple Maniheist fragmanların hangi eserin parçası olduğunu tahmin etmek güçtür. Bunlar arasında en hacimli olanı, çeşitli kütüphane ve koleksiyonlarda yirmiden fazla nüshası muhafaza edilen Huastuanift adlı tövbe kitabıdır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.
10.Soru
I. nesir
II. seci
III.kaside
IV. recez
Arap edebiyatı nazım biçimlerindeki geçiş (değişim) aşamaları hangi seçenekte doğru verilmiştir?
I-II-III-IV |
III-II-I- IV |
I-II-IV-III |
IV-II-III-I |
II- IV-I-III |
Arap edebiyatında nazım şekilleri nesirle başlamış olmakla birlikte, nesirden seciye, seciden receze, recezden de kasideye geçiş aşamalarıyla devam etmiştir.
Bu neden doğru yanıt C'dir.
11.Soru
- Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalmadır.
- Gelişmiş bir yazı dilidir.
- 5. yüzyıldan kalmış olan metinlerdir.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Türk dilinin bilinen ilk metinleri ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
II, III |
Türk dilinin bilinen ilk metinleri, Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalmadır. Bugünkü bilgilerimize göre Türklerin 7/8. yüzyıllardan önceye ait yazılı bir metni, bugüne ulaşmış değildir. Bu bağlamda Hunlar zamanında ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde Türk dili ile yazılmış bir metnin varlığı, bugün icin muğlaktır. Öte yandan Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtların dili, Türk yazı dilinin gelişmişliğini, uzun suredir işlenmiş olduğunu ve böylece Türk dilinin Hunlar ve Kökturk Kağanlığının birinci döneminde de yazı dili olarak kullanılmış olabileceğini göstermektedir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Endülüs’te oluşan nazım şekilllerinden biridir?
müzdevic |
recez |
hadarî gazel |
urcuze |
zecel |
Zecel, Endülüs’te oluşan nazım şekillerindendir.
Bu nedenle doğru yanıt E'dir.
13.Soru
XIII. yüzyılda Anadolu’da devam eden Farsça yazılan edebî eser faaliyetlerinde aşağıdaki şairlerden hangilerinin büyük etkisi görülür?
Câmî - Nizâmî
|
Firdevsî - Attâr
|
Nizâmî - Attâr
|
Hâfız - Nizâmî
|
Câmî – Hâfız
|
14.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi “Arap” sözcüğünün anlamı ile ilgili görüşlerden biri arasında yer almaz?
doğu |
göçebe |
step |
kara ülkesi |
göçebe |
Arap sözcüğünün kökeni ile ilgili farklı görüşler ileri sürülmüştür. Batı anlamında ve Fırat'ın batısında yaşayanlar anlamına geldiği söylenmekle birlikte step, göçebe, kara ülkesi ve çöl gibi anlamlara geldiği de öne sürülmüştür. Ancak doğu anlamına geldiği görüşü söz konusu değildir.
Bu nedenle doğru yanıt A'dır.
15.Soru
Adına yazıt dikilen Tonyukuk için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İlteriş Kağan'ın vezirliğini yapmıştır. |
İlk Türk hatıra yazarı olarak kabul edilir. |
İlk Türk tarihçisi olarak kabul edilir. |
İlk Türk düşünürü olarak kabul edilir. |
Köktürklerin önemli kağanlarından biridir. |
Tonyukuk bir vezirdir, kağan değildir.
16.Soru
Mevlana Fars edebiyatının hangi üslubuna mensuptur?
Türkistan |
Azerbaycan |
Irak |
Hint |
Edebî Geri Dönüş |
Mevlana, Fars edebiyatının XII – XV. yüzyıllar arasında devam eden ve Arap edebiyatı etkisinin yoğun olduğu Irak üslubuna mensuptur.
Bu nedenle doğru yanıt C'dir.
17.Soru
İçeriği HZ. Peygambere övgü olan uzun kasideler aşağıdakilerden hangisidir?
Beddiyat. |
Tevki'at. |
Recez. |
Seci. |
Beyit. |
Beddiyat. Cevap A'dır.
18.Soru
Köktürk tarihi ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olan Köktürkler, 552 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
II. Köktürk Kağanlığı, Bumin, İstemi ve Mukan Kağan zamanlarında sınırlarını genişleterek zamanının en büyük devletlerinden biri haline gelmiştir.
III. Köktürk Kağanlığına bağlı yaşayan Uygur, Karluk ve Yağmalar, 744 yılında çıkardıkları isyan ile Köktürk Kağanlığına son verirler.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
I, II ve III |
Tüm maddelerde verilen bilgiler doğrudur. Doğru yanıt E'dir.
19.Soru
Köktürkçedeki 'ebçi' sözcüğünün Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Evlat |
Oğul |
Kız |
Hükümdar eşi |
Hükümdar soyundan gelen kişi |
Köktürkçedeki 'ebçi' sözcüğünün Türkçesi 'Hükümdar eşi'dir.
20.Soru
Birinci Köktürk Kağanlığı dönemine ait verilenlerden hangisi doğru değildir?
Bugüne kadar Köktürk Kağanlığının birinci döneminde (552-630) Türk dili ile kaydedilmiş herhangi bir metne ulaşılamamıştır. |
Bizans kaynaklarında Köktürk ve Bizans heyetleri arasında gerçekleşen görüşmeler anlatılırken, İstemi Yabgu’nun “İskit harfleriyle yazılmış” bir mektubu Bizans imparatoruna gönderdiği kaydedilmiştir. |
İstemi Yabgu döneminde Sasani Devleti ile mücadeleye girişen Köktürk Kağanlığı, Sasani hükümdarı Anuşirvan’a karşı Bizans İmparatorluğu ile işbirliği yapmıştır. |
Köktürk Kağanlığının birinci dönemine ait yazınsal faaliyetler içerisinde en önemli olanı, 602 yılında Taspar Kağan zamanında dikilmiş olan Bugut yazıtıdır. |
Budizm’den etkilenen Köktürklerin Budist öğretiye ait eserleri Türkçeye çevirdikleri ya da çevirttikleri bilinmektedir. |
Köktürk Kağanlığının birinci dönemine ait yazınsal faaliyetler içerisinde en önemli olanı Taspar Kağan zamanında dikilmiş olan Bugut yazıtıdır bilgisi doğru olsa da yazıtın 602 yılında yazıldığı bilgisi doğru değildir, çünkü Bugut yazıtı 582 yılında yazılmıştır. Doğru yanıt D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ