VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Deneme Sınavı Sorusu #818965

Aşağıdakilerden hangisi Anadolu sufîliği üzerinde etkili olan tasavvufî düşünce akımlarından değildir? 


İşrakilik

Nakşbendilik

Rifailik

Evhadiyye

Kübrevilik


Yanıt Açıklaması:

Bazı tasavvufî düşünce akımlarının Anadolu sufîliği üzerinde etkili olduğu görülmektedir. İlk defa sistemsiz bir şekilde Muhasibî, Bayezid-i Bistamî, Cüneyd-i Bagdadî ve Hallac-ı Mansur’un tasavvuf düşüncelerinde kendisini gösteren, ancak İbn Arabî tarafından sistemleştirelerek tekâmül noktasına ulaştırılan Vahdet-i Vücud anlayışı bunlardandır. Yine Şihabeddin-i Sühreverdî tarafından oluşturulan İşrakilik de bu tip akımlardandır. İşrakilikte, güneşin işrakı yani doğması, eşyanın görülmesine imkân verdiği gibi, manevî işrak yahut sezgi de, insana birçok bilgiyi yani marifeti ilham yoluyla verir. Bundan dolayı bu düşüncede keşif ve sezgi ile akıl ve tetkik çok önemlidir. Yine Necmeddin-i Kübra’ya nispet edilip züht yani takva anlayışının kuvvetli olduğu ve basit bir tasavvuf telakkisine dayanan, Sa’deddin-i Hamavî, Seyfeddin-i Baherzî, Baba Kemal-i Hocendî vasıtasıyla Anadolu’ya girip Necmeddin-i Razî, Mevlana’nın babası Bahaeddin-i Veled ve onun halifesi Seyyid Burhaneddin tarafından yayılan Kübrevilik; Ebu Hafs Şihabeddin Ömer-i Sühreverdî tarafından kurulup Horasan mektebinin estetikçi ve hoşgörülü özelliğini yansıtan Sühreverdilik Anadolu sufîliğine etki eden tasavvufî düşünce akımlarındandır. Seyyid Ahmed-i Kebir el-Rifaî’ye nisbet edilen ve burhan gösterileri olarak da adlandırılan vücudun değişik yerlerine şişler sokma, ateşe girme, yılanlarla oynama gibi olağanüstü gösterileriyle ve yüksek sesli, coşkulu zikir ayinleriyle dikkat çeken Rifailik de bu tip tasavvufî düşünce akımlarındandır. Evhadüddin-i Kirmanî tarafından tesis edilen ve düşünce tarzı özellikle Türkmenlerin yaşayış tarzına uygun olduğu için Türkmenler arasında yoğun bir ilgi uyandıran Evhadiyye Tarikatı da bu hüviyetteki tasavvufi düşüncelerdendir

Yorumlar
  • 0 Yorum