VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Behçetü’l-hadâyık adlı eseri yazan aşağidakilerden hangisidir?
Şeyyad Hamza
|
Şeyh Ali b. Muhammed
|
Fahreddin bin Mahmud
|
Hakim Süleyman
|
Kâşgarlı Mahmud
|
2.Soru
Kuruluş aşamasında, yapılanma ve örgütlenme yönünden Büyük Selçuklu medreselerinin örnek alındığı bu medreselerde, eğitim ve öğretim faaliyetleri iyi bir şekilde organize edilmiş ve eğitimin devletin kontrolüne girmesi sağlanmıştır. Hatta eğitim ve öğretim, oluşturulan fiziki mekân ve alt yapı, eğitim ve öğretim kadrosu ve öğretim programı standart bir yapıya kavuşturulmuştur. Bu tip medreselerin en eskisi hangi şehirde inşa edilmiştir?
Erzincan |
Van |
Kayseri |
Afyon |
Konya |
Kuruluş aşamasında, yapılanma ve örgütlenme yönünden Büyük Selçuklu medreselerinin örnek alındığı bu medreselerde, eğitim ve öğretim faaliyetleri iyi bir şekilde organize edilmiş ve eğitimin devletin kontrolüne girmesi sağlanmıştır. Hatta eğitim ve öğretim, oluşturulan fiziki mekân ve alt yapı, eğitim ve öğretim kadrosu ve öğretim programı standart bir yapıya kavuşturulmuştur. Bu tip medreselerin en eskisi Konya’da II. Kılıç Arslan zamanında yapılan ve İpekçi diye meşhur olan Şemseddin Ebu Said Altun Aba Medresesi’dir.
3.Soru
Budizmin Mahayana mezhebine ait olan Maitrisimit Nom Bitig, Uygur edebiyatının en önemli metinlerindendir. Gelecekteki Buda’yı ifade eder. Prajñaraksita tarafından çevrilmiştir. Bu çeviri hangi dilden yapılmıştır?
Çince |
Arapça |
Tibetçe |
Toharca |
Sanskritçe |
Budizmin Mahayana mezhebine ait olan Maitrisimit Nom Bitig, Uygur edebiyatının en önemli metinlerindendir. Prajñaraksita tarafından Toharcadan çevrilen eser, gelecekteki Buda’yı ifade etmektedir. Şu ana kadar tespit edilen Budist Uygur edebiyatındaki 81 eserin 41’i Çinceden, 16’sı Tibetçeden, 9’u Sanskritçeden, 3’ü ise Toharcadan tercüme edilmiştir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "Çarh-nâme ve Mesâcidi’ş-Şerîfe’nin" müellifidir?
Ahmed Fakih |
Yunus Emre |
Hacı Bektaş-ı Veli |
Gülşehri |
Hoca Dehhani |
Son araştırmalar Çarh-nâme ve Mesâcidi’ş-Şerîfe’nin, dil özellikleri yönünden XIV. yüzyılda Karamanlı Ahmed Fakih tarafından yazılmış olabileceğini gösterir.
5.Soru
Hangi yazar-eser eşleşmesi yanlıştır?
Baba İlyas-ı Horasanî - Cihâd-nâme |
Sultan Veled - Mecâlis-i Seb‘a |
Mevlana - Fîhi Mâ Fîh |
Bahaeddin Veled - Ma’ârif |
Sultan Veled - Mecâlis-i Seb‘a |
Ma’ârif, Bahaeddin-i Veled tarafından kaleme alınmıştır.
6.Soru
Anadolu Selçuklu Devleti’nde bilim ve hukuk dili hangisidir?
Rumca |
Farsça |
Arapça |
Türkçe |
Süryanice |
Anadolu Selçuklu Devleti’nde bilim ve hukuk dili Arapça, resmî belge dili önce Arapça,
daha sonra Farsça olmuştur.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi karışık dille yazılmış Türkçe eserdir?
Behçetü’l-hadâyık fi-Mev’izeti’lhalâyık |
Şeyh San’ân Kıssası |
Mantıku’t-tayr |
Dânişmend-nâme |
Çarh-nâme |
Fahreddin bin Mahmud İbni’l-Hüseyn’in yazdığı Behçetü’l-hadâyık fi-Mev’izeti’lhalâyık, XIII. yüzyılda yazılan karışık dilli -hem Doğu Türkçesi hem eski Anadolu Türkçesi özellikleri bulunduran- Türkçe eserlerdir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Altın Ordu sahasında yazılmış bilinen en eski Türkçe eserdir?
Hüsrev ü Şîrîn |
Muhabbet-Nâme |
Cümcüme-Nâme |
Satır-Altı Kur’an Tercümesi |
Mu’înü’l-Mürîd |
Altın Ordu sahasında yazılmış bilinen en eski Türkçe eser olan Hüsrev ü Şîrîn mesnevisi, Fars edebiyatının ünlü şairlerinden Nizamî’nin 12. yüzyılda yazdığı aynı adı taşıyan eserinden Harezm Türkçesine tercüme edilmiş hâlidir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Cengiz Han’ın oğullarından birinin adı değildir?
Cuci Han |
Çağatay Han |
Ögedey |
Tuluy Han |
Batu Han |
Cengiz Han hayattayken oğulları arasında paylaştırdığı Moğol İmparatorluğu, kendisinin 1227 yılındaki ölümünden sonra, dört oğlu tarafından idare edilmiştir. Cengiz han’ın dört oğlu vardır: Cuci, Çağatay, Ögedey, Tuluy Han. Batu Han Cuci’nin oğludur.
10.Soru
"Ne okdur bu ne ok kim değdi senden/Benüm boyum süñüydi şimdi yaydur" beytindeki "ok", sevgilinin hangi güzellik unsuruna işaret eder?
Bakış |
Boy |
Yüz |
Saç |
Dudak |
Bana olan nazarın (=bakışın: ok, açık isti’âre), nasıl bir oktur? O bana değince mızrak (gibi düz) olan boyum (teşbîh) yay (gibi iki büklüm) oldu(teşbîh).
11.Soru
İslam dünyasında “ilk Rönesans devri” olarak kabul edilebilecek bir dönemin yaşandığı ve önemli bir Türk-İslam merkezi hâline gelen Doğu Karahanlıların başkenti neresidir?
Buhara |
Semerkand |
Beykent |
Harezm |
Kâşgar |
İslam dünyasında “ilk Rönesans devri” olarak kabul edilebilecek bu dönemde, önemli
bir Türk-İslam merkezi hâline gelen Doğu Karahanlıların başkenti Kâşgar’dır.
12.Soru
XIII. yüzyılın ortalarına doğru Selçuklu ordusunun kime yenilmesinden sonra Anadolu Selçuklu Devleti zamanla eski gücünü ve otoritesini iyice kaybedip Türkmen beylerinin bağımsızlığını ilan etmesine sebep olmuştur?
Bizanslar |
Artuklular |
Ermeni Krallığı |
Moğollar |
Saltuklular |
XIII. yüzyılın ortalarına doğru Selçuklu ordusunun Kösedağ’da Moğollara yenilmesinden
sonra Anadolu Selçuklu Devleti zamanla eski gücünü ve otoritesini iyice kaybetmiştir. Doğru cevap D’dir.
13.Soru
I. Nizami mahlaslı bir şair tarafından tercüme edilmiştir.
II. Bugüne kadar birçok nüshası bulunmuştur.
III. Türk edebiyatında bugüne kadar yazılmış olan 21 Hüsrev ü Şîrîn ya da Ferhad u Şirin mesnevilerinin ilkidir.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Hüsrev ü Şîrîn için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
Kutb mahlaslı bir şair tarafından tercüme edilmiştir. Bugüne kadar tek bir nüshası bulunabilmiştir. Kutb mahlaslı bir şair tarafından tercüme edilmiştir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mevlana’nın şiir üslubu değildir?
Konya tarzı |
Horasan üslubu |
Türkistan tarzı |
Moğol öncesi Horasan şairleri üslubu |
Moğol öncesi Maveraünnehir şairleri üslubu |
Onun şiiri, Horasan üslubu veya Türkistan tarzı diye bilinen Moğol öncesi Horasan ve Maveraünnehir şairlerinin üslubunun özelliklerini taşımaktadır. Ancak kelime ve cümle yapıları itibariyle Horasan üslubunun özellikleri Mevlana’nın şiirinde öne çıksa da bazı dil özellikleriyle muhteva ve anlam zenginliği bakımından Irak üslubuyla buluştuğu noktalar da vardır.
15.Soru
"Anadolu’daki tabiî ilimler üzerindeki çalışmalar, bilimin iş alanına uygulanıp insanların sosyal ve çalışma hayatlarına katkı ve kolaylık sağlaması düşüncesini oluşturmuştur. Böylece bilimin işe dönüştürülüp uygulamaya geçirilmesi için gayret edilmiştir. Diyarbekir Artukluları devri bilgini "..............." el-Câmi’ Beyne’l-ilm ve’lamel adlı kitabında, birçok otomatik makinenin projesini çizip ilmin işe dönüştürülmesinin yollarını göstermiştir. " Parçada sözü edilen bilgin aşağıdakilerin hangisidir?
Cizreli Ebu’l-izz İsmail b. er-Rezzaz |
Tiflisli Hubeyş b. İbrahim |
Muhammed bin Gazi el-Malatyavî |
Mahmud b. Ebi Bekr b. Ahmed-i Urmevî |
İspehbûd Merzbân b. Rüstem |
II. Kılıç Arslan döneminde Diyarbekir
Artukluları devri bilgini Cizreli Ebu’l-izz İsmail b. er-Rezzaz, el-Câmi’ Beyne’l-ilm ve’lamel adlı kitabında, birçok otomatik makinenin projesini çizip ilmin işe dönüştürülmesinin yollarını göstermiştir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu sufîliği üzerinde etkili olan tasavvufî düşünce akımlarından değildir?
İşrakilik |
Nakşbendilik |
Rifailik |
Evhadiyye |
Kübrevilik |
Bazı tasavvufî düşünce akımlarının Anadolu sufîliği üzerinde etkili olduğu görülmektedir. İlk defa sistemsiz bir şekilde Muhasibî, Bayezid-i Bistamî, Cüneyd-i Bagdadî ve Hallac-ı Mansur’un tasavvuf düşüncelerinde kendisini gösteren, ancak İbn Arabî tarafından sistemleştirelerek tekâmül noktasına ulaştırılan Vahdet-i Vücud anlayışı bunlardandır. Yine Şihabeddin-i Sühreverdî tarafından oluşturulan İşrakilik de bu tip akımlardandır. İşrakilikte, güneşin işrakı yani doğması, eşyanın görülmesine imkân verdiği gibi, manevî işrak yahut sezgi de, insana birçok bilgiyi yani marifeti ilham yoluyla verir. Bundan dolayı bu düşüncede keşif ve sezgi ile akıl ve tetkik çok önemlidir. Yine Necmeddin-i Kübra’ya nispet edilip züht yani takva anlayışının kuvvetli olduğu ve basit bir tasavvuf telakkisine dayanan, Sa’deddin-i Hamavî, Seyfeddin-i Baherzî, Baba Kemal-i Hocendî vasıtasıyla Anadolu’ya girip Necmeddin-i Razî, Mevlana’nın babası Bahaeddin-i Veled ve onun halifesi Seyyid Burhaneddin tarafından yayılan Kübrevilik; Ebu Hafs Şihabeddin Ömer-i Sühreverdî tarafından kurulup Horasan mektebinin estetikçi ve hoşgörülü özelliğini yansıtan Sühreverdilik Anadolu sufîliğine etki eden tasavvufî düşünce akımlarındandır. Seyyid Ahmed-i Kebir el-Rifaî’ye nisbet edilen ve burhan gösterileri olarak da adlandırılan vücudun değişik yerlerine şişler sokma, ateşe girme, yılanlarla oynama gibi olağanüstü gösterileriyle ve yüksek sesli, coşkulu zikir ayinleriyle dikkat çeken Rifailik de bu tip tasavvufî düşünce akımlarındandır. Evhadüddin-i Kirmanî tarafından tesis edilen ve düşünce tarzı özellikle Türkmenlerin yaşayış tarzına uygun olduğu için Türkmenler arasında yoğun bir ilgi uyandıran Evhadiyye Tarikatı da bu hüviyetteki tasavvufi düşüncelerdendir
17.Soru
XIV. yüzyılın en büyük mesnevisi olan Garîb-nâme'nin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Mevlana |
Gülşehrî |
Âşık Paşa |
Yunus Emre |
Tursun Fakih |
Âşık Paşa, 10613 beyti bulan ve XIV. yüzyılın en büyük mesnevisi olan Garîb-nâme'nin yazarıdır.
18.Soru
Moğolların baskısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilen ve Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eserin yazarı olan alim aşağıdakilerden hangisidir?
Baba İlyas-ı Horasanî |
Ahi Evren |
Necmeddin-i Daye |
Hacı Bektaş-ı Velî |
Bahaeddin Veled |
Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eserini Seyfeddin Tuğrul’a sunan Ahi Evren, Moğolların baskısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilmiştir.
19.Soru
Anadolu Selçuklu Sultanlarından hangisi Malatya'da eğitim almıştır?
I. Kılıç Arslan |
I. Alaaddin Keykubad |
I. Gıyaseddin Keyhüsrev |
II. İzzeddin Keykavus |
II. Süleymanşah |
Danişmendliler döneminin önemli ilim merkezlerinden bir diğeri ise, Kuzey Mezopotamya ve Suriye’den Anadolu’ya açılan ticaret yolu üzerinde yer alan ve Anadolu’nun Türkler tarafından feth edilmesinden önce Süryanilerin elinde bulunan Malatya’dır. Özellikle, Anadolu Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev’in veziri Malatyalı Muhammed Gazi, Şeyh Ebu Tahir Ahmed-i İsfahanî gibi İran asıllı kişiler, Malatya’ya gelip yerleşmişler
ve burada ilmî ve kültürel faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bu da, İran kültürü ile Süryanî kültürünün buluştuğu Malatya’ya, Sasaniler devrindeki ilmî ve fikrî hareketliliği yeniden
kazandırmıştır. Hatta İran millî kültürünün yeniden canlandığı Malatya, Selçuklular döneminde şehzadelerin eğitim görüp devlet idaresine hazırlandıkları bir merkez hâline gelmiştir. Nitekim I. Gıyaseddin Keyhüsrev ve oğlu I. İzzeddin Keykavus burada eğitim gören Anadolu Selçuklu sultanlarındandır. Burada var olan İran tesiri, Selçuklu sultanlarının eski İran şahlarının adlarını kullanmalarında ve çok iyi şekilde Farsça bilmelerinde
etkili olmuştur.
20.Soru
Anadolu Selçuklu sultanlarından I. Alaaddin Keykubad zamanında neden Türk asıllı kişiler devlet yönetiminde yüksek mevkilere gelmiş olabilir?
I. Alaaddin Keykubad'ın Türk asıllı bir anneden doğması |
I. Alaaddin Keykubad'ın Orta Asya'da doğmuş olması |
I. Alaaddin Keykubad'ın eğitim alması için babası tarafından Tokat'a gönderilmesi |
I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in yoğun isteği |
I. Alaaddin Keykubad'ın eğitim alması için babası tarafından Malatya'ya gönderilmesi |
Anadolu Selçukluları döneminde oluşan, Türklük ruhunun etkin olduğu Tokat ile İran tesirinin baskın olduğu Malatya’da yetişen şehzadeleri iktidara taşıma mücadelesi dikkat çekmektedir. Hatta bazı devlet adamları, bu iki zihniyetten birine ya intisap etmişler ya da destek vermişlerdir. Nitekim I. Gıyaseddin Keyhüsrev, eğitim almaları için oğullarından I. İzzeddin Keykavus’u Malatya’ya ve I. Alaaddin Keykubad’ı ise Tokat’a göndermiştir. Bunlardan I. Alaaddin Keykubad, hükümdarlığı sırasında Anadolu’da Türklük mefkûresini hâkim kılmaya çalışmış, bürokrasiye Türk asıllı kimseleri atamıştır. Hatta bu dönemde, Türkmen şeyhler ile ilim ve fikir adamları himaye edilmiş, Ahi teşkilatı bütün Anadolu’ya yayılmış, şehirlerdeki belediye hizmetleri Ahilere verdirilmiştir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ