Osmanlı Devleti’nin yeni Avrupa karşısında gerileyişi 16. yüzyıl sonlarında başlar. Fatih’in İstanbul’u aldığı sıralarda dogmaya başlayan yeni Avrupa, Kanuni Sultan Süleyman zamanında ise iyice şekillenmeye başlar. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u kuşattığı sıralarda ilk basacağı kitabın hazırlıklarıyla uğraşan Gutenberg, 1456’da bu kitabın basımını bitirir. 1453’ten 1566’ya kadar geçen süreçte Avrupa’da önemli inkılâplar yapılır. Rönesans ve Reform hareketleri ortaya çıkar, Amerika kıtası ve Hindistan yolu keşfedilir. Matbaanın icadıyla fikir hareketleri yayılmaya başlar. 15. asır sonuyla 16. asır başlarında fikir ve sanat adamlarının atılımlarıyla Rönesans devri açılır; Avrupa’yı etkileyecek önemli eserler yazılır. Yine XVI. asrın ilk yarısında Protestan mezhebi meydana çıkar.