Kriz yöneticisi, örgüt içerisinde olası gerçekleşecek
acil durumların yönetilmesinde sorumlu olan
kişidir (Alexander, 2016). Bu kişinin görevleri aşağıda
sıralanmıştır (Lunevich vd., 2013):
• Kriz yönetim ekibinin kurulması,
• Önceliklerin belirlenmesi,
• Can ve mal güvenliğinin sağlanması
• Personel ve ekipman kaynaklarının kontrol
edilmesi,
• İlgili diğer örgütler ile irtibat kurulması,
• Kriz eylem planının geliştirilmesi ve uygulanması,
• Acil durum faaliyetlerinin koordine edilmesi.
• Harici örgütlerin faaliyetlerinin koordine
edilmesi,
• Kriz sürecindeki maliyetlerin takip edilmesi.

Afet ve acil durum yönetiminde dikkate alınması gereken; yönlendirme ve kontrol, haberleşme, can güvenliğinin sağlanması, standart operasyon prosedürleri, toplumsal yardımlaşma ve katılım, iyileştirme ve yeniden yapılanma ile yöne­tim ve lojistik destek unsurları anlatılacaktır.

Yönlendirme ve kontrol, acil durumlarda krizle ilgili bilgilerin toplanması, eylemsel ön­celiklerin belirlenmesi ve eylem planı hakkında bilginin sağlanması faaliyetleridir.

Yanıt B seçeneğidir.

Dünya nüfusunun artması ve sanayileşmeye bağlı olarak nüfusun belirli yerlerde toplanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Tehlike modelleri istatistiksel modeller, dina­mik modeller, bileşke modeller olmak üzere üç başlıkta incelenebilmektedir.

• İstatistiksel Modeller: İstatistiksel modeller geçmişte yaşanmış olaylara ait veriler kul­lanarak gelecekte yaşanacak olaylarla ilgili tahminlerin yapılmasını sağlayan modeller­dir. Bu tip modeller karşılaşılan mevcut teh­likeye ait özellikleri benzer olaylara ait tarihi veriler ile karşılaştırmaktadır. Meteorolojik olayların (yağmur, kar, sis, fırtına, hortum, vb.) tahmini veya jeolojik olayların tahmini (heyelanlar, depremler, vb.) bu tip modelle­re verilebilecek örnekleri oluşturmaktadır.
• Dinamik Modeller: Dinamik modeller ger­çek zamanlı veriler kullanarak (rüzgâr yönü ve hızı, sıcaklık, basınç, nem, vb.) meteo­rolojik olayların tahmininde kullanılmakta­dır. Bu tip modellerin kullanılabilmesi için oldukça fazla miktarda veriyi gerçek zaman­lı olarak bir veri alım altyapısına, ilgili veri­lerin işlenebilmesi için güçlü bilgisayarların bulunduğu veri işleme ekipmanlarına sahip olunması gerekmektedir (Pine, 2015).
• Bileşke Modeller: Bileşke modeller büyük miktarda veri alımının mümkün olmadığı durumlarda istatistiksel modeller ve dina­mik modeller kullanarak elde edilen böl­gesel verilerin işlenmesini ve yerel ölçekte yerinde tahminler yapılmasını sağlayan modeller olarak tanımlanmaktadır

Yanıt A seçeneğidir.

Şekil 1.2 Afet Türleri

EM-DAT verilerine göre dünyadaki doğal afet sayısı ve bunlardan etkilenen insan sayısı artarken, can kaybı sayısı azalmaktadır. Bu durum aşağıda sıralanan nedenlerle açıklanabilir:

• Dünya nüfusunun artması ve sanayileşmeye bağlı olarak nüfusun belirli yerlerde toplanması,
• Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesine bağlı olarak neredeyse her doğal tehlikenin ve sebep olduğu kayıpların kayıt altına alınması,
• İklim değişikliklerine bağlı olarak atmosferik kökenli tehlikelerin sayısının artması,
• Toplumların doğal tehlikelerin farkına varması ve korunma önlemlerinin artması sonucunda can kayıplarının azalması,
• Ekonomik gelişmelere bağlı olarak daha büyük yatırımların yapılması ve doğal tehlikelerin oluşması sonucunda buralarda yaşanan kayıpların yüksek olması.

Tatbikat: planların denenmesi ve kullanıcıları
tarafından öğrenilmesi, birlikte çalışmanın
geliştirilmesi, afet esnasında yapılacak
faaliyetler için kişilerde alışkanlık
kazandırılması amacıyla yapılan uygulama
faaliyetidir.

• Olayın komuta edilmesi fonksiyonu
• Operasyon fonksiyonu
• Planlama fonksiyonu
• Lojistik fonksiyonu
• Finans fonksiyonu

Doğru cevap B'dir.

Risk, bir tehlikenin oluşması halinde ortaya çıkan ölümler, yaralanmalar, yaşam kalitesindeki kayıplar, doğrudan ya dolaylı ekonomik kayıplar gibi tüm kayıpların toplamıdır. Doğru cevap A'dır.

Her türlü afet ve acil durum için hızlı, etkili ve kapsamlı bir müdahale organizasyonu oluşturan Türkiye Afet Müdahale Planıyla;

• Daha kısa zamanda, daha geniş alanda, daha çok hayat kurtarılacak,
• Kaynakların etkin kullanımı ile müdahale ça­lışmaları hızlı bir şekilde gerçekleştirilecek,
• Ekonomik ve sosyal kayıplar en aza indirilecek,
• Kesintiye uğrayan yaşam faaliyetleri en kısa sürede normale dönecek,
• Türkiye, Afet Müdahale Planı ile afet ve acil durumlara artık daha hazır. Yanıt Eseçeneğiir.

Tahliye; afet ve acil durumlarda insanların, hayvanların veya metaların tehlikeli bölgelerden dışarıya çıkarılması sürecidir. Doğru bir şekilde tasarlanmış tahliye planlaması birçok acil durumda can güvenliğinin sağlanmasının en etkili yoludur (Alexander, 2016).

Toplumun sahip olduğu demografik yapı, karşı karşıya kalınan tehlikenin topluluğun hangi kısmının nasıl etkileneceğinin belirlenmesinde kullanılmakta, böylece acil durum planlamalarının yapılması ve yerel karar vericilerin afet zamanında alacağı kararların belirlenmesi mümkün olmaktadır (Pine, 2015). Demografik yapı, afet zamanında yapılacak işlemlerin belirlenmesinde ve planlamaların gerçekleştirilmesinde önemli bir etkendir.

• Kriz sonrası yönetimi; kriz anında yaşananlardan ve hatalardan ders alma, yeniden yapılanma, kendine düzen verme, bir başka
deyişle fırsatları değerlendirme dönemidir.

Son dönemde Dünyada yaşanan gelişmelere bakınca gerçek anlamda afetlerin insanları ve medeniyetimizi büyük ölçüde tehdit eder hale geldiğini ve bunun temel sebebinin gezegeni ve gezegeni oluşturan tüm sistemleri analiz edip, sınırsız olan insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla karşılamaya ve bu sınırlı kaynakların nasıl kullanılması, önceliklerin nasıl şekillendirilmesi gerektiğini belirlemeye gayret etmeyen kalkınma ve büyüme arayışları olduğunu ifade etmek yanlış olmaz. Aslında sınırsız olan insan gereksinimlerini, sınırlı kaynaklarla karşılamak amacına hizmet eden bilim dalı, hepimizin yabancı olmadığı, yaşamımızın her alanında karşımıza çıkan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı ekonomidir. En yaygın tanımlamasıyla ekonomi, “sınırsız olan insan gereksinimlerini, sınırlı kaynaklarla karşılamayı hedefleyen, sınırlı kaynakların nasıl kullanılacağını inceleyen bilim dalı”dır.

Örgütün sahip olduğu, acil durum sırasında ve sonrasında kullanabileceği iç kaynaklar tespit edilmelidir. Bu kaynaklar;

Personel: Yangın müdahale ekibi, tehlikeli maddeler müdahale ekibi, ilkyardım ekibi, örgütün afet yönetim merkezi ekibi, tahliye ekibi, basın ve halkla ilişkiler ekibi vb. çalışma gruplarında ihtiyaç duyulan iş gücünün belirlenmesi ve yönetilmesidir (İSO, 2008).

Ekipman: Acil durum ekiplerinin kullanacakları, kullanmaları gereken uygun malzeme ve donanımın tespit ve tedarik edilmesi gerekir. Bu ekipmanlar; yangından korunma ve müdahale ekipmanları, iletişim ekipmanları, ilk yardım malzemeleri vb. ekipmanlardır.

Tesis, Kurum, Bina: Acil durum yönetim merkezi, ilkyardım merkezi, sığınaklar gibi örgüt içi ve dışı alternatif binaların planlama sürecinde belirlenmesi gerekmektedir.

a. Emlaklar

b. Kritik Tesisle

c. Altyapı Elemanları

d. Yüksek Öneme Sahip Tesisler

e. Müdahale ile İlgili Varlıklar

Doğru cevap A'dır.

Afet yönetimiyle, afet sonucunu doğurabilecek olayların önlenmesi veya zararlarının azaltılması amaçlanmaktadır. Afet Yönetimi afetlere hazırlık, olası risk ve zararların azaltılması (Risk Yönetimi) ile birlikte afetlerden sonra müdahale etme ve iyileştirme (Kriz Yönetim) evrelerinden oluşmaktadır. Afet yönetimi; bu evrelerin tümünde yapılması gereken çalışmaların, toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde planlanması, yönlendirilmesi, desteklenmesi, koordine edilmesi, gerekli mevzuat ve kurumsal yapılanmaların oluşturulması veya yeniden düzenlenmesi ve etkin ve verimli bir uygulamanın sağlanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, kaynaklarının bu ortak amaçlar doğrultusunda yönetilmesidir.