İnsanlık tarihinin başlangıç evresini oluşturan Paleolitik Çağ, yaklaşık 2 milyon yılı kapsayan çok uzun bir kültür sürecidir. Dördüncü Jeolojik Zaman’ın Pleistosen denen gelişen bu uzun döneminde ilk kez insanoğlu da ortaya çıkmıştır.

Bitki örtüsünün çeşitlenmesi ve hayvan sürülerinin nehir boylarındaki ortamlara kaymasıyla birlikte önceleri göl kıyılarında yaşayan göçebe avcı-toplayıcı Mezolitik dönem toplulukları nehir boylarına taşınmaya başlamış ve ilk kez yerleşik düzene geçmeye başlamışlardır. Bataklık kıyısındaki yaz-kış akan derelerin kıyılarındaki yükseltiler ilk sırayı almıştır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Asurlular ticaret ağını sağamlaştırmak amacı ile Anadolu’nun çeşitli yerlerinde
karum adı verilen ticaret merkezleri kurmuşlardır. Karumların merkezi ve en bü-
yüğü Kültepe’deki Kaneş Karumu’dur. Buna göre doğru cevap A'dır.

Obeyd etkilerinin girmesiyle birlikte elde biçimlendirilen, Halaf çanak çömleği ortadan kalkarak, yerini artık seri olarak üretilen, yüzeyi yalın, genellikle bezemesiz standart formlar alır.

Obeyd döneminin esas gelişim süreci, Güney Mezopotamya’da izlenir. Obeyd I-IV olarak dört aşamayı içeren kültürün Güneydoğu Anadolu’ya yansıması Obeyd III dönemiyle başlar. Bu süreç, Güneydoğu Anadolu’da zengin boya bezemeli kaplarıyla Halaf kültürünün ortadan kalktığı, yer yer Obeyd etkisinde ya da yerel taklitlerinin, yer yer de bölgesel oluşumların görüldüğü bir süreçtir. Elazığ yakınındaki Altınova’da ortaya çıkarılan Tülintepe yerleşmesi örneğinde olduğu gibi Halaf döneminin küçük yerleşme birimlerinin bu dönemde giderek genişlediği, kentleşmeye başladığı anlaşılır. Malatya yakınındaki Değirmentepe, giderek mimari plan anlayışı gerekse ticareti gösteren buluntuları ile Obeyd döneminin bir ticaret kolonisi izlenimini verir. Malatya Aslantepe, Hacı Nebi ve Zeytinlibahçe (Şanlıurfa) kazıları Güneydoğu Anadolu’nun kendi iç dinamiğinin de Obeyd etkileri ile bu süreçte önemli bir etken olduğunu gösterir. Olasılıkla ticaretle zenginleşen, güç kazanan yerel yöneticiler, bu dönemde bağımsız, sınırları tam tanımlanmamış siyasi birer güç olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, Kalkolitik Çağ Obeyd kültürü Güneydoğu Anadolu’da Mezopotamya kadar belirgin, kesin çizgilerle tanımlı değildir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap C’dir. Küçük yerleşme birimlerinin bu dönemde giderek genişlemesi kentleşmeye başlaması Elazığ yakınındaki Altınova’da ortaya çıkarılan Tülintepe yerleşmesi örneğinden yola çıkarak belirtilen bir gelişmedir. Zengin boya bezemeli kaplarıyla Halaf kültürünün ortadan kalkması Obeyd III döneminde bir süreçtir. Obeyd kültürünün Güneydoğu Anadolu’ya yansımasının Obeyd III dönemiyle başlaması bir tarihsel gelişmeyi anlatmaktadır. Halaf çanak çömleğinin yerini artık seri olarak üretilen standart formların alması ise yine dönemin bir gelişmesini ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Homo erectuslar, ağaçlı bozkır ortamında geliştikleri Afrika kıtasında 1.9 milyon yıldan itibaren bilinmektedirler. 1 milyon yıla doğru Asya kıtasına ulaşan bu insanlar, 850 cm3'ün üzerinde bir beyin kapasitesiyle donanmış olarak, uzun mesafeleri kat etmek ve yürümek için gerekli gücü temsil eden mükemmel bipedlerdir (iki ayağının üzerinde dik duran)

Figürin: İnsan ve hayvanların, kolay taşınabilir nitelikte, küçük boyutta, taş, kil, kemikten yapılmış heykelcikler.

Deniz ticaretinin artması doğal liman olan körfezlerde, yeni yerleşmelerin kurulmasına, küçük köylerin kasabalaşmasına yol açmıştır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Ulaşılması zor, dik ve sarp kayalıkara konuşlandırılmış, savunması kolay kaya yerleşimlerine citadil denilmektedir.

Surla çevrili yerleşim yerine kale, yerleşme dışındaki mezarlık alanına nekropol, sur üzerinde yer alan açıklığa seğirdim yolu, denilmektedir. Riton, kutsal mekânlarda kullanılan sunu kaplarıdır.

Neolitik dönemde ilk kez tahılların ezilerek un hâline getirilmesi işini yapan ve
günümüzdeki değirmenlerin öncüsü sayılabilecek ögeler, özellikle işlemesi kolay
olan püskürük bir kayaç olan bazalttan öğütme taşları, havanlar ve dibeklerdir.

Troia savaşı, Troialılar ve Akhalılar arasında, daha açık anlatımıyla Troialılar ve taraftarları ile Akhalılar arasında geçen bir savaştır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

MÖ 2000 yıllarına doğru Anadolu’nun hemen hemen tamamı iskân edilmeye başlanmış ve nüfus yoğunluğu iskânın artmasına paralel olarak artmıştır. Bunun yanı sıra toplumların örgütlenmesi neticesinde hiyerarşik düzen dediğimiz (üst tabaka / alt tabaka) sosyal statü farklılıkları bu dönemde ortaya çıkmıştır. Yaşanan bu toplumsal değişimler neticesinde Anadolu’da irili ufaklı birçok beylik ortaya çıkmış, saraylarda oturan yönetici sınıfı görkemli bir yaşam sürmeye başlamıştır. Anadolu yarım adasında yaşayan halklar bu dönemde Mezopotamya ile güçlü ticari ilişkiler kurmuşlardır. Mezopotamya haklarından olan Asurlular ile yapılan ticari ilişkiler ve bunun sonucu olarak yapılan anlaşmalar kil tabletler üzerine işlenerek yazının Anadolu’ya geçmesine olanak sağlamıştır. Bu bakımdan Orta Tunç Çağı’nın en belirgin özelliği Mezopotamya ile başlayan çok sıkı ve iyi örgütlü ticaret ilişkileri ve bunun sonucunda yazının Anadolu’ya girişidir.

Urartu Devleti'nde eyalet merkezleri, tarıma elverişli ve stratejik noktalar göz önünde bulundurularak seçiliyordu ve buralardaki kalelerde merkezi hükümetin resmi temsilcisi valilerdi. Valiler, yasa ve düzenin korunması, vergi toplanması ve eyaletteki dinsel törenlerin düzenli yürütülmesinden sorumluydu. Asker toplamak ve eğitmek, yollar, kanallar, dinlenme tesisleri, kamusal yapılar gibi devlet mallarının bakımını yapmak da görevleri arasındaydı. Haraç ve ganimet elde etmek ise Urartularda ordunun görevleriydi. Doğru cevap A'dır.

İlk metal ürünlerin hammaddesi bakırdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Koyun ve keçinin ilk evcil örnekleri Nevali Çori’de görülür.

Güçlü bir merkezi yönetimin etkisi (MÖ 1200-1180) Hititlerin başkenti Hattuşa (Boğazköy)’nın yıkılması ile son bulmuştur.

MÖ 1200-1000 yılları arasında demirden yapılan silah ve araç-gereç üretimi Anadolu’da, özelliklede kırsal alanda hızla yayıldı ve nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan göçebe toplumların gündelik yaşamlarında, özellikle savaş, tarım ve inşaat alanlarında önemli değişimlere yol açtı. Bu süreç temel olarak iki evrede ortaya çıktı. İlk evrede, demirden silah ve araç gereç yapmayı öğrenen göçebe topluluklar köyler ve kaleler kurarak yerleşik düzene geçtiler. ‹kinci evrede ise bu dağınık topluluklar güçlü bir önderin yönetiminde birleşerek orta büyüklükte krallıklar kurdular. MÖ 9. ve 8. yüzyıllarda ortaya çıkan bu yeni güç dengesinin temel öğeleri Doğu Anadolu’da Urartu Krallığı, Güney ve Güneydoğu Anadolu’da Geç Hitit Beylikleri, Orta Anadolu’da Sakarya havzasında Phryg Krallığı ve bu krallığın batı komşusu olan Lidya Krallığı’dır. MÖ 1200’lerin başlarında görülen Deniz ve Kuzey kavimlerinin göçleri ile Balkan kavimlerinin göçleri Anadolu’nun kültürel ve sosyo-ekonomik yapısında yeni oluşumlara yol açmıştır. MÖ 3000’den beri Mezopotamya etkisinde bulunan Anadolu bu göçlerle yüzünü batıya çevirmiştir.