Tebaa, devlet otoritesinin kendisine yüklediği, sınırları belirlenmemiş ödev ve sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olan bir hukuk süjesidir.

Anayasa kavramının İngilizce karşılığı constitution’dır. Constitution kelimesi, constitute kökünden
gelmektedir. İngilizcede to constitute, kurmak, inşâ etmek, meydana getirmek anlamına gelmektedir. Şu
halde, anayasa, bir devletin hukuk düzenini kuran, inşa eden, şekillendiren hukuk belgesidir.

Tabii hukuk öğretisi, 17. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

Anayasa metni, her şeyden önce devlet otoritesini kullanan tüm organ ve makamların varoluş koşullarını ve yetkilerini düzenlemektedir. Böylece anayasaya dayanan bir devlet düzeninde yasama, yürütme ve yargı gibi tüm organlar, varlıklarını anayasadan kazanabilirler ve ancak anayasanın kendisine sunduğu yetkileri kullanabilirler. Bu sayede devlet otoritesi hukukla sınırlanabilir ve bu otoritenin önceden tahmin edilmesi mümkün olan sınırlar içinde tezahür etmesi sağlanabilir.

Üçüncü kuşak haklar yeni insan hakları olarak nitelendirilir. Bunlar 1960’lardan sonra uluslararası hukuk metinlerinde kabul edilmiştir. Çevre hakkı, barış hakkı, bilgi edinme hakkı, iletişim hakkı, kültürel mirasa katılma hakkı üçüncü kuşak haklardandır.

Kamu hürriyetleri, anayasalar ve kanunlar gibi, pozitif hukuk kuralları tarafından tanınan ve korunan hakları ifade etmektedir.

Kamu hürriyetleri, kanunlarla tanınan ve korunan haklar ve hürriyetler, ifade ederken; temel haklar ve hürriyetler, anayasa ile tanınan ve korunan hak ve hürriyetleri ifade eder. Bunun doğal sonucu olarak, kamu hürriyetleri, adlî ve idarî yargı tarafından korunurken; temel haklar ve hürriyetler, ancak anayasa yargısı tarafından korunabilir.

Özel yetkili mahkeme sisteminde anayasa, kanunların anayasaya uygunluk denetimini yapmak üzere, özel bir mahkemeyi yetkilendirdiği için bu sistem, soyut norm denetimi olarak tanımlanmaktadır. Bu modeli benimseyen anayasaların tümünde, normların yürürlüğe girmesini takiben belirli bir süre içinde, hiçbir somut uyuşmazlık olmaksızın anayasanın yetkili kıldığı kişiler veya organlar, Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açabilmektedir. Bu sistemde, soyut norm denetimi yanında somut norm denetimine de imkân tanınmaktadır.

Neredeyse Montesquieu’nün adıyla özdeşleşen kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet iktidarının sınırlanmasının özgürlüklerin korunmasının en önemli araçlarından biri olarak 18. yüzyıl anayasalarında ifadesini bulmuştur. Bu ilke üzerine inşa edilen 1787 tarihli ABD Anayasası, yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının birbirinden ayrıldığı, gerçek bir fren ve denge sistemi yaratmıştır.

Devlet iktidarının sınırlanmasına hizmet eden 18. yüzyıl anayasacılığı üzerinde etkili olan düşünürlerden biri de Montesquieu’dür. Montesquieu, gücün, diğer bir deyişle iktidarın tek bir elde toplanmasını, baskı rejimine yol açacak, özgürlükleri yok edecek en temel sorun olarak görmektedir. Montesquieu, yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının farklı organlara sunulması görüşündedir. Neredeyse Montesquieu’nün adıyla özdeşleşen kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet iktidarının sınırlanmasının özgürlüklerin korunmasının en önemli araçlarından biri olarak 18. yüzyıl anayasalarında ifadesini bulmuştur.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Yarı-başkanlık sistemlerinde halkın seçtiği cumhurbaşkanı ile parlamentoya hâkim olan ve bakanlar kurulunu oluşturan çoğunluk arasında siyasî eğilim farkı olabilir. Yürütme gücünün bu iki unsuru arasındaki siyasî görüş ve tercih farkları, cumhurbaşkanlarıyla bakanlar kurulunun, dolayısıyla parlamento çoğunluğunun çatışması sonucunu yaratabilir. Ne var ki, yarı-başkanlık sistemleri, bu tür bir sorunun doğması hâlinde, devlet hayatının kilitlenmesini önlemek amacıyla, cumhurbaşkanına güçlü bir fesih yetkisi sunmuştur. Cumhurbaşkanı, bu fesih yetkisini kullanarak parlamento seçimlerinin yenilenmesini sağlayabilir. Fesih yetkisi, bir bakıma cumhurbaşkanının seçmene kendisiyle daha uyumlu bir parlamento çoğunluğu yaratması yönünde verilen bir mesajdır. Seçmenler, bu mesaja bağlı olarak gerçekten cumhurbaşkanıyla daha uyumlu bir parlamento kompozisyonu yaratabilir.

İngiltere’de kralın sahip olduğu yetkileri sınırlamayı hedefleyen ilk belge, 1215 tarihli Magna Carta Libertatum’dur. Bu belge, anayasa kavramının içeriği ile örtüşen bir özelliğe sahip olmadığı hâlde, çeşitli kaynaklarda tarihin ilk anayasası olarak adlandırılmaktadır.

Kanunun yürürlüğe girmesini takiben, anayasada öngörülen süre içinde,
anayasanın yetkili kıldığı kişiler ve organlar tarafından harekete geçirilen denetime soyut norm denetimi veya iptal davası denmektedir

Devlet otoritesinin hukuk kurallarıyla sınırlanması, bu otorite karşısında bireylerin çeşitli hak veözgürlüklerinin tanınıp korunması yönündeki gelişmelere anayasacılık akımı denmektedir.

Parlamenter hükûmet (parliamentarism) de tıpkı başkanlık hükumeti gibi, kuvvetlerin ayrılığı sistemleri içinde yer almaktadır. Böyle olmakla beraber, parlamenter hükumet, yasama ve yürütme organlarının yumuşak ve dengeli olarak ayrıldığı bir sistemdir. Almanya, İtalya, İspanya, Belçika, Danimarka, Lüksemburg, Hollanda, İsveç, Norveç ve Yunanistan, parlamenter hükumet sistemini uygulayan örneklerdir.

Katı anayasa, aynı zamanda sert anayasa olarak da tanımlanmaktadır. Yazılı anayasaların hemen hepsi katı niteliktedir.

Devlet iktidarının sınırlanması, bireylere bu otorite karşısında hak ve hürriyetlerin tanınması ve bunların çeşitli mekanizmalarla korunması anayasacılık anlamına gelir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kanunun yürürlüğe girmesini takiben, anayasada öngörülen süre içinde, anayasanın yetkili kıldığı kişiler ve organlar tarafından harekete geçirilen anayasaya uygunluk denetimi soyut norm denetimidir.

Bu nedenle, John Locke ve J. J. Rousseau arasındaki yegane benzerlik, her ikisinin de sosyal sözleşme teorisini savunmalarıdır. Locke’un sosyal sözleşme teorisinde, bireylerin tüm hakları, topluluğa devredilmemekte; topluluk yani devlet, kendisine devredilmeyen hayat, hürriyet ve mülkiyet gibi haklara dokunmama ödevini üstlenmektedir.