Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılması gerektiği anlamına gelen kuvvetler ayrılığı düşüncesi, ilk kez, İngiliz düşünür John Locke tarafından savunulduğu halde, bu teori literatürde Montesquieu’nün ismiyle özdeşleşmiştir.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ilk kez 1982 Anayasasının 107. maddesiyle düzenlenmiştir. Doğru cevap D' dir.

1982 Anayasası, 91. maddeyle Bakanlar Kuruluna, TBMM’nin verdiği yetkiye dayanarak, kanun hükmünde kararname çıkarma olanağı da sunmuştur. Doğru cevap B'dir.

Nihayet 6771 sayılı Kanun, aşağıda görüleceği gibi, 119. maddenin yeni metniyle Cumhurbaşkanına olağanüstü hallerde, olağanüstü halin gerektirdiği tedbirleri almak üzere bu dönemlere özgü kararname çıkarma yetkisi tanımıştır. Yeni 119. maddenin tanıdığı olağanüstü hal Cumhurbaşkanlığı kararnameleri de yürütmenin aslî yetkileri arasındadır. Çünkü Cumhurbaşkanının bu kararnamelere ilişkin yetkisi, doğrudan doğruya anayasadan kaynaklanmaktadır.

Devlet fonksiyonlarının sınıflandırılmasında işlemi yapan organı esas alan kritere şeklî kriter denir. Doğru cevap D şıkkıdır. 

21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Kanunun 104. maddenin 17. fıkrasına göre Cumhurbaşkanına “yürütmeye ilişkin” her konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi tanınmıştır. Bununla birlikte Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi, konu yönünden sınırsız değildir. Anayasa, 104. maddenin yukarıda aktardığımız 17. fıkrasıyla şu konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacağını açık olarak düzenlemiştir: Temel haklar; Kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler; Anayasanın kanunla düzenlenmesini emrettiği konular; Kanunda açıkça düzenlenen konular.

Tali kurucu iktidar, bir ülkenin yürürlükteki anayasasını, o anayasada öngörülen kurallara uygun olarak değiştirmeyi ifade eder. Bu nedenle, asli kurucu iktidarın hukuken sınırsız olmasına karşılık, tali kurucu iktidar, yürürlükteki anayasayla sınırlanmıştır.     

31.05.2007 tarih ve 5678 sayılı Kanunla değişik 101. maddeye göre: “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.” Aynı Kanunla değişik 102. madde ise halk tarafından yapılacak seçimin kurallarını düzenlemektedir. 102. maddede yer alan bu kuralların ayrıntıları ise 19.01.2012 tarih 6271 sayılı Kanunla hükme bağlanmıştır.  

6771 sayılı Kanunla değişik 101. maddenin 2017’de kabul edilen metnine göre, Cumhurbaşkanı seçilecek kişilerde aranan koşullar şöyledir: kırk yaşını doldurmuş olmak; yükseköğretim derecesine sahip olmak; milletvekili seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giymemiş olmak ve Türk vatandaşı olmak. Madde aynı zamanda, Cumhurbaşkanının görev süresini beş yıl olarak düzenlemiş ve bir kişinin iki kez bu makama seçilmesine de olanak tanımıştır. Bütün bu hususlar aslında, 2007 Anayasa değişikliğiyle kabul edilen 101. madde metninde yer almaktadır. 101. maddenin 2007’de kabul edilen metniyle 2017’de kabul edilen metni arasındaki en önemli fark, 2007 değişikliği ile kabul edilen 101. maddede “varsa partisi ile ilişiği kesilir” ifadesinin yer almasıdır. 2017’de kabul edilen 101. madde ise, bu ifadeye yer vermemiştir.

Anayasanın 80. maddesindeki hüküm karşısında seçmenler, milletvekillerini herhangi bir sebeple azil yetkisine sahip değildir. Buna emredici vekâlet denmektedir.

Kurucu iktidarın asli kurucu iktidar ve tali kurucu iktidar olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

1921

Sonuç olarak devlet fonksiyonlarının maddi veya şekli kriter esas alınarak sınıflandırılmalarının mümkün olabileceğini, ancak; her iki kritere göre yapılan sınıflamanın da eleştiriye değer boyutları olduğuna işaret etmek gerekir. Doğru cevap D'dir.

1961 Anayasasının çoğunluk yetkilerini sınırlayan hükümlerinden biri de cumhurbaşkanının seçimi ve tarafsızlığını düzenleyen 95. maddesidir. Bu maddeye göre: “Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış kendi üyeleri arasından, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla yedi yıllık bir süre için seçilir; ilk iki oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, salt çoğunlukla yetinilir. Bir kimse arka arkaya iki defa Cumhurbaşkanı seçilemez.

Asli kurucu iktidarın ancak hukuk boşluğu yaratan köklü siyasal dönüşümlerin yaşandığı bir ortamda ortaya çıkabileceği görüşü,  büyük ölçüde Fransız kamu hukuku literatüründen kaynaklanmaktadır. Doğru cevap C'dir. 

TALİ KURUCU İKTİDAR

Anayasanın TBMM’nin görev ve yetkilerini düzenleyen 87. maddesi de başkanlık sistemine geçiş amacına uygun olarak değiştirilmiştir. Maddenin 6771 sayılı Kanunla değişik metni şöyledir: “Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.” Maddenin evvelce TBMM’ye sunduğu “Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek” şeklindeki yetkiler ilga edilmiştir.

Üniter devlet düzenini benimseyen İngiltere, Fransa, 1961 Anayasasına göre Türkiye gibi örneklerde yasamanın iki meclisten oluştuğu; 1924 ve 1982 Anayasalarına göre Türkiye, Yunanistan, İsveç gibi örneklerde ise bu organın tek meclisten oluştuğu görülmektedir.

Yaş sınırı, 2006’da otuzdan yirmi beşe, 2017’de de 6771 sayılı
Anayasa Değişikliği Kanunuyla on sekize indirilmiştir.

Monarkın yeni anayasayı feodal beyler veya halkın temsilcisi olan bir parlamentoyla hazırlaması misak yöntemi anlamına gelmektedir. Bu yöntemde monark, anayasanın içeriğini tek başına değil; feodal beylerle veya parlamentolarla birlikte belirlemektedir. Bu nedenle misak yöntemi, iki taraflı bir işlem anlamına gelmektedir. İşlemin taraflarından biri monark, diğeri ise feodal beyler veya parlamentodur. Bunun doğal sonucu olarak monark, ferman yönteminde olduğu gibi anayasayı tek başına geri alma veya ortadan kaldırma yetkisine sahip değildir. Anayasa, bir tür sözleşme ile hazırlandığı için ancak sözleşmenin her iki tarafının karşılıklı iradesiyle ortadan kaldırılabilecektir.