II. Dünya Savaşı sonrasında kentlerin nüfuslarının büyümeye başlaması, araç sahipliğinin artması, sanayi ve hizmet binalarına duyulan ihtiyacın yükselmesi, kentlerin planlanmasında iki farklı tutumu doğurmuştur. Birinci tutum bu ihtiyaçların kent çeperlerinde yeni yerleşmeler kurularak karşılanmasını öngörmekte, ikinci tutum ise yasalarla henüz koruma altında alınmamış olan kent merkezlerinin yeniden inşa edilmesini benimsemektedir. Bu ikinci yaklaşım kentsel koruma hareketinin doğuşunu hızlandırmıştır. Çünkü kentsel yenileme (urban renewal) hareketi olarak gelişen ikinci alternatif kent merkezlerinin tahrip edilmesini getirmiş, bu da kentlilerin sivil koruma hareketleri başlatarak kentlerine sahip çıkmalarıyla cevaplanmıştır. İngiltere Bath’de, Brüksel’de, Paris’te başlayan ve gelişen bu koruma hareketi Europa Nostra’nın öncülüğünde 1975 yılının Avrupa Mimari Miras yılı olarak ilan edilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu kapsamda Avrupa Konseyinin “Geçmişimiz için Bir Gelecek” sloganı ile kabul ettiği ve 21-25 Ekim 1975 tarihleri arasında Amsterdam’da düzenlenen Avrupa Mimari Mirası Kongresi’nde resmî olarak ilan edilen “Avrupa Mimari Miras Tüzüğü” (European Charter of the Architectural Heritage) kentsel korumada önemli bir dönüm noktası olmuştur.

Arkeolojik sit alanı, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası’nın 3. maddesinde, “...tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihî hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlar...” olarak tanımlanmıştır. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 5.11.1999 gün ve 658 sayılı ilke kararı kapsamında ise arkeolojik sit alanı, “...insanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her tür kültür varlığının yer aldığı alanlar ve yerleşmeler...” olarak ifade edilmiştir. Bu ilke kararında, arkeolojik sit alanları, 1. Derece, 2. Derece ve 3. Derece Arkeolojik Sit olarak derecelendirilerek üç gruba ayrılmıştır.

Planlama Politika Rehberi Not 16: Arkeoloji ve Planlama" Rehberi'nin tanımladığı üç aşama kent arkeolojisi çalışmalarında benimsenen bir yöntem olarak ortaya çıkmaktadır. Bu rehbere göre süreç dört aşamadan oluşmaktadır.

Yukarıda verilen bilgiler Arkeolojik ve Doğal Sit’i tanımlar.

Yazılıkaya Midas Anıtı

Arkeolojik alanlar geçmiş, bugün ve gelecek kuşaklar için estetik, tarihî, bilimsel, sosyal ve ruhani değerler içerirler. Bu bağlamda, arkeolojik alanlar kültürel öneme sahip yerlerdir. Arkeolojik alanda bulunan ve kültür varlığı niteliği taşıyan bir yapı, taşıdığı fiziksel ve kültürel değerler bakımından, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken bir dünya mirası niteliğindedir. Bu tür yapılar, tek olma değerinin yanı sıra bünyesinde barındırdığı değerleri, bir dönemin mimarisini örneklediğinden, morfolojisi ve tipolojisi bakımından ve kullanılan inşaat tekniği nedeniyle mimari ve estetik değeri ve ölçeği bakımından anıtsallık değeri taşımaktadır. Yüzlerce yıldır ayakta kalabilmesi ya da izleri ile var olabilmesi nedeniyle yaşlanma değeri bulunmaktadır. Antik kentin bir dönemine tanıklık etmiş olması ve o döneme ilişkin veri aktarımı nedeniyle tarihsellik değerine sahiptir. Kentteki önemi ve işlevi nedeniyle de sembol olma değerine sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca gerek kültürel, sosyal ve fiziksel olarak gerekse arkeolojik ve mimari açıdan taşıdığı bilgiler ve bunların geniş kitlelere ulaştırılması, ulusal ve uluslararası boyutlarda, etki, katkı ve eğitim değerlerini oluşturmaktadır. Belli bir dönem özelliklerini yansıttığından belge değeri gibi kültürel ve fiziksel değerleri taşımaktadırlar. Açıklamadan anlaşılacağı üzere A, B, C ve E seçeneklerinde verilenler arkeolojik alanlar ve bu alanlarda bulunan kültür varlıklarının sahip olduğu değerlerdendir.

Korumanın ilk aşamasını, korunacak değerlerin belirlenmesi (envanter, tespit) oluşturur. İkinci aşama ise bu belirlemenin tescil edilerek yasallaşması ve o taşınmazin kültür varlığı niteliği kazanmasıdır. Madran'ın da vurguladığı gibi yasanın 7. maddesinde bu iki aşama "Tespit" ve "Tescil" olarak tanımlanmıştır.

Kültür Varlıklarının Korunmasına yönelik olarak çıkartılan yasa, 2589 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasasıdır.

Ön planlama aşaması: Kentsel arkeolojik veri tabanının oluşturulması, arkeolojik değerlendirme raporlarının hazırlanması, kentsel proje gelişimi için arkeolojik etkinin değerlendirilmesi ve şemaların ve raporların hazırlanması.

Yapının ayakta kalabilmiş mevcut durumunun mimari olarak ifade edilmesine yapının rölövesi denir.

Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı

Bu tür yapılar, ‘tek olma değeri’nin yanı sıra bünyesinde barındırdığı değerleri, bir dönemin mimarisini örneklediğinden, morfolojisi ve tipolojisi bakımından ve kullanılan inşaat tekniği nedeniyle ‘mimari ve estetik değeri’ ve ölçeği bakımından ‘anıtsallık değeri’ taşımaktadır. Yüzlerce yıldır ayakta kalabilmesi ya da izleri ile var olabilmesi nedeniyle ‘yaşlanma değeri’ bulunmaktadır

I, II, III, IV

Alan yönetim planının aşamaları şunlardır:1. Yönetim Planının hazırlanması?2. Planın uygulanması?3. Planın izlenmesi ve revize edilmesi.

Arkeolojik mirasın halka sunulması, çağdaş toplumların kökenlerinin ve gelişimlerinin anlaşlmasına yardım eden önemli bir yöntemdir. Bu aynı zamanda onun korunması gerekliliğinin anlaşılmasına da yardım eden en iyi araçtır.

Avustralya ICOMOS'u tarafından oluşturulan Burra Tüzüğü'nde ise daha önce Venedik Tüzüğü 1. maddesinde de vurgulanan "kültürel önem/anlam" kavramına dikkat çekilmiştir. Aynı zamanda Burra Tüzüğü, "tarihi bir yerin çevresinde, onunla ilgili alanlar ve nesneler onun kültürel değerine değer katıyorsa leorunrnalıdır" uyarısı yapmaktadır.

B,C,D,E  seçenekleri doğrudur. A seçeneğindeki ifade yanlıştır. Sözleşmeye göre Arkeolojik mirasın korunmasına yönelik yasal düzenlemeyi ülkelerin kendisi belirlemelidir.

1975 yılında Amsterdam Deklarasyonunda Bütünleşik Koruma kavramına açılımlar getirilerek, koruma politikalarının yasal, finansal, teknik ve yönetsel açılardan desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

En çok dünya mirasına sahip ülkeler İtalya, İspanya, Çin’dir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda arkeolojik kazılar, 19.yy’ın ortalarında Mezopotamya’da başlamış ve kısa süre içinde Anadolu’ya yayılmıştır. Büyük çoğunluğu yabancı kurullarca başlatılan bu kazılar, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle bir süre yapılamamıştır.