Şekil 3.1 Engelli Bireylere Verilen Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetleri

Sosyal rehabilitasyon: Sosyal rehabilitasyon hizmetleri özel gereksinimli bireyin yaşamın farklı alanlarında (iş, ev, toplumsal hayat, eğitim) gereksinim duyduğu sosyal- duygusal gereksinimlerine ilişkin gerçekleştirilen hizmetleri kapsar. Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğine (2006) göre sosyal rehabilitasyon “Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmaları,” ifade etmektedir.

Yetersizlik zedelenme sonucunda organ/organların işlevlerini kısmen ya da tamamen yerine getirememesidir. Özel öğrenme güçlüğü bireylerde bilişsel becerilerin normal gelişim göstermediğinde ortaya çıkar ve özel eğitime gereksinim duyulur. Sosyal uyum güçlüğü ise bireylerin akranlarıyla birlikte olduğunda sorunlar yaşaması sonucunda ortaya çıkan bir özel gereksinimdir. Yukarıda verilen örnekte özel gereksinimli çocukların eğitimi yaratılan bu düzenleme ile engellenmektedir. Doğru yanıt A’dır.

DER ilkelerini a) Engelliliği anlamak, b) Engellilik-Global çerçeve, c) Genel sağlık bakımı, d) Rehabilitasyon, e) Yardım ve destek, f ) Kolaylaştırıcı çevre, g) Eğitim, h) İş ve istihdam, ı) İleriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmakta, engelli olmayı anlamayı kolaylaştırmakla kalmayıp, ilgili alanlardaki mevcut global bilimsel verileri kapsamlı olarak analiz etmekte ve aynı zamanda hükümetler ve kamuoyunu engelliliğin önemi açısından bilgilendirerek önerilerde bulunmaktadır. Bu raporun amaçlarından biri de engelliliği bir insan hakları konusu olarak vurgulayan ‘Birleşmiş Milletler Engeli Olan Bireylerin Hakları Bildirgesi’nin hayata geçirilmesini kolaylaştırmak ve ulusal ve uluslararası seviyelerde konuyla ilgili harekete geçmeye çağrı yapmaktır.
Raporun ana konusunun önleyici hizmetler olduğuna dair bir ibareye rastlanmamaktadır.

İrlanda da evde destek hizmetlerini geliştirmek amacıyla 2005 yılında çıkarılan “Sosyal Refahı Arttırma Yasası” ile ilk kez evde bakım paketleri çıkarılmıştır. Doğru cevap "B" dir.

Benimsenen bu politika ve stratejilerden yola çıkarak, son yıllarda hem Dünya’da hem de ülkemizde engelli bireylerin bakımına ilişkin hizmetlerin kurum bakımdan evde bakıma doğru yön değiştirdiğini görmekteyiz.

2 seçenek kurumsal paradigma, 5. seçenek ise toplumsal yaşam paradigmasında gerçekleşmiş, kalanlar ise kurumsal reform paradigmasında gerçekleşmiştir.

Toplumda işverenlerin olumsuz tutumu nedeniyle işe alınmama durumu söz konusudur. Engel bireyin yapabileceklerinin engellenmesidir. Bir başka deyişle engel kişinin kendisinden kaynaklanmamakta, toplumdan, olumsuz tutumlardan, yetersiz çevre şartlarından oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Soruda tanımı verilen özel eğitim hizmetleri, zihin engeli olan bireylere, gelişimsel yetersizliği olan bireylere, fiziksel engeli olan bireylere, dil ve konuşma bozukluğu olan bireylere, üstün yetenekli bireylere, öğrenme güçlüğü olan bireylere, duygu ve davranış bozukluğu olan bireylere, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylere, görme ve işitme engeli olan bireylere verilmektedir. Bu şekilde engelli bireylerin kendini yönetme, bakım, kendine yardım ve karar alma gibi yaşam sorumluluğunu alma becerilerini edinmeleri ve geliştirmeleri sağlanmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Günümüzde MEB tarafından verilen özel eğitim hizmetlerinin üç farklı şekilde sunulduğu görülmektedir.

BM’ nin 10 Aralık 1948’de yayınladığı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ nin 25. maddesine göre engellilerin sağlık, eğitim ve sosyal haklarının sağlanması güvence altına alınmıştır. Doğru cevap C' dir.

DER ilkeleri, engelliliği anlamak, engellilik-global çerçeve, genel sağlık bakımı, rehabilitasyon, yardım ve destek, kolaylaştırıcı çevre, eğitim, iş ve istihdam, ileriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Kurumsal bakım ve rehabilititasyon hizmetleri arasında hastaneler veya kilinikler, hastalığa özgü merkezler, mesleki rehabilitasyon, umut evleri, bakım, rehabilitasyon ve aile danışma merkezleri, özel bakım merkezleri şeklinde verilir. Doğru cevap B’dir.

Daha sonraki yıllarda Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) çeşitli araştırmalar yapsa da 2002 Türkiye Özürlü ler araştırması ülkemizde engelli bireylere yönelik yapılmış en kapsamlı araştırmadır.

ABD’de yürürlükte olan IDEA-4’te işitme kaybı olan bireyler sağır ve ağır düzeyde işitme kaybı olan birey olarak iki gruba ayrılmıştır. Buna göre sağır birey, işitme cihazı yardımıyla ya da cihaz olmaksızın dile ilişkin bilgileri işitme yetisini kullanarak elde etmesi mümkün olmayan kişi şeklinde tanımlanmıştır. Ağır derecede işitme kaybı olan birey ise, işitme kalıntısına sahip, işitme cihazı yardımıyla dile ilişkin bilgileri edinebilen birey şeklinde tanımlanmıştır. Doğru yanıt B’dir.

2005 yılında kabul edilen 5378 sayılı Özürlüler Kanunu bu alanda düzenlenmiş en kapsamlı kanundur. Engellilik, ilk kez sosyal politika kapsamında ele alınmıştır. Doğru cevap A' dır.

Ülke genelinde engellilerle ilgili ilk büyük çalışma 2002 yılı nüfus sayımında gerçekleştirilen Türkiye Engelliler Araştırmasıdır. Bu araştırmanın sonuçları 2003 yılında yayınlanmıştır ve bu araştırmaya göre; özürlülerin Türkiye’de toplam nüfus içerisindeki oranı %12.29’dur. Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel özürlülerin oranı %2.58 iken süreğen hastalığı olanların oranı ise % 9.70’dir. Doğru cevap B'dir.

Bakım; bakıma ihtiyacı olan kişinin fiziki, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını yerine getirmede ve de günlük yaşamına uyum sağlamada bireye yardımcı
olmak anlamına gelmektedir.