Bilim Felsefesi Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 12 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi birleştirici açıklama modelini en iyi ifade eder?
|
Bu modelde açıklanan-olgu birden fazla açıklayan-olgu kullanılarak açıklanır
|
|
Bu modelde açıklanan-olgu kendisinden başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır
|
|
Bu modelde açıklayan-olgu birden fazla açıklayan-olgular kullanılarak açıklanır
|
|
Bu model, diğer tüm açıklama modellerinin bir sentezidir
|
|
Bu modelde olasılıksal olan ve olmayan modeller birleştirilmiştir
|
2.Soru
Önermelere ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
|
Gözlem önermeleri genellikle yalın önerme veya az sayıda yalın önermenin tümel-evetlemesi biçimindedir.
|
|
Bir önermenin karşılığı olan bir olgu bulunursa bu önermeye doğru denilir.
|
|
a, bir metal olduğunda, "a bir metaldir" ifadesi bir yalın gözlem önermesidir.
|
|
a, bir metal olduğunda, "a genleşmiştir" ifadesi bir yalın-olmayan gözlem önermesidir.
|
|
"a bir kuğu ise, a beyazdır" ifadesi bir gözlem önermesidir.
|
3.Soru
I. Bilim felsefesi, gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri inceleyen felsefe dalıdır.II. Gözlem ve /veya deneye dayalı olmayan felsefe dalları bilim felsefesinin dışında kalır.III. Gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri ortak yönleri açısından ele alan bilim felsefesine "genel bilim felsefesi" denir.IV. Gözlem ve/veya deneye dayalı olmayan matematik gibi biçimsel bilimleri inceleyen felsefe dalları, örneğin matematik felsefesi, bilim felsefesinin dışındadır.V. Fizik felsefesi, biyoloji felsefesi, sosyoloji felsefesi, psikoloji felsefesi gibi tektek bilimleri konu edinen bilim felsefelerine de özel bilim felsefeleri denir.Yukarıdaki seçeneklerden hangileri bilim felsefesinin bir özelliğidir?
|
Yalnızca I ve II
|
|
Yalnızca I, III ve IV
|
|
Yalnızca I, II, IV ve V
|
|
Yalnızca II, III, IV ve V
|
|
I, II, III, IV, ve V
|
4.Soru
Bir deneyin her denemesinin sonucunun aynı olduğu deneye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
|
Açık uçlu deney |
|
Kapalı uçlu deney |
|
Tek sonuçlu deney |
|
Çok sonuçlu deney |
|
Grup deneyi |
Yanıt Açıklaması:
Tek-sonuçlu deneylere gerekirci (determinist) deney de denir. Nitekim böyle
bir deneyin her denemesinin sonucu aynıdır. Dolaysıyla denemenin belirlediği
koşullar hep aynı sonucun gerçekleşmesini gerektirir. Doğru cevap C'dir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tümevarımsal çıkarım ile ilgili doğru bilgidir?
|
Öncülleri doğru ise sonucu zorunlu olarak doğru kabul edilir.
|
|
Geçerli bir tümevarımsal çıkarım bilgi arttıran bir çıkarımdır.
|
|
Yeni bir öncül eklendiğinde çıkarımın geçerliliği değişmez.
|
|
Tümevarımsal geçerlilik dereceli değildir.
|
|
Çıkarım ya tamamen geçerlidir ya da tamamen geçersizdir.
|
Yanıt Açıklaması:
Geçerli bir tümevarımsal çıkarım bilgi arttıran bir çıkarımdır. Diğer seçenekler tümdengelimsel çıkarım ile ilgilidir.
6.Soru
I. Oran ölçeği II. Aralık ölçeği III. Sırasal ölçek IV. Adlandırıcı ölçek Yukarıdakilerden hangisi, gerçekçilik-karşıtı görüşte nesne dizgeleri arasındaki büyük-olma bağıntısı ile farksızlık bağıntısına dayanarak “a çubuğu 20 cm uzunluğundadır.” gibi önermelerin anlamını açıklamak için ortaya konulmuş olan ölçek fonkiyonları arasındadır?
|
Yalnızca I.
|
|
I. ve II.
|
|
II. ve IV.
|
|
Yalnızca IV.
|
|
Hepsi
|
Yanıt Açıklaması:
Ünitenin "Ölçek fonksiyonları" başlığında değinildiği üzere, soruda verilmiş seçeneklerin hepsi de ölçek fonksiyonlarıdır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi nedensel-düzeneksel açıklama modeli için söylenemez?
|
Nedensel-düzeneksel açıklama modelinde her bilimsel açıklama nedensel süreçler ortaya koyar.
|
|
Bu modelde açıklama işlemi, çıkarım yapmaya dayanmamaktadır.
|
|
Nedensel-düzeneksel açıklama modelinde her bilimsel açıklama, açıklanan olgunun gerçekleşmesine yol açan nedensel etkilemelerin ortaya konulması demektir.
|
|
Her açıklanan-olguyu deneysel olarak gerçekleştirmek genellikle olanaksızdır.
|
|
Bilimsel açıklama işlemi tümdengelimsel çıkarım yapmaya dayanmaktadır.
|
8.Soru
“Belli zamandaki somut nesnelerdeki değişimler ve aralarındaki etkileşimdir” ifadesi aşağıdakilerden hangisini tanımlamaktadır?
|
Somut nesneler
|
|
Bilimin konusu
|
|
Olaylar
|
|
Olgular
|
|
Genel bilim felsefesi
|
Yanıt Açıklaması:
Belli zamandaki somut nesnelerdeki değişimler ve aralarındaki etkileşim "olay" olarak adlandırılmaktadır.
9.Soru
Ölçmede renk benzerliği sıralaması bir daire biçimindedir. Bundan dolayı bu gibi sıralamalara verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
|
Doğrusal sıralama |
|
Eksensel sıralama |
|
Uzamsal sıralama |
|
Simetrik sıralama |
|
Dairesel sıralama |
Yanıt Açıklaması:
Renk benzerliği sıralaması bir daire biçimindedir. Bundan dolayı bu gibi sıralamalara dairesel sıralama denir. Dairesel sıralama bağıntısı yansımalı (refleksif) ve bakışımlı (simetrik) olup, geçişli (transitif) değildir. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
"T anında ve u yerinde F nesne-dizgesi türünden bir nesne dizgesi var mı?" biçimindeki bir soruya ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
|
Bir nesne dizgesinin t zamanında u yerinde bulunması, bu nesne dizgesinin tümünün veya en azından bir parçasının kapladığı yerin u’nun içinde bulunması demektir.
|
|
Söz konusu yukarıdaki sorunun bir gözlemin yapılmasına yol açması için, sorunun her iki olanaklı yanıtı birer gözlem önermesi olmalıdır.
|
|
Gözlemcinin t zamanı süresince u bölgesini tarayarak F nesne-dizgesi türünden bir nesne dizgesinin bu bölgede bulunup bulunmadığını saptayabilmesi ilgili bilim insanlarının onayıyla mümkündür.
|
|
Söz konusu yukarıdaki sorunun olanaklı yanıtlarının hem doğrulanabilir hem de yanlışlanabilir olması böyle bir sorunun ön dayanaklarını oluşturur.
|
|
Hepsi
|
11.Soru
Doğruluk koşulu nedir ?
|
Yalınlık
|
|
Gerçeklik
|
|
Bir önermenin karşılığı olan olgunun bulunması
|
|
Sadelik
|
|
Gerçek dışı olaylardan oluşması
|
Yanıt Açıklaması:
C şıkkı doğru önermedir
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dönüştürme fonksiyonlarının çeşitlerinden değildir?
|
Sıralı ölçek |
|
Aralıklı ölçek |
|
Oran ölçeği |
|
Paydaş ölçek |
|
Adlandırıcı ölçek |
Yanıt Açıklaması:
Dönüştürme fonksiyonlarının türüne göre dört çeşit ölçekten söz edilir. Bunlar sırasıyla, oran ölçeği (ratio scale), aralık ölçeği (interval scale), sırasal ölçek (ordinal scale) ve adlandırıcı ölçek (nominal scale) tir.