Bilim Felsefesi Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bilim felsefesinde, bilimin konusuna ilişkin kavram ve sorunlarla ilişkilendirilen boyut aşağıdakilerden hangisidir?
Epistemolojik |
Ontolojik |
Metodolojik |
Sosyolojik |
Onkolojik |
Bilim felsefesinde incelenen her kavram ve sorunun ontolojik, epistemolojik ve metodolojik olmak üzere üç ayrı boyutu vardır. Ancak bilimin konusuna ilişkin kavram ve sorunların ontolojik, amacına ilişkin olanların epistemolojik, yöntemine ilişkin olanların da metodolojik boyutunun işlevi ağır basar. Doğru cevap B'dir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir nicelik olabilir?
Uzunluk
|
Renk
|
Koku
|
Tat
|
Güzellik
|
3.Soru
Genel bilim felsefesi, fizik felsefesi, biyoloji felsefesi, sosyoloji felsefesi, psikoloji felsefesi gibi tek tek bilimleri konu edinen bilim felsefelerine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Konu alanı bilim felsefeleri |
Sosyal bilim felsefeleri |
Özel bilim felsefeleri |
Genel bilim felsefeleri |
Çok boyutlu bilim felsefeleri |
Gözlem ve/veya deneye dayalı bilimler, bir yandan fizik, kimya, biyoloji gibi doğa bilimleri, öte yandan sosyoloji, psikoloji, tarih gibi sosyal bilimlerdir. Tüm bu bilimleri ortak yönleri açısından ele alan bilim felsefesine genel bilim felsefesi, fizik felsefesi, biyoloji felsefesi, sosyoloji felsefesi, psikoloji felsefesi gibi tek tek bilimleri konu edinen bilim felsefelerine de "özel bilim felsefeleri" denir. Doğru cevap C'dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi adlandırıcı ölçekte bir niceliktir?
Zaman süresi |
Kimlik numarası |
Kütle |
Uzunluk |
Hız |
Sıcaklık, kütle, zaman süresi ve uzunluk oran ölçeğinde niceliklerdir. farklı nesnelere verilmeten numaralar gibi nicelikler Adlandırıcı ölçektedir. Kimlik numaraları bu türden bir niceliktir. Doğru cevap B'dir.
5.Soru
I. Bilim felsefesinin konusu bilimin kendisidir.II. Bilimin ne olduğunu araştırıp ortaya koymak, bilim felsefesinin amacıdır.III. Bilim felsefesinin yöntemi mantıksal çözümleme ve bilim tarihinin verilerinden yararlanmadır.IV. Bir fizik probleminin çözümü için uygulanan bilimsel yöntem bilim felsefesidir. Yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri bilim felsefesi ile ilgilidir?
Yalnızca I
|
Yalnızca I ve II
|
Yalnızca I, II ve IV
|
Yalnızca I, II ve III
|
Yalnızca IV
|
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "A nesne dizgesinin kapladığı uzay bölgesi, u uzay bölgesi ile kesişir" önermesinin eşdeğeridir?
A nesne dizgesinin kendisinin veya en azından bir parçasının t zamanında kapladığı uzay bölgesi, u uzay bölgesinin içindedir ya da o bölge ile özdeştir. |
T zaman anında u yerinde bulunan a nesne dizgesi F* belirlenmiş özelliğini taşır |
T zaman anında u yerinde bulunan kap içindeki gaz kitlesi, 1 atmosfer basıncı-olma belirlenmiş özelliğini taşır |
A nesne dizgesi t zaman›nda u bölgesinde bulunmuyor |
A nesne dizgesinde u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında (F1 * , F2 *)-olay-tipindeki F-olayı meydana geliyor |
A nesne dizgesinin kendisinin veya en azından bir parçasının t zamanında kapladığı uzay bölgesi, u uzay bölgesinin içindedir ya da o bölge ile özdeştir ifadesi A nesne dizgesinin kapladığı uzay bölgesinin u uzay bölgesiyle kesiştiğini ifade eder. Diğer seçenekler farklı önermeleri ifade eder. Doğru cevap A'dır
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir belirlenmiş özelliktir?
Uzunluk
|
Sertlik
|
Sıcaklık
|
Yoğunluk
|
1.99×1030 kg kütlesinde olma
|
8.Soru
Bilim insanlarının bir bilimsel önermeyi kabul etmeleri ne anlama gelir?
Önermenin doğruluğundan hiç şüphe duymamaları
|
Önermeye karşılık gelen olgunun varlığına inanmaları
|
Önermeyi her türlü bilimsel çıkarımda öncül kullanmaya karar vermeleri
|
Önermeyle çelişen ifadeler kullanan bilim insanlarını bilimden soyutlama kararını aldıkları
|
Önermeyi öncül olarak almayan bilimleri reddetmeleri
|
9.Soru
Sertlik, parlaklık gibi özellikler aşağıda yer alan hangi tür ölçekte yer alan niceliklerdir?
Sırasal ölçek |
Adlandırıcı ölçek |
Aralık ölçeği |
Oran ölçeği |
Sınıflama ölçeği |
Sertlik, Parlaklık, vb. belirlenebilir özelliklerin değerleri arasında doğrusal sıralama bulunmaktadır. Dolayısıyla bu özelliklere nicelik diyebiliriz. Ancak bu özellikler ne oran ölçeğinde ne de aralık ölçeğinde niceliklerdir. Bu niceliklerin, sırasal ölçekte nicelikler olduğu söylenir. Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Gözleme dair verilen öncüllerden hangileri doğrudur?
I. Gözlem önermesi gözlemle sınama sonucunda yanlışlanırsa bu önermenin değillenmesi doğrulanmış olur.
II. Her gözlem önermesinin değillenmesi de bir gözlem önermesi sayılır.
III. Gözlem önermesi, gözlem sonucunda doğrulanırsa bu önermenin karşılığı olan bir bulgu bulunur.
IV. Gözlem, fizik ve psikolojiyi içeren bir yöntemdir.
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
III ve IV |
Hepsi |
Gözlem, bir gözlem önermesinin ifade ettiği bilgiye erişmeyi sağlayabilen bir fiziksel yöntem biçimidir.Son öncül yanlış olduğundan dolayı doğru cevap C'dir.
11.Soru
I. Bilgi-arttıran bir çıkarım değildir. Başka bir deyişle, sonucunun ifade ettiği bilgi zaten öncüllerinde bulunur.II. Öncülleri doğru ise, sonucu zorunlu olarak doğrudur.III. Öncüllerini değiştirmeden yeni bir öncül eklediğimizde çıkarımın geçerliliğideğişmez.IV. Geçerliliği dereceli değildir; ya tamamen geçerlidir ya da tamamen geçersizdir.Yukarıdaki seçeneklerde verilen ifadeler aşağıdakilerden hangisinin özelliklerini tanımlamaktadır?
Bilimsel teori
|
Tümevarım
|
Tümdengelim
|
Doğruluk koşulu
|
Düzenlilik
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bilimin tümevarımsal çıkarımlarından biri değildir?
Geçerli bir tümevarımsal çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarımdır. |
Geçerli bir tümevarımsal çıkarımın öncülleri doğru olup sonucu yanlış olabilir. |
Yeni öncüllerin eklenmesi tümevarımsal çıkarımın geçerliliğini tamamen değiştirebilir. |
Tümevarımsal çıkarım derecelidir. |
Öncülleri doğru ise, sonucu zorunlu olarak doğrudur. |
TÜMDENGELİM
1. Geçerli bir tümdengelimsel çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarım değildir.
Başka bir deyişle, sonucunun ifade ettiği bilgi zaten öncüllerinde bulunur.
2. Öncülleri doğru ise, sonucu zorunlu olarak doğrudur.
3. Öncüllerini değiştirmeden yeni bir öncül eklediğimizde çıkarımın geçerliliği değişmez. (Monotonik-olma özelliği)
4. Tümdengelimsel geçerlilik dereceli değildir; tümdengelimsel çıkarım ya tamamen geçerlidir ya da tamamen geçersizdir.
TÜMEVARIM
1. Geçerli bir tümevarımsal çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarımdır. Başka bir deyişle, sonucunun ifade ettiği bilgi öncüllerinde bulunan bilginin daha
fazlasını içerir.
2. Geçerli bir tümevarımsal çıkarımın öncülleri doğru olup sonucu yanlış olabilir. Başka bir deyişle, sonucunun doğruluğu öncüllerinin doğruluğundan zorunlu olarak türetilemez.
3. Yeni öncüllerin eklenmesi tümevarımsal çıkarımın geçerliliğini tamamen değiştirebilir. (Monotonik-olmama özelliği)
4. Tümevarımsal çıkarım derecelidir. Başka bir deyişle öncülleri, sonucunu değişik derecelerde destekler. Bazı tümevarımsal çıkarımların öncülleri sonucunu daha fazla desteklerken, diğer bazılarının öncülleri sonucunu daha az destekler.
Doğru cevap E'dir.
13.Soru
Bilimsel önermenin bir olgunun bilgisini ifade edebilmesi için aşağıdaki koşullardan hangisini yerine getirmesi beklenir?
Önermenin amaç odaklı olması
|
Önermenin yalın gözlem önermesi olması
|
Önermenin işe yarar olması
|
Önermenin gerekçelendirilmiş olması
|
Önermenin çözüm odaklı olması
|
14.Soru
Bir bilim insanının, Mars gezegeninin belli bir t zamanında belli bir u yerinde bulunmasını açıklamasına ne ad verilir?
Düzenlilik açıklaması
|
Yer ve zamanla sınırlı düzenlilik açıklaması
|
Doğa yasası açıklaması
|
Tümdengelimsel-yasacı açıklama
|
Yalın olgu açıklaması
|
15.Soru
Bilimsel önermenin bir olgunun bilgisini ifade edebilmesi için genel epistemolojinin aşağıda yer alan hangi koşullarından birini karşılaması gerekir?
Görecelik koşulu |
Görelilik koşulu |
Gözlem koşulu |
Gerekçelendirme koşulu |
Yanlılık koşulu |
Bilimsel önermenin bir olgunun bilgisini ifade edebilmesi için genel epistemolojinin aşağıdaki üç koşulunu yerine getirmesi gerektiği ileri sürülebilir:
(i) Kabul koşulu: Önerme, ilgili bilim insanları topluluğunca kabul edilmelidir.
(ii) Gerekçelendirme koşulu: Önermenin kabul edilmesi gerekçelendirilmelidir.
(iii) Doğruluk koşulu: Önerme doğru olmalıdır. Bu üç koşulun şöyle bir semantik önkoşulu olduğunu söyleyebiliriz: Kabul edilen önermede geçen her terimin belirsizlikten arındırılmış bir tek anlamı olup, ilgili bilim insanları topluluğunun her
üyesince tam olarak bilinmeli ve bu anlam iletilebilir ve paylaşılır olmalıdır. Ancak,
ileride görüleceği gibi, yukarıda sözü geçen koşullardan her biri bilim felsefesinde
sorunlara yol açmaktadır.
Doğru cevap D'dir.
16.Soru
Gerçekçilik-karşıtı görüşte belli türden nesne dizgelerine beli kurallar gereği birer reel sayı tekabül ettiren her bire-bir fonksiyon geniş anlamda bir niceliktir. Dolayısıyla tüm bire-bir reel sayı fonksiyonları bu niceliklere özgü dönüştürme fonksiyonları olur. Bu türlü niceliklerin ………………… ölçekte olduğu söylenir.
Yukarıdaki açıklama hangi ölçek türüne aittir?
Sıralı |
Aralıklı |
Oran |
Bağımsız |
Adlandırıcı |
Gerçekçilik-karşıtı görüşte belli türden nesne dizgelerine beli kurallar gereği birer reel sayı tekabül ettiren her bire-bir fonksiyon geniş anlamda bir niceliktir. Örne- ğin bir okulun öğrencilerine okul numaraları, bir ülkenin vatandaşlarına kimlik numaralarının verilmesi bu gibi niceliklere örnektir. Bu numaralar isteğe bağlı değiştirilebilir, yeter ki (i) aynı numara farklı nesnelere verilmesin ve (ii) farklı nesnelere aynı numara verilmesin. Dolayısıyla tüm bire-bir reel sayı fonksiyonları bu gibi niceliklere özgü dönüştürme fonksiyonları olur. Bu türlü nicelikler adlandırıcı (nominal) ölçekte yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.
17.Soru
I. Bir laboratuvarda bileşiklerle ilgili bir deney yapmakII. Bir gözlemevinde teleskopla bazı gezegenleri gözlemlemekIII. Teleskopla yapılan bir gözlemden sonra tümevarımsal çıkarım yapmakYukarıdakilerden hangileri bilimsel yöntemi oluşturan düşünsel işlemlerdendir?
Yalnız I
|
Yalnız II
|
Yalnız III
|
II ve III
|
I, II ve III
|
18.Soru
Koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Görüşme |
Ölçek |
Deney |
Deneyci |
Anket |
Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir. Deney, gözlem gibi doğaya sorulan bir soruyu yanıtlamak amacıyla yapılan bir işlem sayılabilir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir gözlem önermesidir?
a bir papatya ise, a beyazdır.
|
a bir papatya ise, a sarıdır.
|
a bir papatyadır ve a beyazdır.
|
a bir lale ise, a beyazdır.
|
a bir lale ise, a sarıdır.
|
20.Soru
I. Bilim insanları ilgi alanlarına ait herhangi bir (yalın veya yalın-olmayan) bir olgunun bilgisine eriştiklerinde, bu olgunun karşılığı olduğu bir bilimsel önermeyi ortaya koyarlar.II. Karşılığı olan bir olgu bulunan önermeler doğru, karşılığı olan bir olgu bulunmayan önermeler ise yanlış önermelerdir. III. Bazı önermelerin doğru olup olmadıkları az sayıda gözlem ve/veya deneyle saptanabilir.IV. Gözlem ve deneyle doğruluğu saptanabilen önermelere gözlem önermesi denir.Bilimsel önermelerle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri doğrudur?
I, II, III ve IV
|
I ve III
|
I, II ve III
|
II ve IV
|
Yalnızca IV
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ