Bilim Felsefesi Final 7. Deneme Sınavı

1.Soru

Hipotezler, eldeki doğrulanmış gözlem önermeleri ve arkadüzlem bilgisini dile getiren önermelere
göre koşullu olasılıklarına dayanılarak sınanan olasılık yasası hangisidir?

Kuzgun Paradoksu

Boyle-Mariotte Yasası

Hipotezli-Tümdengelimsel yöntemi

Duhem-Quine tezi

Bayes Teoremi

2.Soru

Bilimsel teorilerde gerçek (yani evrende var olan) bir nesne dizgesini ve/veya özelliklerini temsil eden maddesel ya da matematiksel bir nesneye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

Önerme

Model

Anlambilim

Kinetik

Sözdizim

3.Soru

Bir A teorisine ilişkin bulunan yeni bir olgu bir anomali oluşturmuştur. Bu anomali bu teorinin bazı yardımcı hipotezlerinin reddi ve yeni yardımcı hipotezlerin kabulü yoluyla giderilmiştir. Bu olayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Anomali bilimsel devrim yoluyla giderilmiştir.

Teorinin katı çekirdeğini oluşturan hipotezler korunmuştur.

Bu süreç Lakatos'un gelişen teori aşamaları dizisine benzer.

Olağan bilim döneminde gerçekleşmiştir.

Anomaliyi oluşturan olgu artık açıklanmış bir olguya dönüşmüştür.

4.Soru

Charles S. Pierce’ün öncülüğünü yaptığı Hipotez-Buluşu görüşünde,hipotezler nasıl türetilirler?

Bilim insanlarının önceden doğrulanmayan önermelere dayanarak tümevarımsal bir çıkarımla türetilir.

Bilim insanlarının önceden doğrulanmayan önermelere dayanarak tümdengelimsel bir çıkarımla türetilir.

Bilim insanlarının önceden doğruladıkları gözlem önermelerine dayanarak tümdengelimsel bir çıkarımla türetilir.

Bilim insanlarının önceden doğruladıkları gözlem önermelerine dayanarak tümevarımsal olmayan bir çıkarımla türetilir.

Bilim insanlarının önceden doğruladıkları gözlem önermelerine dayanarak tümevarımsal bir çıkarımla türetilir.

5.Soru

Boyle-Mariotte, Charles ve Gay-Lussac yasaları gibi klasik termodinamik gaz yasaları üç gaz yasasını sırasıyla dile getiren yasa-önermelerinin mantıksal-olmayan tüm terimlerinin birer gözlem terimi olduğu görülmektedir. Bu çeşit yasa-önermelerinin karşılığı olan yasalara ne ad verilir?

Teorik Yasa adı verilir

Deneysel Yasa adı verilir

Teorik önerme adı verilir

Yasa Önermesi denir

Türetilmiş Yasa denir

6.Soru

Aşağıdakilerden hangisi bilim felsefesi dışında tutulur?

Biyoloji

Matematik

Fizik

Sosyoloji

Tarih

7.Soru

Kinetik gaz teorisi çeşitli gaz moleküllerinin farklı sıcaklıklardaki ortalama hızlarını hesaplama problemine yol açmıştır. Bu durum bu teorinin hangi bilimsel değere sahip olduğunu göstermektedir?

Teorinin tutarlı olması

Teorinin yalın olması

Teorinin verimli olması

Teorinin kapsamlı olması

Teorinin dakik olması

8.Soru

Pozitif yordam ile negatif yordam arasındaki farklar nelerdir?

Pozitif yordam, teori dizisinin katı çekirdeğini korumayı amaçlarken negatif yordam ise, teori dizisini oluşturan teorilere özgü olan koruyucu kuşakların adım adım ortaya konulmasını yönlendirir.

Negatif yordam, yozlaşan teori dizisiyken pozitif yordam ise, gelişen teori dizisidir.

Negatif yordam KUHN’un bilimsel paradigma değişikliğine dayalı devrimsel gelişim görüşünün yapısıyken, pozitif yordam NAGEL’in indirgemeci gelişim görüşünün yapısıdır.

Negatif yordam NAGEL'in görüşüne göre biçimsel koşul iken, pozitif yordam olgusal koşuldur.

Negatif yordam, teori dizisinin katı çekirdeğini korumayı amaçlarken pozitif yordam ise, teori dizisini oluşturan teorilere özgü olan koruyucu kuşakların adım adım ortaya konulmasını yönlendirir.

9.Soru

I. İndirgenen teorinin postulatlarında geçen her terim, indirgeyen teorinin postulatlarında geçmelidir. II. İndirgenen teorinin her postulatı, indirgeyen teorinin postulatlarından tümdengelimsel çıkarımla türetilebilmelidir. III. İndirgeyen teori pekiştirilmiş bir teori olmalıdır. Yukarıda tanımlanan biçimsel koşullar hangi bilimsel teoriye aittir?

Lakatos’un bilimsel araştırma programlarına dayalı gelişim görüşü.

Kuhn’un bilimsel paradigma değişikliğine dayalı devrimsel gelişim görüşü.

Nagel'in indirgemeci gelişim görüşü.

Wesley C. Salmon'ın nedensel-düzeneksel modeli.

Bas van Fraassen'ın pragmatik açıklama modeli.

10.Soru

Lakatos'un bilimsel araştırma programlarına dayalı gelişim görüşü ile ilgili aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur?

Lakatos, gelişen teori dizisi ve yozlaşan teori dizisi olarak iki tür teori dizisi tanımlamıştır.

Verilen bir teori dizisinde (birincil dışında) her teori bir önceki teoriden daha gelişmiş ise, bu teori dizisi yozlaşan teori dizisidir.

Teori dizisinde bir önceki teori sonraki teoriden daha gelişmiş ise buna gelişme adımı denir.

Teori dizisinde bir teori bir önceki teoriden daha gelişmiş ise buna yozlaşma adımı denir.

Bütün adımları bir gelişme olan teori dizisi mümkün değildir.

11.Soru

Lakatos’un görüşünde teori dizisinin katı çekirdeği ne demektir?

Bir teori dizisine ait her teorinin postulatlar kümesi, temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimidir. Dizideki tüm teorilere ortak olan temel hipotezler kümesine, teori dizisinin katı çekirdeği denir.

Bir teori dizisindeki tüm teorilere ortak olan benzer hipotezler kümesine, teori dizisinin katı çekirdeği denir.

Bir teori dizisine ait her teorinin postulatlar kümesine, teori dizisinin katı çekirdeği denir

Bir teori dizisine ait her teorinin postulatlar kümesi, temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimidir. Dizideki her teorinin yardımcı hipotezler kümesine de o teoriye özgü teori dizisinin katı çekirdeği denir

Temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimine, teori dizisinin katı çekirdeği denir

12.Soru

Bu yöntemde sınanan hipotezlerin sınama-öncesi olasılık derecesinin hep 0’dan büyük ve 1’den küçük olduğu, yani hipotezlerin kesin olarak yanlış veya kesin olarak doğru olarak bilinmediği kabul edilir. Burada bahsedilen yöntem aşağıdakilerden hangisidir?

Nicod Yöntemi

Hempel Yöntemi

Bayesci Pekiştirme Yöntemi

Hipotezli-Tümdengelimsel Pekiştirme Yöntemi

Kendi Kendini Pekiştirme Yöntemi

13.Soru

Aşağıdakilerden hangisi bir paradigma içindeki teorilerin karşılaştığı anomalilerin bir sonucu olamaz?

Bilimsel paradigmanın kısmen değiştirilmesi

Bilimsel paradigmanın değişime uğramadan beklemesi

Bilimsel paradigmanın reddilmesi

Anomalinin reddedilmesi

Bunalım dönemi yaşanması

14.Soru

Lakatos’un bilimsel araştırma programlarına dayalı gelişim görüşünde katı çekirdek ve koruyucu kuşak kavramları yer almaktadır. Bu kavramların Kuhn'un ortaya koyduğu disipliner matriks anlamındaki bilimsel paradigmadaki karşılığı nedir?

Sembolik Genellemeler

Metafizik İlkeler

Modeller

Bilimsel Değerler

Örnek Problem Çözümleri

15.Soru

Doğruya erişmenin tek geçerli yöntemi olarak kabul edilen salt tümevarımcı görüş ağağıdakilerden hangisiyle başlamıştır?

Glymour

Hempel

Nicod

Francis Bacon

K. R. Popper’in

16.Soru

Popper'a göre, "dayanıklı hipotez" kavramının tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

Uzun süre yapılan sınamalar sonucunda yanlışlanamayan hipotezlerdir.

Yapılan sınamalarda yüksek oranda olumlu gözlem önermesiyle pekiştirilmiş hipotezlerdir.

Gözleme dayanarak temel önerme olarak kabul edilmiş hipotezlerdir.

Sınama-öncesi ve sınama-sonrası olasılık derecesi aynı kalan hipotezlerdir.

Nesnelliği, ilgili bilim adamları tarafından tartışmasız kabul edilen hipotezlerdir.

17.Soru

Hipotez Pekiştirmesi Görüşleri ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Bilimsel yöntem tümdengelimsel çıkarım biçimlerini içerir

Bilimsel yöntem tümevarımsal çıkarım biçimlerini içerir

Bilimsel yöntem hipotez kurmayı içerir.

Gözlem önermelerinin bilim insanlarınca sınama amacıyla da olsa geçici olarak kabul edilmesine izin verilmez.

Gözlem önermesi olmayan önermelerin bilim insanlarınca sınama amacıyla hipotez sıfatıyla geçici olarak kabul edilmesi serbesttir.

18.Soru

∀x(Px →Tx) şeklindeki tümel-koşullu önermenin olumlu ve olumsuz örneklemeleri hangi seçenekte sırasıyla verilmiştir?

Pa ∧ Ta / Pa ∨ Ta

Pa ∧ ∼Ta / Pa ∧ Ta

Pa ∧ Ta / Pa ∧ ∼Ta

∼Pa ∧ ∼Ta / ∼Pa ∧ Ta

Pa ∨ Ta / Pa ∧ Ta

19.Soru

İndirgemeci gelişim görüşü kapsamında bir teorinin diğerini indirgemesi için gerekli ve yeterli olan koşullar: biçimsel ve olgusal koşullar olarak gruplandırılır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu koşullar kapsamında doğrudur?

İndirgenen teorinin postulatlarında geçen her terim, indirgeyen teorinin postulatlarında geçmek zorunda değildir.

İndirgenen teorinin her postulatı indirgeyen teorinin postulatlarından tümevarımsal çıkarımla türetilebilmelidir.

İndirgenen teori, pekiştirilmiş bir teori olmalıdır.

İndirgenen teoriyi pekiştiren kanıtlar, hipotezli-tümdengelimsel pekiştirme yoluyla indirgeyen teoriyi de pekiştirir.

İndirgeyen teoriden indirgenen teoriye geçiş bir indirgemeci birikimsel gelişimdir.

20.Soru

Bilimsel paradigmanın içerdiği teorinin gözlem ve/veya deneye dayanmaksızın
geliştirilmesi Teori-geliştirme problemlerinden hangisidir?

Olgu-toplama problemleri

Teori sınama problemleri

Deneysel teori-geliştirme problemleri

Teorik teori-geliştirme problemleri

Olgu-deneme problemleri