Doğu Akdeniz dünyasında M.Ö. III. yüzyılda Helenistik krallıklar hüküm sürüyordu. Bu krallıkların en güçlüleri Yunanistan ve Makedonya’da hüküm süren Makedonya Krallığı, Anadolu ve Suriye'de egemen olan Selefkos (Suriy Krallığı ve Mısır'a hâkim bulunan Ptolemeos Krallığı idi.

Komşuları arasında Farsça konuşan halklar, Cermen dili konuşan halklar, Türkçe konuşan halklar, Arapça konuşan halklar ve Slavca konuşan halkların Bizans ile daha çok temas halinde olduğunu söyleyebiliriz. Bunların dışında Bizans’ın İskandinav ile Venedik ve Ceneviz gibi Latin halklarla da temasları olmuştur.

Arap kaynaklarında Bizans imparatorlarının sıfatı için Meliku’rRûm, ‘Azîmu’r-Rûm, Akdeniz’i ifade etmek için Bahru’r-Rûm ve Bizans ülkesini anlatmak içinde Bilâdü’r-Rûm veya Arzu’r-Rûm, tamlamalarının kullanıldığı görülür. 

Tuğrul Bey’in 4 Eylül 1063’de ölmesi üzerine o sırada Horasan genel valisi olan Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan, Selçuklu tahtına oturdu. Aynı dönemde Bizans tahtında X. Konstantinos Dukas (1059-1067) bulunmaktaydı. Başkent sivil aristokrasisinin temsilcisi olan X. Konstantinos Dukas’ın aldığı malî önlemler çerçevesinde ordudaki asker mevcudunu azaltma kararı, imparatorluk açısından olumsuz sonuçlar doğurdu.

Bulgarların dini inançlarını kaybederek, bölgedeki Slavlarla karışıp Türklüklerini unutmaları 865 yılının eylül ayında Hıristiyalığı resmen kabul etmeleri sonucunda gerçekleşmiştir.

Yelken direklerinin çokluğu sebebiyle İslâm tarihinde ‘’Zâtü’s-savârî’’ adıyla anılan savaş Müslümanların kesin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Bu zaferle Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyeti sona ermiştir.

Vezüv Yanardağının patlamasıyla küller ve lavlar altında kalan Roma şehri Pompei’dir. Bu zamandan kalan kalıntılar, Roma kentindeki yaşam hakkında önemli bilgilere sahip olmamıza yaramıştır.

Avarlar Bizans devleti ile gerçekleşen savaşlarda Lombardlar ile ittifak kurmuştur.

Bizans’lı tarih yazarları, Antik Yunan müverrihleri olan Herodotos ve Tukididis’in yazdığı gibi zaman zaman kuzeyden gelen Got, Hun ve Bulgarları İskit sözcükleriyle adlandırdılar.

Dioklalitianos’un kurduğu ve dört başlı anlamına gelen yeni yönetim şeklinin adı Tetrarhia’dır.

Konstantinos’un 312 yılında büyük bir orduyla Alpler'i aşıp kuzey İtalya'ya girerek Maxentius'u yendiği savaşın adı Milvian Köprüsü Savaşıdır.

Anadolu coğrafyasının farklı etnik yapılara ev sahipliği yapmasın Bizans’nın güç dengesine etkisi yoktur

IX. yüzyılda Roma şehri de dahil olmak üzere Batı Balkanlara kadar eski Batı Roma toprakları (İtalya, Galya, Britanya ve İspanya) Cermen asıllı krallıkların eline geçmiştir. Bizans’ın batı sınırını Atlas Okyanusu değil Balkan dağları belirlemiştir. Kuzey sınırını oluşturan Tuna nehri defalarca bu sınırı
aşan Slav ve Türk kavimleri tarafından bozulmuştur. VII. yüzyıldan sonra Bulgarlar Tuna’nın güneyinde yerleşerek Bizans’a komşu oldular.

Emevi hükümdarı Abdülmelik tarafından ilk İslami sikke bastırılmıştır.

Bizans tabiri tabiri sadece coğrafi bir bölgeyi işaret etmek için kullanılmış bir tabirdir. 

E

Dioklitianos imparatorluğu süresince Nikomedia’yı/İzmit’i başkent olarak kullanıp imparatorluğun doğu tarafını yönetmiştir,. Agustus Maximianus’un merkezi Milano, Sezar Galerius’un merkezi Selanik, Konstantius’un merkezi ise şimdi Almanya sınırları içinde kalan Trier şehri idi. Roma şehri başkent olma özelliğini artık yitirdi ve bir süre sonra kurulacak olan İstanbul, Roma’nın sahip olduğu itibardan çok daha büyüğünü elde edecekti.

Yukarıdaki bilgilerin tamamı Hun Devleti döneminde gerçekleşmiştir.