I. Aleksios Komninos, (1081 - 1118) iktidarı döneminde 1084 - 1095 yılları arasında çıkardığı emirnamelerle köleler de dâhil olmak üzere tüm evliliklerde dini nikâh zorunluluğu getirmiştir.

VIII. İoannis Paleologos arkasında veliaht olabilecek erkek evlat bırakmadan öldü. Kardeşi Mora despotu Konstatinos Dragasis Paleologos imparatorluk tacını giyerek XI. Konstatinos (1449-1453) namıyla son Bizans İmparatoru oldu. Dolayısıyla 1449-1453 yılları arasında hüküm süren son Bizans imparatoru XI. Konstantinos olmuştur.

Dioklitianos’un sistemine göre vergi olarak zirai kazancın yüzde 10’u alınıyordu. Bu vergi oranının, köylünün ödeme gücü sınırları içinde kalması sistemin uzun ömürlü olmasını sağlamıştır. Bu vergi sistemi neredeyse Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışına kadar devam etmiştir. Çok sayıda mültecinin ortaya çıkması, 7. Yüzyıldaki Müslüman fetihleriyle ortaya çıkmıştır.

Manastır başrahibi, manastırın kurucusu tarafından belirleniyor ya da manastırdaki keşişler, başrahibi seçiyorlardı.

Bizans İmparatorluğunun 530’lı yıllardaki hızlı büyümesi, çok miktarda talepkar insan topluluğu (yakla- şık 30 milyon) oluşmasına neden olmuştur. Ancak bunun yanında iş gücü-işçi sınıfı, doğal kaynaklar, sabit sermaye (araç-gereçler, imalathaneler, nakliye gereçleri, çiftlik hayvanları, silahlar) ve döner sermaye gibi (hammadde stokları, basılmış sikke ve sikke basımı için gerekli maden ve malzemeler) verimli bir artışa da neden olmuştur.

Haçlı seferlerinin yöneldiği bölgelerin siyasi yapısının değişmesi ile Akdenin limanlarının önem kazanması arasında bir ilişki yoktur.

Katolikoi Krites ton Romaion adı altında kurulan yüksek mahkeme, Geç Bizans döneminde III. Andronikos tarafından kurulmuştur.

Altar: Hıristiyanlık öncesi çeşitli dinlerde hayvanların üzerinde kurban edildiği taş masa. Kiliselerde ise üzerinde İsa’nın bedenini simgeleyen ekmeğin ve yine İsa’nın kanını simgeleyen şarabın bulunduğu, genellikle taştan ya da madenden yapılmış dört ya da daha çok destekle taşınan bir üst tabladan oluşan masadır.

Kiliselerde bema, ambon, solea, templon, altar, kiborum, sintranon, katedra ve kripta adı verilen litürijik işlevli kuruluşlar ve mekânlara sahiptir.

Pagan: Eski Yunan ve Roma’da çoktanrılı inanç sistemine verilen addır.

Bizans dış ticareti, eparhosun (vali) yakın denetimi altındaydı. Yabancı tacirlerin başkentte ve imparatorluk topraklarında bulundukları sırada bütün hareketleri, eparhosun görevlileri tarafından takip edilip, ticareti yasak olan kaliteli ipekli kumaşlar, altın ve gümüş gibi malları satın almaları engellenirdi. Yabancı tacirler şehre gelişlerini eparhosun bürosuna bildirmek zorundaydılar.

Herhangi bir yazılı belgeyle belirlenmiş olmadığından imparatorun yetkileri mutlaktı. Her şey imparatorun iradesine bağlıydı. İmparator ordunun başkomutanı olup savaş ya da barışa karar vermeye yetkili tek kişiydi. Tek kanun koyucu ve en yüksek yargıçtı. Yasalarla ilgili olarak yaptığı yorumlar da nihai nitelikteydi.

Ordu 5. yüzyıl ortalarına kadar, yeni imparatoru seçme hakkına sahipti. Ordu, tahta geçecek kişinin imparator (augustus) ilan edildiği tören sırasında iktidarı imparatora teslim ediyordu. Daha sonra imparatoru seçme yetkisinin senatoya geçmesi ve dimosların etkinliğinin artmasıyla, ordunun yönetimdeki ağırlığı zayıfladı.

Varang kelimesi 11. yüzyılın sonundan itibaren Bizans’ın ordusunda yer alan Vikingliler ve kuzeyden gelenler için kullanılmıştır. Varang kelimesi aynı zamanda yine Bizans ordusunda görev yapan Anglo - Saksonları da ifade etmektedir.

İmparator VIII. Mihail, Aleksios Stratigopulos adlı komutanı küçük bir birlikle Bulgaristan sınırını kontrol etmesi ve İstanbul’a ilişkin istihbarat toplaması için görevlendirdi. Aleksios, İstanbul yakınlarındayken şehirdeki Venedik filosu ve askeri birliklerin Karadeniz tarafına sefere gitmiş olduğunu ve şehrin tamamen savunmasız bir vaziyette bulunduğunu gördü. Bu fırsatı kaçırmayan Aleksios emrindeki az sayıdaki askerle ani bir baskın yaparak 25 Temmuz 1261 günü İstanbul’u zapt etti. Şehirdeki Venedik Mahallesi yakıldı ve İstanbul’da bulunan Latinler, son Latin imparatoru II. Baudoiun Courtenay da dâhil olmak üzere kaçtılar. İstanbul’un geri alınması ve Bizans’ın kadim başkentinde yeniden ihya edilmesi halk arasında büyük bir coşku ve memnuniyetle karşılandı.

Bizans gümüş sikkeleri, altın ve bakır sikkelere göre daha az basılmıştır. 6. yüzyılda seyrek olarak ticari amaç ve tören sikkeleri olarak gümüş karşımıza çıkar.

Erken Hristiyanlık dönemi mimarisinin de ilk örneği olarak tanımlanan Suriye’de Dura Evropos’taki ev kilisesinin vaftiz odasında bulunan Tevrat ve İncil’den konuların işlendiği freskolardır.