Büyük Selçuklu Tarihi Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Celali Takvimini oluşturan aşağıdakilerden hangi ilim adamıdır?
Ömer Hayyam |
Nizamülmülk |
Gazzali |
Ebu Hatim İsfizari |
El-Haraki |
Ömer Hayyam,Yezdicerd ve İskender takvimlerini inceledikten sonra, bunları düzeltmektense yeni bir takvim tertibine karar vererek Celali Takvimini oluşturdu.
2.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi ile Sancar’ın Melikliği zamanında ilişki halinde bulunduklarından değildir?
Horasan Valisi Arslan Argun |
Gurlular |
Karahanlılar |
Eyyubiler |
Gazneliler |
Eyyubiler Sancarın melikliği döneminde ilişki kurmadığı devletlerdendir.
3.Soru
Meşhur İsla^m a^limi Gazzali^, Nasihatü’l-Mülu^k adlı kitabını, devlet işlerinde yol göstermek üzere kimin için kaleme almıştıtır?
Berkyaruk |
Muhammed Tapar |
Sancar |
Mahmud |
Kürboğa |
Gazzali^, Nasihatü’l-Mülu^k adlı kitabını,Sancar için kaleme almıştır.
4.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi Selçuklularda devletin zayıf zamanlarında devleti çöküşü götüren nedenlerden biri olarak gösterilmektedir?
Atabegler |
Şehzadeler |
Şehzade anneleri |
Halife |
Fatımîler |
Atabeyin vazifesi, çocuk yaşta yanına verilen meliki her bakımdan yetiştirmek, bir bakıma tahta hazırlamaktı. Bu durum merkezi idarenin güçlü olduğu zamanlarda hiç bir sorun yaratmazdı. Fakat devletin zaaf gösterdiği hâllerde atabeyler, yanlarında bulunan şehzâdeler adına saltanat mücadelesine giriyorlardı. Eğer başarılı olurlarsa melik tahta oturur, kendileri de sultanın en yakınında yer almak suretiyle, çok önemli konumlara gelirlerdi. Saltanat davasını kaybetmeleri hâlinde ise, çoğunlukla şehzâdenin dul annesi ile evlenerek mevkilerini güçlendirirlerdi. Bulundukları yerde merkeze bağlı olmakla birlikte, zamanla denetimin zayıfladığı nüfuz alanları oluştururlardı. Ayrıca kendilerine verilen ikta topraklarının büyüklüğü nisbetinde hâkimiyetleri sağlamlaşırken, bir yandan iktalarının, diğer yandan unvanlarının oğullarına intikâl etmesiyle kendi hanedanlarını kurarlardı. Bildiğimiz atabegliklerin hepsi Büyük Selçuklu veya Irak Selçuklularına, dolayısıyla da Abbasî Halifeliğine tâbi olmuşlardır. Bununla birlikte atabeylerin, devletin zayıf zamanlarında devleti çöküşe götüren önemli sebeplerden birisini teşkil ettiği görülmektedir. Kendilerine verilen merkezden uzak, geniş ikta toprakları ile yanlarındaki şehzâdeleri devlete karşı pazarlık konusu yapabilmeleri en mühim dayanakları olmuştur. Özellikle Irak Selçuklularının son zamanlarında ümera, adetâ kendilerini zorla atabeg tayin ettirip, melikleri de rehin olarak yanlarında tutacak kadar büyük, fakat tahripkâr bir güç odağı durumuna gelmişlerdir. Doğru yanıt A’dır.
5.Soru
Toğteginliler kaç yılında yıkılmıştır?
1134 |
1144 |
1154 |
1164 |
1200 |
Toğteginliler 1154 yılında yıkılmıştır.
6.Soru
Dukak’ın ölümünden sonra Dımaşk melikliğinde kim melik olmuştur?
Tutuş |
Rıdvan |
Toğtekin |
Ertaş |
Mahmud |
Atabeg Toğtegin, Dukak’ın ölümü üzerine onun bir buçuk yaşındaki oğlu Tutuş’u melik yaptı. Kendisi de onun atabegi olarak tek ve gerçek hâkim konumunda bulunuyordu.
7.Soru
Dımaşk Melikliği kaç yılında kurulmuştur?
1095 |
1100 |
1118 |
1129 |
1202 |
Dımaşk Melikliği 1095 yılında kurulmuştur.
8.Soru
Selçuklu devrinin meşhur simalarından olan, günümüzde daha çok rubaileriyle tanınan aynı zamanda alim ve filozof olan, cebir, geometri, astronomi, tıp ve müzikle uğraşıp eserler veren kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Ebû Hâtim İsfizârî |
El-Harakî |
Abdurrahman el-Hâzinî |
Ömer Hayyam |
Nizamülmülk |
Selçuklu devrinin meşhur simalarından Ömer Hayyam, günümüzde daha çok rubaileriyle tanınır. Ancak o şairliğinin yanında İbn Sînâ ekolüne mensup büyük bir alim ve filozoftur. O cebir, geometri, astronomi, fizik, tıp ve müzikle uğraşmış, eserler vermiştir.
9.Soru
I. Vakıf kuruluşlarıydı.
II. İdarî ve eğitim personeli ücretsiz olarak çalışmaktaydı.
III. Öğrencileri burs tahsil edilmekteydi.
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri Nizamiye Medreseleri için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
Nizamiye Medreseleri ise her şeyden önce vakıf kuruluşları idi. Yani müstakil bütçeleri, gelir kaynakları vardı; idarî ve eğitim personeline maaş veya aynî gelir ödenmekteydi. Öğrencilere ise yatıp kalkacakları odalar verilmekte, beslenme ihtiyaçları karşılanmakta, ayrıca burs da tahsis edilmekteydi.
10.Soru
- Tutuş’un oğlu Dukak
- Dukak’ın oğlu Tutuş
- Melik Ertaş
- Emir Sabar
Yukarıda verilenlerden hangilerine Toğtegin atabeylik yapmıştır?
I ve III |
I, II ve III |
I, III ve IV |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
Melikşah ölünce kardeşi Tutuş, onun yerine geçmek arzusuyla taht mücadelesine girmişti. Tutuş bu amaçla Âmid (Diyarbakır)’e geldiği sırada, yanında bulunan meşhur komutan Toğtegin’i oğlu Dukak’a atabey tayin etmişti (1093). Tutuş, Rey savaşında ölürken Toğtegin Berkyaruk’a esir düşmüştü. Sonra esir mübadelesi çerçevesinde salıverilen Toğtegin, Dımaşk’ta melik ilan edilmiş olan Dukak’ın hizmetine girdi. Toğtegin atabey unvanını, Dukak’ın Dımaşk melikliği döneminde de korudu. Daha sonra Melik Dukak da, onu kendi oğlu Tutuş’un atabeyliğine atadı. Atabey Toğtegin, Dukak’ın vasiyeti üzerine onun bir buçuk yaşındaki oğlu Tutuş’u meliklik makamına oturttu (1104). Kendisi de onun atabeyi olarak tüm idareyi eline aldı. Fakat daha sonra Tutuş adına okunan hutbeyi kesip, Dukak’ın kardeşi Ertaş’ı Dımaşk’a çağırdı. Melik ilân edilen Ertaş, atabey tarafından öldürülmekten korktuğundan ona karşı kuvvet toplamak üzere Dımaşk’tan kaçtı (Ekim 1104). Fakat yardım temin edemeyen melik yolda eceliyle vefat etti. Kısa bir süre sonra Melik Tutuş’un da ölmesi üzerine Toğtegin’in önünde hiç bir engel kalmadı. Dımaşk melikliği mirasına kendi adına el koydu. Doğru yanıt B’dir.
11.Soru
Sultan Sancar dönemi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
1141 yılında Katvan Savaşında Karahıtaylara mağlup olmuştur.
|
Karahanlı ve Gaznelileri tâbi hale getirmiştir.
|
Oğuz isyanını başarıyla bastırmıştır.
|
Abbasi Hilafetini kontrol altında tutmayı başarmıştır.
|
Gur melikini mağlup ve esir etmiştir.
|
12.Soru
I. Melikşah’ın, Terken Hatun’dan olan oğlu Mahmud’u veliaht tayin etmek istemesi fakat Berkiyaruk tarafını tutan Nizâmülmülk’ün buna sıcak bakmaması
II. Melikşah’ın, Halifelikle ilgili plânları konusunda Vezir ile ayrı düşmesi
III. Vezir’in oğulları ve adamlarının fütûrsuz davranışları,
IV. Merv gibi önemli meliklik merkezi olan şehirlerin, Nizâmülmülk’ün oğullarının idaresine geçmiş olması
V. Vezirin Terken Hatun ile olan husumeti
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri Melikşah ile Nizamülmülk'ün arasının açılmasında rol oynayan olaylardandır?
I, II, III ve IV |
I, II, III, IV ve V |
I, II, IV ve V |
II, III, IV ve V |
I, III, IV ve V |
Öncüllerin tamamı Sultan ve Nizamülmülk'ün arasının açılmasında rol oynayan olaylardır.
13.Soru
Hangi Selçuklu hükümdarı istihbara^t teşkila^tı kurulması teklif edildiğinde “Dostlarımı düşman, düşmanlarımı dost gösterirler” endişesi ile reddetmiştir?
Tuğrul Bey |
Çağrı Bey |
Alp Arslan |
Melikşah |
Kavurt Bey |
İstihbarat Teşkilatı kurmayı reddeden hükümdar Alp Arslan’dır.
14.Soru
• Irak Selçuklu sultanları üzerinde ağır bir baskı oluşturmuşlardır.
• Adlarına para bastıran ve hutbe okutan bu atabeyler, şeklen de olsa Selçuklular’a bağlı kalmışlardır.
• Gürcüler’e karşı Müslümanlar’ın savunmasını üstlenmişlerdir.
• Azerbeycan’ın iktisadi, sosyal ve medeni hayatında önemli rol oynamışlardır.
Yukarıda verilen bilgiler hangi atabeyliğe aittir?
Musul Atabeyliği |
Danışk Atabeyliği |
Halep Atabeyliği |
Salgurlular |
İldenizliler |
Soruda verilen bilgiler İldenizliler’e aittir.
15.Soru
Atabey Zengi tarafından Urfa Kontluğunu ortadan kaldırmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Haçlılarla iyi geçinerek şüphe çekmemek |
Halep ile Musul arasındaki haçlıları yok etmek |
Musul Atabeyliğini ve halkını güvenceye almak |
Kuzey Suriye ve Güneydoğu Anadolu’da hâkimiyetini sağlamlaştırmak |
Haçlılara karşı el-Cezire, Suriye ve Mısır’da siyasi birliği sağlamak |
Bu zamana kadar Türkiye Selçukluları, Danişmendliler, Artuklular ve Toğteginliler, Haçlı kralları ve kontlarının esir alındığı, ordularının imhâ edildiği pek çok zaferler kazanmışlardı. Bu başarılar Filistin ve Suriye’nin bütünüyle Haçlıların elinde birleşmesini engellemek gibi büyük bir kazanç sağlamıştı. Ancak Urfa’nın fethi her bakımdan bir dönüm noktası oldu. Bu olay İslâm Dünyası için ne kadar büyük bir sevinç ve özgüven kaynağı oldu ise, Hıristiyanlar için de o denli büyük bir üzüntü ve korkuya sebep oldu. Yakındoğu’da bundan böyle artık, sadece varlıklarını sürdürme mücadelesi vermek zorunda kalacak olan Haçlılara yardım için, krallar idaresinde İkinci Haçlı seferi düzenlenecektir. Ayrıca Zengi, Haçlılarla mücadelenin ancak el-Cezire, Suriye ve hattâ Mısır’da siyasî birlik sağlamakla mümkün olacağını düşünüyordu. Doğru yanıt E’dir.
16.Soru
Selçuklular zamanında Bağdad başta olmak üzere, önemli şehirlere tayin edilen, emrinde bir garnizon da bulunan askerî merkez valisine ne ad verilmektedir?
Halife |
Şahne |
Şeyhülislam |
Kazasker |
Hanedan |
Selçuklular zamanında Bağdad başta olmak üzere, önemli şehirlere tayin edilen, emrinde bir garnizonda bulunan askerî merkez valisine şahne adı verilmektedir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Dımaşk Atabeyi Şemsülmülk İsmail’in, annesi Zümürrüt Hatun’un emriyle öldürülmesinin nedenidir?
Annesini öldürmek istemesi |
Kardeşlerini öldürmesi |
Veziri el-Mezdegânî’yi idam ettirmesi |
Atabeyliğini İmadeddin Zengiye teslim etmek istemesi |
Etrafında çok düşman yaratması |
Şemsülmülk İsmail, Zengi’ye haber yollayarak Dımaşk’ı kendisine teslim edeceğini bildirdi. Bu teşebbüsün ailesinin sonu olacağını gören annesi Zümürrüt Hatun’un emriyle 1135’de öldürüldü.
18.Soru
Selçuklularda sultanın ve sarayın güvenliğinden sorumlu hassa askerinin başına ne ad verilirdi?
Emir-i candar |
Sahibü’l-alem |
Emir-i silah |
Emir-i camedar |
Emir-i çaşnigir |
Selçuklularda sultanın ve sarayın güvenliğinden sorumlu hassa askerinin başına emir-i candar denir.
19.Soru
‘Mankışlak’ aşağıdakilerden hangisidir?
Dandanakan Savaşında şehid olan Komutanın adıdır. |
Kosova Seferinde ilk konaklanan Kalenin adıdır. |
Hazar Denizinin doğu kıyısındaki Yarımadadır. |
Suriye ile Anadolu arasındaki bölgenin Genel adıdır. |
Süleymanşah’ ın hükümdarlığını ilan ettiği dönemde ilk para bastırdığı bölgenin adıdır. |
Mankışlak Hazar Denizinin doğu kıyısında yer alan ve bin kışlağ anlamına gelen bir yarımadadır. Oğuzların yurtlarından olup İdilden Harizme uzanan hareketli ticaret yolunun da üzerindedir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir hükümdarın veya halifenin iktidarını kabul etmek, ona kayıtsız şartsız itaat etmeyi taahhüt etmek anlamında kullanılan bir sözcüktür?
Hanedan |
Hâcib |
Emir-i silah |
Biat |
Taklîd |
Taklîd bir yerin, Halife veya Sultan tarafından bir melike, emire mülk olarak verildiğini bildiren vesika, bir başka deyişle temliknâmedir. Hâcib hükümdarın bir bakıma evi de sayılan sarayın en üst düzey görevlisi olup, Sultanın hükûmet/vezir de dahil sarayın dışı ile ilişkilerini düzenleyen görevlidir. Emir-i silah ise hükümdarın silahlarının bakımı, korunması ve taşınmasından sorumlu olan silahdarların komutanı olan bir saray görevlisidir. Biat ise bir hükümdarın veya halifenin iktidarını kabul ve tasdik etmek, ona kayıtsız şartsız itaât etmeyi taahhüt etmektir. Doğru yanıt D’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ