Çağdaş Sosyoloji Kuramları Final 21. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Dünya Sistemi Kuramı’na göre Türkiye aşağıdaki hangi kategoriye girer?
Merkez |
Çevre |
Koloni |
Yarı çevre |
Üçüncü dünya |
Yarı çevre ülkeler, merkez ve çevre ülkeler arasında yer alan ve bu anlamıyla küresel kapitalist hiyerarşide ne çevre ülkeler kadar zayıf durumda olan ne de merkez ülkeler kadar güçlü olan ülkelerden oluşmaktadır. Yarı çevre ülkeler, bir yandan merkez ülkeler tarafından sömürülen yarı çevre ülke olma konumundan sömüren merkez ülke konumuna geçme potansiyeli bulunan ülkelerken, bir diğer yandan da çevre ülkeleri sömüren yarı çevre konumundan sömürülen çevre ülkeler konumuna düşme tehlikesi de olan ülkelerdir. Bu ülkeler arasında bugün kimi Doğu Avrupa ve Orta Amerika’nın bazı ülkeleri ile Brezilya, Hindistan, Güney Kore, Mısır ve Türkiye’yi sayabiliriz. Doğru cevap D şıkkıdır.
2.Soru
Wallerstein’a göre dünya ekonomileri ilk olarak nerede ortaya çıkmıştır?
ABD |
Çin |
Roma |
Mısır |
Avrupa |
Dünya imparatorluklarının ortadan kalkmasını takip eden süreçte dünya ekonomileri olarak bilinen ve temelde ekonomik bir örgütlenme modeli olan yapılar ortaya çıkmaya başlamıştır. Wallerstein’a göre dünya ekonomileri ilk olarak Avrupa’da ortaya çıkmış, fakat daha sonra dünyanın farklı bölgelerini de kapsayacak şekilde genişlemiştir. Doğru cevap E'dir.
3.Soru
Post-yapısalcılık hangi yıllarda ortaya çıkmıştır?
1940 |
1950 |
1960 |
1970 |
1980 |
1960’lı yıllarda ortaya çıkan post-yapısalcılık, dilin düzensizliği ve istikrarsızlığı üzerinde ısrar eden dilbilimci F. Sassure’ün yanı sıra J. Derrida ve M. Foucault gibi düşürlerin fikirleriyle olgunlaşmış, hakikat ve öznenin inşa süreçlerinin radikal olarak ilişkisel ve tarihsel olduğunu öne süren bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, söylemin toplumsal yaşamda merkezi bir rolü olduğunu, her türlü hakikat iddiasına göreli şüpheyle yaklaşmak gerektiğini, öznenin inşa süreçlerinin tutarsız ve istikrarsız olduğu tezlerini savunur.
4.Soru
Foucault'nun görüşlerinden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi "mutlak iktidar"ın bir özelliği olarak kabul edilebilir?
Mekân, zamanlama ve bireylerin davranışları üzerine uygulanır. |
Kral veya merkezî bir otorite figürüne kayıtsız şartsız itaati içerir. |
Gözetim teknikleri ile pekiştirilir. |
İstenen davranışı göstermeyenler “normallik standartlarına” uymaları sağlanarak normalleştirilmeye çalışılır. |
“Görme/gözetleme” ile modern toplum bilginin iktidarı ile insanların yaşam alanlarının her yanını her an kontrol etmektedir. |
A, C, D ve E şıklarındaki bilgiler, Foucault'nun "Disipline Edici İktidar"la ilgili görüşleridir. Foucault’ya göre feodal düzende ve monarşik sistemlerde iktidar tebaları üzerinde sınırsız bir güce sahip hükümran bir kişide cisimlenir. Mutlak iktidar, kral veya merkezî bir otorite figürüne kayıtsız şartsız itaati içerir. Bu sistem tipinde suç, monarkın mutlak iktidarına karşı bir tehdit olarak algılanır ve suçlunun herkesin (halkın) gözü önünde ve ibret verici, korkutucu bir biçimde cezalandırılması gerektiği düşünülür. Bu dönemde verilen cezalar, vahşete ve uygulanan vahşetin de sergilenmesine dayanır. Uygulanan işkenceler, keyfi bir zulüm değil aksine kralın bu dünyadaki iktidarının ritüel bir icrası olarak bilinçli bir biçimde tasarlanmış düzenli pratiklerdir.
5.Soru
Baudrillard, “losyon etkisi” kavramını neyi açıklamak için kullanmaktadır?
Kitle iletişim araçlarını |
Toplumu |
Tüketim kültürünü |
Devleti |
Üretim ilişkilerini |
Postmodernizmde metaların kullanım değerleri ile üretim ihtiyaçlarının yerine işaretlerin, taklitlerin ve gösterilerin aşırı gerçekliği geçmiştir. Böylece tüketim kullanım değerinin tüketimi olarak, maddi bir yarar olarak değil, göstergelerin tüketilmesi olarak değerlendirilir. Tüketim kültürü sonuç itibarıyla postmodern bir kültürdür ve derinliksizdir. Dolayısı ile çabuk tüketilen ve deyim yerinde ise losyon etkisi bırakan bir kültürdür. Losyon etkisi kısa süreli bir etkidir, çabuk geçer. Böylece nesnelerin tüketilmesi bir losyon etkisi bırakır. Losyon etkisini yitirdikçe nesnelerin tüketimi de sürekli yeniden yeniden artar. Doğru cevap C’dir.
6.Soru
Baudrillard, simülasyon kavramını hangi anlamda kullanmıştır?
Bir köken ya da gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi |
-mış gibi yapmak |
Yaşanılanların normal olarak algılanması |
Gizlemek |
Seçme özgürlüğü |
Baudrillard, simülasyon kavramını bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi anlamında kullanır. Simüle etmek -mış gibi yapmak değildir. Birebir gerçeğin yeniden üretilmesidir.
7.Soru
Wallerstein’a göre temel sosyal yapı, toplumun ana yapısı, temel sosyal ilişkiler, sosyal ilişkilerin temeli ve geleceğin toplumu Marks ile karşılaştırıldığında hangisi aynıdır?
Temel sosyal ilişkiler |
Toplumun ana yapısı |
Geleceğin toplumu |
Sosyal ilişkilerin temeli |
Temel sosyal yapı |
Toplumun ana yapısı Marks ve Wallerstein’a göre Kapitalist ekonomidir.
8.Soru
"............................ sahip olduğu sınıf-eksenli yaklaşım, kapitalizmin yarattığı sarsıcı
gelişmelerle karmaşıklaşan toplum yapısını ve yükselen yeni toplumsal hareketleri anlamaya yeterli değildir. Marksizmin tek öznesi olan sınıf yerine anonim özneler koyarak, siyaset gündeminin merkezine çoğulculuk, kimlik ve farklılık, özne konumları ve birey gibi kavramları oturturlar." Boşluğa hangisi gelmelidir?
Klasik Marksizmin |
post Marksizmin |
modernizm |
post modernizm |
yapısalcılık |
Klasik Marksizmin sahip olduğu sınıf-eksenli yaklaşım, kapitalizmin yarattığı sarsıcı
gelişmelerle karmaşıklaşan toplum yapısını
ve yükselen yeni toplumsal hareketleri anlamaya yeterli değildir. Marksizmin tek öznesi
olan sınıf yerine anonim özneler koyarak,
siyaset gündeminin merkezine çoğulculuk,
kimlik ve farklılık, özne konumları ve birey
gibi kavramları oturturlar.
9.Soru
Wallerstein’a göre küreselleşme olgusunu karakterize eden iki temel özellik vardır. Bu özellikler sömürüye dayalı bir işbölümü ve nedir?
İşgücü |
Çalışma disiplini |
Sermaye birikimi |
Kapitalist görüş |
İşçi-işveren dengesi |
Wallerstein’a göre küreselleşme olgusunu karakterize eden iki temel özellik vardır. Bu özellikler sömürüye dayalı bir işbölümü ve sermaye birikimidir.
10.Soru
1998 yılında Türkçeye “Postmodern Etik” adıyla çevrilen kitabında Bauman'ın ileri sürdükleri arasında hangi konu yoktur?
İnsani yaşamda iyi çözümleri olmayan sorunların olduğu |
Ortadan kaldırılmayan kuşkuların varlığı |
Yatıştırılamayan manevi acıların varlığının olduğu |
Engelleyici ve sinsi kısıtlamaların ve sınırların yokluğu |
Toplumsal yaşamda sorunların iyi çözümlerinin olamayışı |
1998 yılında Türkçeye “Postmodern Etik” adıyla çevrilen kitabında Bauman, postmodern zihnin farkında olduğu şeyin, insani ve toplumsal yaşamda iyi çözümleri olmayan sorunların, ortadan kaldırılmayan kuşkuların, aklın dikte ettiği reçetelerle tedavi etmek şöyle dursun yatıştırılamayan manevi acıların varlığının olduğunu ileri sürmektedir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangileri Baudrillard'ın kitle üzerine görüşlerini yansıtır? I. Kitlenin sessizliği bir patlamaya açıktır ve bu bir anlamda umut vericidir II. Kitlenin ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücü vardır III. Kitleler toplumsalın anonimleşmesi ile sessiz yığınlara dönüşmüştür IV. Gerçekliğin yerini simülasyonun aldığı batı toplumlarında kitleler buharlaşmakta ve onların yerini sessiz yığınlar almaktadır
I-IV |
III- IV |
I- II |
I- II- IV |
I- II- III- IV |
Baudrillard’a göre (2006b: 11-12) artık gerçekliğin yerini simülasyonun aldığı Batı toplumlarında kitleler giderek ortadan kalkmakta, buharlaşmakta ve onların yerini “sessiz yığınlar” almaktadır. Baudrillard’ın toplumsalın simülasyonu hatta “toplumsalın içinde kaybolduğu kara bir delik” olarak gördüğü kitlelerin ne geçmişte ne de gelecekte yazabilecekleri bir tarihleri yokturOna göre, iktidarın üzerinde güçlü bir simülasyon etkisi bulunmasına rağmen kitlenin de ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücünün bulunduğunu gözden uzak tutmamalıyız (Baudrillard, 2006b: 32).
12.Soru
1750’li yıllarda başlayan endüstri devrimi ile üçüncü döneme girilmiş ve İngiltere hızlı bir şekilde lider merkez ülke olarak ortaya çıkmıştır. İngiltere’nin lider merkez ülke olarak ortaya çıkmasını engellemeye dönük olarak son hamle hangi ülke tarafından yapılmıştır?
Amerika |
Hollanda |
Almanya |
İngiltere |
Fransa |
İngiltere’nin merkez ülke konumuna geçmesini engellemek amacıyla son hamle Fransa tarafından yapılmıştır. Napolyon’un kıtasal kuşatması başarısız olmuştur.
13.Soru
Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı aşağıdaki toplumsal süreçlerin hangileriyle açıklanabilir? I. Teknolojik gelişmeler II. Esnek üretim III. Toplumsal çatışmalar IV. Eğitimli orta sınıf
I |
I-IV |
II-III |
I-II-III |
I-II-III-IV |
Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı aşağıdaki dört toplumsal süreçle açıklanmaktadır:
1. Teknolojik gelişmelerin ve endüstriyel büyümenin yarattığı yeni sorunlar,
2. Kapitalizmin yeniden yapılanmasıyla birlikte, üretim yapısında esnek üretime doğru gerçekleşen değişimler (Esnek üretim, üretimin teknolojik gelişmeler sayesinde daha az maliyetli olması, ürün farklılaşmasının yüksek ve üretim süresinin daha kısa olması
anlamına gelmektedir).
3. Sınıf çatışmalarından farklı olarak ortaya çıkan yeni toplumsal çatışma biçimleri. Bu gelişmeler çerçevesinde sınıf çatışması yerini çevrecilik, barış, kadın sorunları etrafında somutlaşan daha toplumsal çatışmalara bırakmıştır,
4. Eğitimli bir yeni orta sınıfın gelişmesi.
Doğru Cevap E'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin yükselişini açıklayan temel etkenlerden birisi değildir?
Kapitalizmin yeniden yapılanmasıyla birlikte, üretim yapısında esnek üretime doğru gerçekleşen değişimler |
Aristokrasinin yükselişi |
Teknolojik gelişmelerin ve endüstriyel büyümenin yarattığı yeni sorunlar |
Sınıf çatışmalarından farklı olarak ortaya çıkan yeni toplumsal çatışma biçimleri |
Eğitimli bir yeni orta sınıfın gelişmesi |
Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı aşağıdaki dört toplumsal süreçle açıklanmaktadır:
1. Teknolojik gelişmelerin ve endüstriyel büyümenin yarattığı yeni sorunlar,
2. Kapitalizmin yeniden yapılanmasıyla birlikte, üretim yapısında esnek üretime doğru gerçekleşen değişimler,
3. Sınıf çatışmalarından farklı olarak ortaya çıkan yeni toplumsal çatışma biçimleri
4. Eğitimli bir yeni orta sınıfın gelişmesi
Doğru cevap B'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Derrida’nın ortaya attığı temel araçsal teknik kavramlarından biri değildir?
MEtin |
Fark |
Oyun |
İz |
Doğa |
Derrida’nın bu bağlamda ortaya attığı temel araçsal teknik kavramları; metin, iz, varlık, fark, oyun ve yapısökümüdür.
16.Soru
Postmarksizm kuramını, aslında ex-Marksizm olarak adlandırılması gerektiğini savunarak eleştiren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Eagleton |
Kellner |
Best |
Wood |
Geras |
Laclau ve Mouffe’un Postmarksist kuramının Marksist teoriyle uzaktan yakından bir ilişkisi olmadığını düşünen Norman Geras bu kuramın esasen Marksizm-sonrası (postMarksizm) olarak değil de Marksizm-dışı (ex-Marxism) olarak adlandırılması gerektiğini savunmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.
17.Soru
Baudrillard’ın kitleye ilişkin aşağıda belirtilen görüşlerinden hangisi yanlıştır?
Kitlede bütün yitirilmiş gönderenlerin devrik simülasyonları vardır |
Kitle, toplumsalla ilgili her şey unutulduğunda geriye kalan artıktır |
Kitleler, sınıf ya da halk gibi eskiden kendilerine başvurulan bütünlere benzemezler |
Kitlenin ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücü yok olmuştur |
Artık ne emekçiler kitlesi, ne de bir başka toplumsal özne ya da nesneye ait bir kitle vardır |
Kitlede bütün yitirilmiş gönderenlerin devrik simülasyonları vardır. Bütün gönderen sistemlerinin, bütün ayakta duramayan anlamların, olanaksız tarihin ve artık var olamayan temsil etme sistemlerinin kara kutusu kitle: Toplumsalla ilgili her şey unutulduğunda geriye kalan artıktır. Toplumsala ait olmadığı gibi toplumsalı yansıtmaktan da acizdir. Kitleler, sınıf ya da halk gibi eskiden kendilerine başvurulan bütünlere benzemezler. Sessizlik aracılığıyla içine çekildikleri tarihin de ilgi alanından çıkmışlardır. Artık ne emekçiler kitlesi vardır, ne de bir başka toplumsal özne ya da nesneye ait bir kitle. Ona göre, iktidarın üzerinde güçlü bir simülasyon etkisi bulunmasına rağmen kitlenin de ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücünün bulunduğunu gözden uzak tutmamalıyız. Görüldüğü üzere sadece D seçeneği yanlış verilmiştir. Doğru cevap D’dir.
18.Soru
I. Temel kurum - Şirketler II. Temel karar vericiler - Profesyonel / uzman III. Gücün temeli - Bilgi/beceri IV. Temel kaynak - Makineler Post-endüstriyel topluma ilişkin verilen bu eşleştirmelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
I ve III |
II ve III |
I ve II |
II ve IV |
III ve IV |
Post-endüstriyel toplumlarda temel kurum şirketler değil üniversitelerdir. Temel karar vericiler Profesyoneller / uzmanlardır. Gücün temeli bilgi/beceridir. Temel kaynak makineler değil bilgidir. Dolayısıyla doğru cevap II ve III'tür. Yani B'dir.
19.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Postmodernizmi ‘kitle kültürü’ ve ‘kitle tüketimi’ kavramlarıyla ilişkilendirmektedir?
Michel Foucault |
Lean-François Lyotard |
Jean Baudrillard |
Stephen Crook |
Jan Pakulski |
Michel Foucault ve Jean- François Lyotard, bilginin söylemsel ve öyküsel oluşumunu ve kültürel eleştiri ve felsefi bir yansımayla dil ile iktidar arasındaki ilişkiyi postmodern yaklaşımla analiz ederler. Jean Baudrillard, Stephen Crook ve Jan Pakulski ise süre giden sürecin yeni bir aşaması ve yeni ortaya çıkan eğilimler olarak ele alır. Ayrıca Jean Baudrillard; post-moderniteyi gelişen kitle medyası, iletişim ve kitle tüketimi ile yine kitle tüketimi ve yeni dönemin getirdiği ve yaygınlaşan yönlendirilmiş iletişim, sembolik tüketim ve zaman ve mekânın daralması ile ilişkilendirir.
20.Soru
Wallerstein’ın Dünya Sistem Kuramı, aşağıdaki varsayımlardan hangisine dayanmaktadır?
sınıf mücadelelerinin sosyal sistemleri belirlemesi |
sosyal yapıların uzun dönemli köklerine odaklanılarak anlaşılabileceği |
kapitalizmin insanlığın geleceği için gerekli olduğu |
her sosyal sistemin çelişki üzerine kurulduğu, geliştiği ve de yıkıldığı |
kapitalizmin gelişmesinin ve ilerlemesinin kendi sonunu hazırlayacağı |
Wallerstein’ın Dünya Sistem Kuramı, her sosyal sistemin çelişki üzerine kurulduğu, geliştiği ve de yıkıldığı varsayımına dayanmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ