Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2 Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde yükleme hâli eki bulunmaktadır?
derske |
yüzümni |
öyde |
kitaptin |
balilarçe |
Seçeneklerdeki “derske” kelimesinde yönelme hâli eki, “öyde” kelimesinde bulunma hâli eki, “kitaptin” kelimesinde ayrılma hâli eki, “balilarçe” kelimesinde eşitlik hâli eki, “yüzümni” (yüzümü) kelimesinde yükleme hâli eki bulunmaktadır.
2.Soru
“Гoмумтөрки тeл X гaсыргa кaдәр куллaнылыштa йөргән” cümlesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Türk dili kullanılmıştır. |
Türk dili asırlarca kullanılmıştır |
Genel Türk dili X. asıra kadar kullanılmıştır. |
Genel olarak Türk dili kullanılmıştır. |
Genellikle Türk dili kullanılmıştır. |
“Гoмумтөрки тeл X гaсыргa кaдәр куллaнылыштa йөргән” cümlesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı “Genel Türk dili X. asıra kadar kullanılmıştır”dır.
3.Soru
“Tatar Türkçesinde tek şekilli olan ve …….. harfiyle başlayan yapım eklerinin ünsüz uyumunu bozduğu görülmektedir.” ifadesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi geitirlmelidir?
t |
p |
k |
g |
ç |
Tatar Türkçesinde tek şekilli olan ve ç harfiyle başlayan yapım eklerinin ünsüz uyumunu bozduğu görülmektedir. Örneğin romançı, karçık, uyçan, borçak vb.
4.Soru
“Kötmegende” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Yay |
Bozkır |
Çekmek |
Ansızın |
Göre |
“Kötmegende” kelimesinin karşılığı “ansızın”dır.
5.Soru
Kazan Tatarlarının yaşadığı bölgeye Hunlardan sonra gelen Türk kavmi hangisidir?
Bulgarlar |
Suvarlar |
Sibirler |
Sabirler |
Oğuzlar |
Bugün Tatar Türklerinin yaşadığı İdil-Kama bölgesine çok erken dönemlerden itibaren Türk kavimleri yerleşmeye başlamıştır. MS 1. yüzyılda Suvarlar, MS 100-374 yılları arasında Hunlar ve ardından da Sabir Türkleri bölgeye gelmişlerdir.
6.Soru
Tek başlarına anlamları zayıf olan, hiçbir nesne ve hareketi karşılamayan anlamlı kelimelerle birlikte kullanılarak onları destekleyen, gramer vazifesi gören kelimelere ne ad verilmektedir?
Zamir |
Sıfat |
İsim |
Edat |
Zarf |
Edatlar tek başlarına anlamları zayıf olan, hiçbir nesne ve hareketi karşılamayan anlamlı kelime- lerle birlikte kullanılarak onları destekleyen, gramer vazifesi gören kelimelerdir. Ünlemler, bağlaçlar ve son çekim edatları olmak üzere üç çeşit edat bulunmaktadır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde büyük ünlü uyumu vardır?
Keltürüş |
Alaqıler |
Béliqlarni |
Balilar |
Xenzuçe |
Uygur Türkçesinde büyük ünlü uyumu bazı istisnai durumlar dışında korunmuştur:
menmençi (bencil), keltürüş (getiriş), ümidlik (ümitli), yerge (yere), kütimiz (bekleyeceğiz), alğan (alan). Alıntı kelimelerde bu uyum pek sağlam değildir: alaqıler (alakalar), tekebburluk (kibar), alimlar, klassiklik (klasiklik), layaqetlik (liyakatli), bankida (bankada). Uygur Türkçesinde büyük ünlü uyumunu bozan en önemli özellik ı ve i için tek harf kullanılmasıdır: béliqlarni (balıkları), qolida (kolunda), qattiqliq (katılık), añlimiğan (anlamamış), qılğanni (yapanı), balilar (çocuklar). Uygur Türkçesinde bazı eklerin tek tip olması da büyük ünlü uyumunu bozar: Uyğurçe (Uygurca), Xenzuçe (Çince), közüñlar (gözünüz), kelseñlar (gelseniz).
8.Soru
"i" harfinin Doğu Türkistan Uygur Arap Alfabesine göre sonda-ortada-başta kullanımı sırasıyla aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
|
|
|
|
|
"j" harfinin, "y" harfinin, "z" harfinin ve "d" harfinin karşılığı iken, A seçeneğindeki "i" harfinin karşılığıdır.
Doğru yanıt A'dır.
9.Soru
Tatar Türkçesinin bilindiği üzere farklı ağızları bulunmaktadır. Temsilcilerini Mişer Tatarlarının oluşturduğu, İdil grubu (Saratov), Tatarlarına dahil olan bu ağzın temsilcilerinin Samara, Ulyanovsk, Sarıtav Penza, Ryazan, Tüben Novgorod, Orenburg, Volgograd, Astrahan bölgelerinde ve Tataristan, Mordov, Çuvaşistan, Udmurt, Başkurdistan cumhuriyetlerinin bazı kesimlerinde yaşadığı Tatar Türkçesi ağzı aşağıdakilerden hangisidir?
Bulgar Ağzı |
Batı Ağzı |
Orta Ağız |
Doğu Ağzı |
İdil Ağzı |
Batı (Mişer) Ağzı: Batı ağzının temsilcilerini Mişer Tatarları oluşturur. İdil grubu Tatarlarına dahil olan bu ağzın temsilcileri Samara, Ulyanovsk, Sarıtav (Saratov), Penza, Ryazan, Tüben Novgorod, Orenburg, Volgograd, Astrahan bölgelerinde ve Tataristan, Mordov, Çuvaşistan, Udmurt, Başkurdistan cumhuriyetlerinin bazı kesimlerinde yaşarlar.
10.Soru
“Xellerigiz yaxşımı?” sorusunun cevabı aşağıdakileren hangisidir?
Sizni kürüvime bik şatmın. |
Allaga şökir, bela-kazasız kayttım. |
Tanış-bilişlerge selam tapşırıgız. |
Rexmet, yaxşı. |
İnşalla, selametsizdir dip bilem. |
Xellerigiz yaxşımı? (İyi misiniz?) Rexmet, yaxşı. (Teşekkür ederim, iyiyim.)
11.Soru
“Barça (bütün), başka, az, küp(çok), bötün(bütün), bar (tüm), barlık (bütün, hepsi), her, kaybår (bazı), hiçber (hiçbir) vb. Aşağıdakilerden hangisine örnektir?
Sıra sayı sıfatları |
Soru sıfatları |
Üleştirme sayı sıfatları |
Asıl sayı sıfatları |
Belirsizlik sıfatları |
Belirsizlik Sıfatları nesneleri belirsiz olarak nitelerler: barça (bütün), başka, az, küp (çok), bötün (bütün), bar (tüm), barlık (bütün, hepsi), her, kaybår (bazı), hiçber (hiçbir), bårniçe (birkaç) vb.
Barça malnı uşbu külge saçtılar. (Bütün malı bu göle saçtılar). Bar cırımnı ilge bagışladım. (Bütün şarkıllarımı ülkeme bağışladım).
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “1827 mücadelesine katılan Uygur kadınının başına gelenleri anlatan” Uygur Edebiyatının en ünlü destandır?
Nazugum Destanı |
Zafername |
Emir Ali |
Garipler Hekeyatı |
Mühebbet Destanları |
XIX. yüzyılın başlarında yaşanan Çin istilası ve bu istilalara karşı yapılan direnişler, halk muhayyilesinde derin izler bırakmış ve Sözlü Uygur Edebiyatı’na büyük destanlar kazandırmıştır. Bunlardan en ünlüsü 1827 mücadelesine katılan Nazugum adlı Uygur kadınının başına gelenleri ve Çin zulmüne karşı direnişini anlatan ‘Nazugum Destanı’dır.
13.Soru
“At, siyir hem it üçi, kişiler qaysimizni yaxşi köridu, dep detalaş qilişiptu.” cümlesindeki “detalaş” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Münakaşa |
Telaş |
Danışma |
Yardımlaşma |
Barış |
detalaş: münakaşa.
14.Soru
“Hey, ağina, nimişqa kéçisen? dep.” cümlesindeki soru zarfı aşağıdakilerden hangisidir?
hey |
nimişqa |
ağina |
kéçisen |
dep |
“Hey, ağina, nimişqa kéçisen? dep.” cümlesindeki soru zarfı niçin anlamındaki “nimişqa” kelimesidir.
15.Soru
Aşağıdaki beytin ikinci mısraının Türkiye Türkçesi karşılığı nedir?
Ümidimiz hiç kirletmeyelim çünkü adımız Türktür. |
İmdi hiç gizletmeyelim çünkü Türktür namımız |
Şimdi hiç kirletmeyiz çünkü Türktür namımız. |
Artık hiç girdirmeyeceğiz çünkü Türktür adımız. |
Ümmeti hiç geriletmeyeceğiz çünkü Türktür namımız. |
Mehemmet Ali Tevfik’e ait olan bu beytin ikinci mısraını “Şimdi hiç kirletmeyiz çünkü Türktür namımız.” Şeklinde Türkiye Türkçesine çeviririz.
16.Soru
“Yaq, men nyuyorkluq emes.” cümlesindeki “emes” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
idi |
imiş |
değil |
gibi |
bilmez |
“Yaq, men nyuyorkluq emes.” (Hayır, ben New Yorklu değilim.)
17.Soru
Tatar Türkçesinde kalınlık-incelik durumuna göre “ya, ye” şeklinde telaffuz edilen harf aşağıdakilerden hangisidir?
E e |
Я я |
Y y |
Ю ю |
K k |
Я я harfi kelimedeki ünlülerin kalınlık-incelik durumuna göre “ya, ye” şeklinde okunur: ярaмaс-yaramas (yaramaz), ярты-yartı (yarı, yarım); ямьсиз-yemsiz (çehresiz), ятим-yetim (yetim).
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Türkçesinden farklı olarak Tatar Türkçesinde bulunan ünsüz harflerden biri değildir?
k |
x |
ñ |
v |
g |
Tatar Türkçesinde Türkiye Türkçesinden farklı olan dört ünsüz vardır: x, ñ, v, g. Bunlardan x gırtlaktan çıkan hırıltılı h’dir. ñ ise bizim alfabemizde yer almayan damak n’sidir. v harfi bizdeki gibi diş-dudak v’si değil, çift dudak v’si (w)dir. Bu ses çıkarılırken dişler dudağa değmez. Tatar Türkçesinde Türkçe kelimelerin tamamında çift dudak v’si kullanılır. Diş dudak v’si ise Rusça kelimelerde kullanılır. Bu ses Türkiye Türkçesindeki v ile aynıdır. g sesi ise Türkiye Türkçesinden daha belirgin bir şekilde çıkarılır.
19.Soru
Metindeki işaretli kelimenin sonunda hangi ek bulunmaktadır?
Җәй көннәрeндә, күлнeң тирә-ягы бөтeнләй дип әйтeрлeк яшeл үләннәр һәм төрлe игeннәр бeлән урaтылып aлынгaнлыктaн, күлдән eрaк түгeл тaу бaшыннaн кaрaгaндa, бу күл йәшeл xәтфә пaлaс өстeндә яткaн түгәрәк көзгe кeбeк ялтырaп ятa идe.
sıfat-fiil eki |
zarf-fiil eki |
öğrenilen geçmiş zaman eki |
vasıta hâli eki |
ayrılma hâli eki |
Tatar Türkçesinde burun ünsüzleri m, n ve ñ’den sonra ayrılma hâli eki +dAn benzeşmeye uğrayarak +nAn olur: uramnan (sokaktan), tañnan (tandan), ülennen (ottan). Metindeki бaшыннaн kelimesi de baş+ı+n+dan > başınnan şeklinde oluşmuştur.
20.Soru
"Aş turğan yerde ağriq turmaydu " Uygur atasözü aşağıdakilerden hangisinin karşılığıdır?
Yemek yediğin tabağı kırıp atma |
Yemek olan yerde hastalık durmaz |
Akılsız başın derdini ayak çeker |
Akılsız ile pilav yiyene kadar, akıllı ile taş taşı |
Akılsıza baş olacağına, akıllının kulu ol |
Aş turğan yerde ağriq turmaydu, Yemek olan yerde hastalık durmaz manasına gelmektedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ