Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2 Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Uygur Türkçesinde sekiz ünlü bulunmaktadır.
II. Uygur alfabesinde ö sesini gösteren bir harf yoktur.
III. Uygur alfabesinde ı sesini gösteren bir harf yoktur.
IV. Uygur alfabesinde é (kapalı e) sesi bulunmaktadır.
Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Uygur Türkçesi ses bilgisi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
I, III |
II, IV |
I, III, IV |
I, II, III |
Uygur Türkçesinde sekiz ünlü bulunmaktadır: “a, e, é, i, o, ö, u, ü”. Anlaşılacağı gibi ı sesini gösteren bir harf yoktur, é (kapalı e) sesi bulunmaktadır. Ancak ö sesini gösteren bir harf de yer almaktadır.
2.Soru
Sovyetler Birliğinde yaşayan Uygur Türkleri 1947 yılından sonra hangi alfabeyi kullanmaya başladı?
Latin Alfabesi |
Arap Alfabesi |
Kiril Alfabesi |
Uygur Alfabesi |
Göktürk Alfabesi |
XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Arap alfabesini kullanan Uygur Türkleri, bu tarihten sonra siyasi nedenlerden dolayı farklı alfabeler kullanmışlardır. 1925-1930 yılları arasında değiştirilmiş Arap alfabesini kullanan eski Sovyetler Birliğinde yaşayan Uygur Türkleri 1930-1947 yılları arasında Latin alfabesini kullanmışlardır. 1947 yılından sonra ise Kiril alfabesini kullanmaya başlamışlardır.
3.Soru
Hangi kelimede zarf-fiil eki bulunmaktadır?
ЕГЕТ СҮЗE БИР БУЛЫР
Сиңa ничә яшь? - дип сурaгaннaр Ҳужa Нaсрeтдиннaн. Ул:
Кырык, - дип жaвaп биргән.
Бир дүрт-биш йыл үткәч, aңaрдaн тaгын яшeн сурaгaннaр.
Кырык яштә, - дип caвaп биргән Ҳужa.
Ничик инди ул aлaй - һaмaн кырык тa кырык? Син муннaн биш eл элeк тә кырык дигән идeң ич, - дигәннәр күршeләрe.
дигәннәр |
жaвaп |
үткәч |
яшeн |
инди |
Tatar Türkçesinde -gAç/-kAç eki zaman ve durum işlevindeki zarf-fiil ekidir. Burada ütkeç “geçince” kelimesinde bu ek bulunmaktadır.
4.Soru
Tataristan Cumhuriyeti hangi tarihte bağımsızlığını ilan eder?
1950 |
1960 |
1970 |
1980 |
1990 |
Gorbaçov’la 1980’lerin sonunda başlayan açıklık politikası sonucunda Tataristan’da da bazı talepler dile getirilir. 30 Ağustos 1990 tarihinde SSCB dağılmadan Tataristan Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan eder. Bağımsızlığı dört yıl boyunca hiçbir ülke tarafından tanınmayan Tataristan, 18 Şubat 1994’te Rusya ile bugünkü resmi statüsünü belirleyen bir anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşma sonucunda Tataristan yarı bağımsız özerk bir Türk Cumhuriyeti konumuna gelmiş ve diğer muhtar cumhuriyetlere tanınmayan bazı haklar elde etmiştir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Uygur Türkçesinin ağızlarından birisini kullanan Hoten grubunun yaşadığı bölgedir?
Kırgızistan |
Moğolistan Halk Cumhuriyeti |
Çin Halk Cumhuriyeti |
Kazakistan |
Doğu Türkistan’ın Hoten vilayeti |
Hoten grubu, Doğu Türkistan’ın güneybatısındaki Hoten vilayetine bağlı bölgelerde yaşayan, yaklaşık yarım milyon kişinin ağzını içerir.
6.Soru
“Oxşitip bir polu qilğin, meze qilip yeyli!” cümlesindeki “polu” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
boru |
pilav |
kurt |
bal |
baş |
Oxşitip bir polu qilğin, meze qilip yeyli! (Şöyle bir pilav yap, tadını çıkararak yiyelim.)
7.Soru
“Siyir” kelimesinin karşılığı aşağıdaki şıklardan hangisinde verilmiştir?
İnek |
Saban |
Tırmak |
Efendi |
Taşımak |
“Siyir” kelimesinin karşılığı “inek”tir.
8.Soru
“Burunqi zamanda, bir padişaniñ güzel bir qizi bar ikeñ. ” cümlesindeki “burunqi” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Bugünkü |
Buyurun ki |
Eski |
Bazı |
Kötü |
Burunqi zamanda, bir padişaniñ güzel bir qizi bar ikeñ. (Eski zamanlarda bir padişahın güzel bir kızı varmış.)
9.Soru
“Xuca Nasritdin mezekleriniñ yaña tomı kayçan bulaçak?” cümlesindeki “kayçan” kelimesinin Türkçedeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Nerede |
Kiminle |
Nasıl |
Ne kadar |
Ne zaman |
Xuca Nasritdin mezekleriniñ yaña tomı kayçan bulaçak? (Nasrettin Hoca fıkralarının yeni dizisi ne zaman olacak/gelecek?)
10.Soru
“Tirna” kelimesinin karşılığı aşağıdaki şıklardan hangisinde verilmiştir?
Efendi |
Tırmak |
İnek |
Yer |
Konum |
“Tirna” kelimesinin karşılığı “tırmak”tır.
11.Soru
I. Büyük ünlü uyumu alıntı kelimelerde düzenli bir şekilde görülmemektedir.
II. “Kütimiz” kelimesi büyük ünlü uyumuna uygundur.
III. Büyük ünlü uyumunu bozan herhangi bir harf bulunmamaktadır.
Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Uygur Türkçesi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız II |
Yalnız III |
II, III |
I, II |
I, II, III |
Uygur Türkçesinde büyük ünlü uyumu alıntı kelimelerde düzenli bir şekilde görülmemektedir. Uygur Türkçesinde büyük ünlü uyumunu bozan en önemli özellik ı ve i için tek harf kullanılmasıdır.
12.Soru
Latin alfabesinde bulunan “Cc, Kk, Tt, Zz” harflerinin Uygur Türkçesi Kiril alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Щ щ, Т т, Ф ф, Ң ң |
К к, Т т, З з, Ң ң |
Т т, Ф ф, Ң ң, Л л |
Җ җ, К к, Т т, З з |
З з, Ф ф, Ң ң, Л л |
Latin alfabesinde bulunan “Cc, Kk, Tt, Zz” harflerinin karşılığı kiril alfabesinde “Җ җ, К к, Тт, З з” dir.
13.Soru
“Turında” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Göre |
Hakkında |
Çekmek |
Savaş |
Gibi |
“Turında” kelimesinin karşılığı “hakkında”dır.
14.Soru
Tatar adıyla anılan halkı Türklerden ayrı Moğolca konuşan bir halk olarak belirten kimdir?
Kâşgarlı Mahmud |
Şahabettin Mercânî |
Tarihçi Reşidüddin |
Târih-i Fahreddin Mübârekşah |
Sultan Galiyev |
Tarihçi Reşidüddin bu halkı ayrı bir kavim olarak kaydetmekte ve dillerinin Moğolca olduğunu yazmaktadır.
15.Soru
“Söygü” kelimesinin Uygur Türkçesi Kiril alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Яшaш |
бeрәр |
уруқ |
Сөйгү |
үчүн |
“Söygü” kelimesi için bakıldığında başharfi olan “S” harfinin Uygur Türkçesi Kiril alfabesindeki karşılığının “C” harfi ile başlaması gerekmektedir.
16.Soru
Aşağıda verilen metnin doğru okunuşu hangisidir?
İqilsiz bilen pulu yiñiçe, aqilliq bilen taş töşü. |
Éqilsiz bilen polu yigiçe, éqilliq bilen taş toşu. |
Aqılsiz bilen pülü yigiçe aqıllıq bilen taş toşu |
Aqılsız bilen polu yiginçe aqıllıq bilen taş töşö |
Éqil siz bilen polu yiginçe éqilliq bilen taş töşü |
Bu soruda sorulan cümle Uygur Türklerince “Akılsız ile pilav yiyene kadar, akıllı ile taş taşı.” anlamında kullanılan bir atasözüdür.
17.Soru
Yelpünüp ötken tañ şamalliri
Bir dem qéşimda toxtap ötüñler
Yukarıda geçen “tan şamalliri”nin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
tan yeri |
sabah yağmurları |
günün ilk ışıkları |
ayçiçekleri |
seher rüzgârları |
Yelpünüp ötkeñ tan şamalliri Bir dem qeşimda toxtap ötüñler (Esip gecen seher rüzgârları, Bir an karşımda durup geçiniz)
18.Soru
“Toman” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Duman |
Köy |
Hayat |
Valiz |
Ayna |
“Toman” kelimesinin karşılığı “duman”dır.
19.Soru
"bala bilen" de Uygur Türkçesindeki hangi edat kullanılmıştır?
Aitlik hali |
Vasıta hali |
Eşitlik hali |
Bulunma hali |
Yükleme hali |
Uygur Türkçesinde vasıta hâli “bilen” (ile) edatıyla yapılır: bala bilen (çocuk ile), palta bilen (baltayla), qol bilen (elle), Ehmet bilen (Ahmet ile), tapança bilen (tabancayla), küç bilen (güç ile).
20.Soru
Yukarıda verilen Uygur atasözünün karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Yemek olan yerde hastalık durmaz. |
Yemek yediğin tabağı kırıp atma. |
Akılsız başın derdini ayak çeker. |
Akılsız ile pilav yiyene kadar, akıllı ile taş taşı. |
Akılsıza baş olacağına, akıllının kulu ol. |
ifadesi
"Aş turğan yerde ağriq turmaydu." yani "Yemek olan yerde hastalık durmaz." anlamına gelmektedir. Doğru yanıt A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ