Bir neticenin, bir kişinin davranışına isnadiyeti sorunu, ceza hukuku bakımından, bu davranışın özel normatif ölçütlere göre belirlenmesini gerektirir (objektif isnadiyet teorisi).

TCK’nın 24. maddesinin ilk fıkrasında “kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez” denilerek bu hukuka uygunluk nedeni düzenlenmiştir. Kanun hükmünün yerine getirilmesinde, belli konularda kişiye kanun tarafından verilen yetki, aynı zamanda o kişinin görevini oluşturmaktadır. Bu bakımdan bu hukuka uygunluk nedenini görevin ifası olarak anlamak gerekir.

Bu ihtimalde de fail, kasten yaralama ve kasten öldürme bakımından olası kastla hareket etmiştir.

Suçun kanuni tanımında yer alan maddi unsurlarını; fiil, netice, nedensellik bağı, fail,
mağdur, suçun konusu ve nitelikli hâller olarak sıralamak mümkündür. Bunlardan, fiil,
fail, mağdur ve suçun konusu her suçta zorunlu olarak bulunan unsurlardır. Buna karşılık,
netice ve nedensellik bağı sadece neticeye unsur olarak yer veren suçlar bakımından göz
önünde bulundurulacak unsurlardandır.

İcrai veya ihmali bir hareketi gerçekleştiren failin, kanuni tanıma uygun bir neticenin gerçekleşebileceğini öngörmesi gerekirken, kendisinden beklenen özeni göstermeyerek böyle bir neticenin meydana gelmesine sebebiyet vermesi hâlinde bilinçsiz taksir vardır. Örneğin avdan dönen A, tüfeğin mekanizmasındaki fişekleri almadan evin girişinde duvara dayar ve bahçeye dolaşmaya çıkar. Babasının geldiğini gören evin küçük oğlu B, kapıya çıkar, babasının duvara dayalı vaziyette bıraktığı tüfeği görür ve kurcalamaya başlar. Aniden ateş alan tüfek, evin önünde temizlik yapan annenin yaralanmasına sebebiyet verir.

Meşru savunma, bir kimsenin kendisini veya başkasını hedef alan bir saldırı karşısında, savunma amacına yönelik olarak ve saldırgana karşı bu saldırıyı defedecek ölçüde kuvvet kullanmasını ifade eder. Meşru savunma hâlinde, hâlen mevcut bir saldırıyı defetmek amacıyla işlenen fiil, dış görünüşü itibariyle tipik bir fiili oluşturmaktadır. Ancak bu fiil, gerçekleşmekte olan bir saldırıyı uzaklaştırmak ve başka şekilde korunamayacak bir hakkı korumak amacıyla işlendiği için hukuka aykırı değildir. Bu amaç meşru müdafaanın bir hukuka uygunluk nedeni olarak değerlendirilmesine yol açmaktadır.

Kanun tarafından yetkili kılınmayan kimselerin davranışlarının hukuka uygun olarak nitelendirilmesi ise mümkün değildir. Örneğin İcra ve İflas Kanunu’nun verdiği yetkiyi kullanarak haciz işlemi yapmak için başkasının konutuna giren icra memurunun konut dokunulmazlığını ihlal suçunu (m. 116) işlediği söylenemeyecektir. Buna karşılık, bir kimsenin alacağını tahsil etmek amacıyla bizzat borçlusunun konutuna girmesi hâlinde, fiilin hukuka uygun olduğundan sözedilemeyecektir.

İcra ve İflas Kanunu’nun verdiği yetkiyi kullanarak haciz işlemi yapmak için başkasının konutuna giren icra memurunun konut dokunulmazlığını ihlal suçunu (m.116) işlediği söylenemeyecektir.

Zorunluluk hâlinde işlenen fiil kasten işlenen haksızlığı oluşturmakla birlikte, kusuru olmaması nedeniyle faili cezalandırılmamaktadır. Kusurun yokluğu, fiilin hukuka aykırılığını değil, sadece failin cezalandırılmasını engellemektedir (kusursuz ceza olmaz). 

Olması gereken hız sınırın üzerinde seyrettiğinden A’nın dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal eden bir davranışı vardır. Bunun sonucunda bir yayaya çarpmış ve ölümüne neden olmuştur. Dolayısıyla taksirli davranışı ile netice arasında nedensellik bağı da vardır. Ancak A’nın sorumluluğu için taksirli davranışıyla neden olduğu bu neticenin varlığı yeterli değildir, ayrıca bu neticenin faile objektif olarak isnat edilebilmesi de gerekir. Taksirli suçlarda, neticenin objektif isnat edilebilirliği kapsamında öncelikle, bu neticenin objektif olarak öngörülebilir olması, ayrıca bu neticenin faile doğrudan doğruya fiilinin eseri olarak isnat edilebilmesi gerekmektedir. Somut olayda, olayın gerçekleştiği şartlar dikkate alındığında neticenin objektif olarak öngörülebilir olmadığı sonucuna varmak gerekir. Dolayısıyla ikinci ihtimal bakımından her ne kadar failin taksirli davranışı var ise de bunun yol açtığı netice objektif olarak öngörülebilir olmadığından failin sorumluluğu yoluna gitmek mümkün olmayacaktır.

Ceza muhakemesi hukukuna ilişkin kuralların zaman bakımından uygulanması konusunda da derhal uygulama kuralı geçerlidir. Ceza muhakemesine ilişkin kurallarda bir değişiklik yapıldığında, bu değişiklik lehe ve aleyhe olduğuna bakılmaksızın ilgili olduğu işlemlere derhal uygulanır. Örneğin mevcut Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada şüpheli veya sanığın talebi aranmaksızın müdafi görevlendirilmesi zorunluluğu vardır (CMK m. 150, f. 3). Bu kuralda daha sonra bir değişiklik yapılır ve alt sınır yedi yıla çıkarılırsa, alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçtan sanık olanlar kendilerine eski hükmün uygulanmasını ve atanan müdafiin görevine devam etmesi gerektiğini ileri süremezler. 

D şıkkı doğrudur. TCK’nın 7. maddesinin 4. fıkrasında, geçici ve süreli kanunların zaman bakımından uygulanması konusunda maddi ceza hukuku bakımından kabul edilen kurallara istisna getirilmiştir. Bu hükme göre “Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulundukları süre içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam edilir.” Bu hükümle geçici ve süreli kanunların yürürlükte bulundukları süre içinde işlenen suçlara, yürürlükten kalktıktan sonra da uygulanmaya devam edileceği kabul edilmiştir. Böylece geçici ve süreli kanunların ileriye yürümesinin yolu açılmıştır. 

Nedensellik bağı, neticeli suçlarda, suçun kanunda tanımlanmayan unsurları arasında
yer almaktadır. Bununla birlikte, bazı suçların tanımında bu bağı belirten kelimelere yer
verilmektedir.

Bir kişi gerek kendisinin gerekse başkasının herhangi bir hakkına yönelik olarak gerçekleştirilen saldırılara karşı meşru savunmada bulunabilir. Meşru savunma kişilere ait bütün haklara yönelik saldırılar bakımından söz konusu olabilir. Ancak maddede hakkın aidiyeti bakımından kabul edilen sınırlandırmaya dikkat edilmelidir. Buna göre sadece kişiye ait, bireysel hukuki değerlere yönelik saldırılara karşı meşru müdafaa mümkündür.

Maddi ceza hukukunun genel hükümler ve özel hükümler olmak üzere iki alt başlığı bulunur. bu nedenle sorunun cevabi ceza hukuku genel hükümler olacaktır. Diğer seçeneklerde yer alan hukuk dalları ise maddi ceza hukuku içerisinde yer almazlar.

Ceza muhakemesi hukuku ve infaz hukuku kurallarının zaman bakımından uygulanmasında “derhâl uygulama ilkesi” geçerlidir, bu kurallarda yapılan değişikliğin failin lehine mi yoksa aleyhine mi olduğuna bakılmaz. İnfaz hukuku kurallarının zaman bakımından uygulanmasında “derhâl uygulama ilkesi” geçerli olmakla birlikte infaz rejimine ilişkin bazı kurumlara ilişkin yasal düzenlemeler, ceza hukuku kurallarının zaman bakımından uygulanmasına ilişkin kurala tabidirler. TCK’nin 7. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, “Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhal uygulanır.” Buna göre; “erteleme”, “koşullu salıverme” ve “tekerrür” söz konusu olduğunda, bu kurumlar her ne kadar infaz hukukuna ilişkin olsa da sonradan yürürlüğe giren kanun şayet failin lehine ise geçmişe etkili olarak uygulama alanı bulacaktır. Bir başka deyişle “erteleme”, “koşullu salıverme” ve “tekerrür” hükümleri bakımından lehe kanun uygulaması geçerlidir.

Kast ve taksir, zorunlu olarak, bir kişiye karşı işlenen fiilde birlikte bulunmaz. Başka bir anlatımla, tek fiille, aynı suç tipi bakımından, aynı konu ve mağdurla ilgili olarak, aynı anda hem kasten hem de taksirle hareket edilemez. Örneğin fail, mağdurun kafasına demir çubukla sert bir şekilde vurarak onu öldürse, ya kasten (olası) ya da taksirle (bilinçli) öldürme suçunu işlemiş olur. Dolayısıyla bu olayda failin hem kasten hem taksirle bu suçu işlediğini söylemek mümkün değildir.

Neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlarda, kasten işlenen temel suç tipinin mutlaka neticeli suçlardan olması gerekli değildir. Temel suç tipi neticeli olmasa dahi bu suçun işlenmesiyle bir neticenin gerçekleştiği hâllerde kombinasyon gerçekleşmiş olur. Örneğin bir tehlike suçunun sebebiyet verdiği neticeleri bu kapsamda değerlendirmek mümkündür.

Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, örf ve âdetin ceza hukukunda kaynak değeri
bulunmamaktadır. Bu itibarla örf ve âdetin bir fiili suç hâline getirme, suç olan bir fiili
suç olmaktan çıkartma veya suç teşkil eden bir fiilin cezasını ağırlaştırma gücü bulunmamaktadır. Ceza hukukunda örf ve âdete ancak bir suçun unsurlarının yorumlanmasında başvurulabilir. Doğru yanıt D'dir.

Ceza hukukunun kişi hak ve özgürlükleri açısından güvence oluşturması amacıyla kabul edilen diğer bir kuralı da geçmişe yürüme yasağıdır. Kanunilik ilkesinin sonucu olan bu kurala göre her fiil, işlendiği zamanın kanununa tabiidir