Yaşamın ilk dört ayında bebeklerin sahip olduğu bilişsel kazanımlardan birisi kısa ertelemeden (bir gün) sonra bir yetişkinin yüz ifadesini taklit edebilmedir. Ancak örtü ile saklanmış bir oyuncağı arama, görünmeksizin yer değiştiren bir nesneyi bulma, tek ve iki kategoriye ilişkin sınıflama yapma ve mış gibi oyunlar oynama gibi bilişsel kazanımlara ilk altı aydan sonra aşamalı olarak sahip olabilmektedirler.

Moro refleksi, babinski refleksi, tonik boyun refleksi ve yakalama refleksi ilkel refleksler arasındadır ver bu reflekslerin beslenme ve korunma olmak üzere iki temel işlevi vardır. Duruşa ilişkin refleksler bebeğin çevreyle bağlantılı olarak dik pozisyona gelmesini sağlayan reflekslerdir. Duruşa ilişkin reflekslerden biri paraşüt refleksidir. Paraşüt refleksi bebek hava yere paralel tutulduğunda ve hızlıca yere doğru hareket ettirildiğinde hızı azaltmak için bebeğin kollarını aşağıya yukarıya uzatması, bacaklarını ise uzatıp germesidir.

Yasamın ikinci yılında başlayıp yedi yasa kadar devam eden motor gelişim dönemi temel hareketler dönemi olarak adlandırılır. Bu dönem, ilkel hareketlerin geliştiği ve çocukların çevrelerini keşfetmek üzere hareketleri kullandıkları dönemdir. Bu dönemde, temel hareket becerilerinin ilk girişimlerinin gerçekleştiği iki-üç yaş arası başlangıç evresi, temel hareket becerilerinin ritmik koordinasyonunun gerçekleştiği üç-beş yaş arası şekillenme evresi ve temel hareket becerilerinin koordineli ve kontrollü biçimde gerçekleştiği beş- yedi yaş arası ise ustalaşma evresi olarak nitelendirilir.

Betimsel araştırmalar araştırılmak istenen olgunun özelliklerini/var olan durumunu ortaya koymak üzere gerçekleştirilir.

Eski ve yeni bilgiler arasında bir denge kurulmasına dengeleme; var olan bilgilerin ya da şemaların yeni bilgilere göre değiştirilmesine uyumsama; yeni bilgileri almaya, bunları var olan bilgilere uygun hale getirilmesine özümleme; çevreyle doğrudan etkileşim yoluyla şemaların yapılandırılmasına uyum sağlama denir. Örgütleme ise bilgilerin daha sonra kullanılmak üzere benzerlik ve farklılıklarına göre gruplandırılmasına denir.

Piaget bilişsel gelişim dönemleri duyu-motor, işlem öncesi, somut işlemler ve soyut işlemler olmak üzere dört temel döneme ayırmıştır. Temel refleksler, duyu- motor dönemin alt dönemlerinden biridir.

Yaşamın 2-7 yaş arası dönemi işlem öncesi dönem olarak tanımlanır. Bu dönemde çocuklar zihinsel işlem yapmaları istendiğinde bunu gerçekleştirebilirler, ancak süreç tersten işletildiğinde bunu anlayamazlar. Ali’nin bu davranışı tersine çevrilemezlik olarak adlandırılır. Bu durum bilişsel yapıların yeterince gelişmemiş olmasından kaynaklanır.

Metabiliş-yürütücü biliş, bireyin kendi biliş yapısı ve öğrenme özelliklerinin farkında olmasıdır. Biliş, herhangi bir şeyin farkında olma, onu anlama iken, metabiliş-yürütücü biliş, herhangi bir şeyi öğrenmeye, anlamaya ek olarak bireyin onu nasıl öğrendiğinin farkında olmasıdır. Metabiliş-yürütücü biliş becerileri ya da bilgisi, öğrenme sırasında etkin olarak öğrenmeyi izleme becerisidir. Çocuğun metabiliş-yürütücü bilişe ilişkin ilk becerilerinin dört yaş civarında gözlendiği belirlenmiştir. Çocuk yaşı büyüdükçe bu becerileri daha ustalıkla gerçekleştirmeye başlamaktadır.

Telgrafik konuşma, çocuğun bağlaç ya da ek kullanmadan iki ya da daha fazla kelimeyi bir araya getirerek anlamlı bir mesaj oluşturmasıyla gerçekleşen konuşmadır.

Bir bebek ortalama 3000-3500 gr arasında doğar ve doğumdan sonra bu ağırlık hızla artar. Bebekler haftada ortalama 150 gr alarak beş ayın sonunda doğum ağırlıklarının yaklaşık iki katına, bir yaşın sonunda doğum ağırlıklarının yaklaşık üç katına ulaşırlar. İki buçuk yaşın sonunda doğum ağırlıklarının yaklaşık dört katına ulaştıkları görülür. Örneğin, 3300 gr doğan bir bebeğin ağırlığının ilk beş ayın sonunda yaklaşık 6600 gr, bir yaşın sonunda yaklaşık 9900 gr ve iki buçuk yaşın sonunda yaklaşık 13200 gr civarında olması beklenir. İki-altı yaş arasındaki çocukların vücut ağırlıkları her yıl ortalama iki-üç kg artmaktadır.

Hareketin boyutuna ve kapsamına göre motor beceriler; kaba motor beceriler ve ince motor beceriler olarak adlandırılırlar. Hareketin amacına göre motor beceriler; denge becerileri, yer değiştirme becerileri ve manipülasyon becerileri olarak adlandırılırlar. Hareketin gerçekleştiği zamana göre beceriler kopuk, seri ve sürekli motor beceriler olarak adlandırılır.

Diğer seçeneklerin hepsi gebelik öncesi gebeliğe hazırlanma hizmetlerinin yararlarındandır. Gebelik öncesi gebeliğe hazırlanma hizmetleri yaşam boyu sağlık davranışı kazandırır.

Şemalar, çocuğun çevresine uyum sağlamasına yardım eden örgütlenmiş davranış kalıplarıdır.

Refleksif hareketler dönemi rahim içi dönem-1 yaş, ilkel hareketler dönemi 0-2 yaş, temel hareketler dönemi 2-7 yaş arası gerçekleşir. Oturma dönemi, ilkel hareketler döneminde kazanılan becerilerin üçüncüsü olan oturmanın gerçekleştiği dönemdir. 5. Ayda ortaya çıkar. Yedinci yaşta başlayıp 14 yaş sonrasında biten ve verilen tanımda özellikleri sıralanan dönem ise özelleşmiş hareketler dönemidir.

Piaget bilişsel gelişimi, dünyayı öğrenme yolunda yeni bir denge süreci olarak görmektedir. Bebeğin çevresiyle geçici dengeler oluşturması uyum sağlama olarak tanımlanır ve denge sürecinin kesintisiz olarak gerçekleşebilmesi için bebeğin karşılaştığı yeni durum, nesne ve varlıklara uyum sağlaması gerekir.

Çocuğun yeni bilgileri alması ve var olan bilgilere ya da şemalara uygun hale getirmesi özümleme olarak tanımlanır.

Psikodinamik yaklaşım çocuk gelişiminde en eski bilimsel yaklaşımı ortaya koyan Sigmund Freud’un kuramıdır. Psikodinamik kuramlar, kişiliğin bilinç dışında yer alan ve bireyin farkında olmadığı anılarla ve dürtülerle biçimlendiğini ileri sürer (Kırcaali-İftar, 2012). Bu yaklaşım insan davranışlarını insanın bilinç dışı etkinlikleri olarak görür. Freud’la birlikte bu kuramın önemli temsilcilerinden biri de Erikson’ dur.

İlkel hareketler döneminde bas ve boyun kontrolü, gövde kontrolü, oturma ve ayakta durmayı içeren denge becerileri kazanılmaktadır.

Ahmet yedi yaşındadır ve somut işlemler döneminde yer almaktadır. Buna göre Ahmet, mantıksal düşünme sergilemeye başlar ancak henüz soyut dönemde yer almadığı için tüme varım ev tümden gelim yöntemlerini kullanamaz.

Olgunlaşma, organizmanın kalıtımsal biçimde değişerek belli görevler yapmak için hazır duruma gelmesidir.