İlkel refleksler anne karnında başlayan ve bir yıl boyunca devam eden reflekslerdir. İlkel reflekslerin beslenme ve korunma olmak üzere iki temel işlevi vardır. Moro, refleksi, arama refleksi, emme refleksi, yakalama refleksi ve babinski refleksi en yaygın olarak görülen ilkel refleksler arasında yer alır. Babinski refleksi, ayak tabanına basınç uygulandığında ya da ayak tabanının orta kısmına bir hat çizildiğinde bebeğin ayak parmaklarının gerilmesi ve ayak başparmağının diğer parmaklardan ayrılarak yana doğru açılmasıdır. Ancak, bu refleksinin işlevi tam olarak bilinememektedir.

Galaktozemi nadir görülen kalıtımsal bir metabolik hastalıktır. Galaktozemi laktoz içeren ürünlerin (süt, peynir, tereyağı, vb), galaktoz ve glikoz olarak parçalanması sürecinde, eksik bir enzim nedeniyle galaktozun glikoza dönüştürülememesi ve kanda zararlı düzeyde galaktoz oluşumuna neden olmasıdır. Doğumda tanı konulamadığında, yenidoğanda süt alımının ardından, kusma, karın şişliği, ishal, gelişim geriliği, katarakt, sarılık gibi belirtiler görülür.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna işaret eden ipucu sürekli hareket halinde olmaktır.

İlkel hareketler döneminde sürünme, emekleme ve yürümeyi içeren, bebeğin bir yerden başka bir yere gitmesini sağlayarak bebeğe çevresini keşfetme fırsatı sunan yer değiştirme becerileri kazanılmaktadır. Diğer şıklarda verilenler ise çocukların temel hareketler döneminde kazandıkları ve onların bir yerden bir yere hareket etmelerini sağlayan yer değiştirme becerileridir.

Portfolyo değerlendirmesi her özel gereksinimli öğrencinin gelişimini izlemek için en işlevsel yollardan biridir. Çocuğun evde, sınıfta ve diğer eğitim ortamlarında yaptığı bütün ürünler içerdiğinden öğrencilerin ilerlemelerini somut bir şekilde görmeyi sağlar. Bu ürünler yazılı, görsel veya işitsel olabilir. Örneğin öğrenme güçlüğü olan bir öğrencinin yazılı tüm ürünler ya da okuduğu metinlerin ses kaydı bu dosyada toplanabilir.

Kitle iletişim araçlarından en çok etkilenen çocuklar okul öncesi çocuklarıdır. Kitle iletişim araçlarının olumsuz etkilerinin yanı sıra olumlu etkileri de bulunmaktadır. Çocuğun gelişim düzeyine, yaşına, seviyesine, cinsiyetine, kültürüne ve olumlu davranış modellerinin olduğu programlar çocuklara; işbirliği, yardımlaşma, doğa ve hayvan sevgisi, öfke kontrolü, empati, sorumluluk alma ve yerine getirme, acıma, sevgi gibi olumlu olan pek çok sosyal davranışlar ve duygular öğretebilir. Özellikle internet ve bilgisayar oyunları; görselleştirme, problem çözme, yaratıcılık ve eleştirel düşünme ile strateji kullanma gibi becerilerin kazanılmasında da olumlu yönde etkili olabilir.

Bilişsel özellikler hatırlama, öğrenme hızı, dikkat, genelleme ve kalıcılık olarak sıralanabilir.

Dikkat ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar farklı özellikler gösterebilmektedirler. DSM-5’de DEHB olan çocuklar üç başlık altında toplanmaktadır: (a) dikkatsizliğin baskın olduğu görünüm, (b) hiperaktivite ve dürtüselliğin baskın olduğu görünüm ve (c) bileşik tip. Dışa yönelim ise duygu ve davranış bozukluğunun altında yer alan bir kategoridir.

Denver gelişimsel tarama testi, GECDA ve AGDE 0-6 yaş arasında yer alan çocuklara kullanılabilecek bir gelişimsel tarama aracıdır. M-CHAT de 16-30 ay arasında yer alan çocuklar için kullanılabilecek bir tarama aracıdır. Ayşe iki yaşında olduğu için bu tarama araçları kullanılabilir. Ancak DSM-V tıbbi tanılama amacıyla kullan bir tanı kitabıdır. Gelişimsel tarama aracı değildir.

Çocukların temel hareketler döneminde kazandıkları ve onların bir yerden bir yere hareket etmelerini sağlayan yer değiştirme becerileri arasında (a) koşma, (b) atlama, (c) sekme, (d) zıplama ve (e) tırmanmayı saymak mümkündür. Çocukların temel hareketler döneminde kazandıkları ve onların nesneleri kontrol etmelerini sağlayan manipülasyon becerileri arasında; (a) atma, (b) yakalama ve (c) ayakla vurmayı saymak mümkündür.

Amniyosentez, gebeliğin 15-18 hafirda yapılır ve Down sendromu ve Nöral tüp bozukluklarının belirlenmesinde kullanılır. Koryonik villus örneği, 8.-12. haftalarda plesentanın koryonik villus kısmından alınan örnek, bebeğin genetik yapısı hakkında bilgi verir. Kontraksiyon test örneği ile plesentanın solunum işlevini yerine getirip getirmediği incelenir. Fetal kan örneği alımı, hamileliğin18. haftasından doğuma kadar yapılabilen, göbek kordonundan kan örneği alınması işlemidir. Bu işlemle kalıtsal metabolizma hastalıkları ve fetal enfeksiyonlarla ilgili durumlar belirlenmektedir. Bunlardan bazıları, hemofili, orak hücre anemisi, frajil X sendromu, talesemi, tay- sachs ve büyüme geriliğidir. Feteskopi anne karnında belirlenen kısım açılarak feteskop denilen bir aletle bebekte bir bozukluk olup olmadığını tespit etmektedir ve bebekteki yüz yarıkları, el ve parmaklardaki anormallikleri, nöral tüp bozukluğunu, enfeksiyon ve bağışıklık sistemi ile ilgili bilgi verir.

Sosyal becerilerin başlıca özellikleri öğrenilir olması, duruma özgü olması, sosyal kurallara bağlı olması, amaca yönelik olması ve çevre koşullarından etkilenir olmasıdır. Dış koşullardan bağımsızdır ifadesi çeldiricidir.

Öğrenme güçlüğünün nedenleri tam olarak bilinememektedir. Ancak, öğrenme güçlüğünün beyin zedelenmesi sonucu oluşan durumlardan fizyolojik ya da biyokimyasal bozukluklarla birlikte, vitamin eksikliği, genetik yatkınlık gibi etmenlerden de söz edilmektedir.

Çocuğun hâlihazırdaki gelişim düzeyi ile potansiyel gelişim düzeyi arasındaki açıklık yakınsal gelişim alanıdır.

İşitme kaybının oluştuğu yere göre yapılan sınıflandırmada duyusal işitme kaybı kokleaya hasar verirken, iç kulaktan beyne giden işitme sinir yolundaki yetmezlik sinirsel işitme kaybına neden olur. Her ikisi birlikte duyusal-sinirsel işitme kabına neden olur. İletimsel, duyusal-sinirsel ve sinirsel işitme kaybının bir arada görülmesi karışık tip işitme kaybıdır. Sesin titreşerek iç kulağa iletiminde ya da yayılması sırasında yaşanan sorunlardan ortaya çıkan işitme kaybı ise iletimsel işitme kaybı olarak adlandırılır.

Formal değerlendirmenin akademik ve psikolojik değerlendirme olarak iki türü vardır. Öğrencinin sosyal ve duygusal düzeyi psikolojik değerlendirme ile saptanır. Diğer düzeyler akademik değerlendirme ile saptanır.

Bolwby, Bağlanma Kuramını ortaya koyan ve bu kuramın temelinde anne- bebek arasındaki güven ilişkisinin olduğunu savunan kişidir. Kohlberg, Ahlak Gelişimi Kuram’ını ortaya koyan kişidir. Freud, insan davranışını açıklayan psikoanalitik kuramcılardan biridir. Piaget bilişsel gelişim ortaya koyan kişidir.

Tay-sachs, yağ metabolizmasındaki anomaliden kaynaklanan bir hastalık; talesemi, akdeniz anemisi-kalıtsal bir kan hastalığı; frajil X sendromu, X kromozomu ile ilgili bozukluk; Orak hücre anemisi, kalıtsal bir kan hastalığı; hemofili ise kan pıhtılaşmasında yetersizliktir.

Görme alanı baş çevrilmeden ve aynı zamanda da gözler oynatılmadan görülebilen tüm alandır. Kör, bütün düzeltmeler yapıldıktan sonra görme alanı 20 dereceden az olan bireylere denir.

Dil konuşma terapisti, işitme ve zihin yetersizliği olan bireylerin öğretmenleri, fizyoterapist, psikologların yer aldığı diğer eğitim kurumlarına devam eden bireylere ek hizmet verilen eğitim ortamı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezidir. Kurumlarda eğitim almaya uygun olmayan okulöncesi ve ilköğretim çağı çocuklarına evde hizmet eğitimi verilmektedir. Genel ve mesleki ortaöğretim programlarından yararlanamayan 23 yaşından gün almamış özel eğitim ihtiyacı olan zihinsel yetersizliği olan bireylerin temel yaşam becerisi geliştirmek topluma uyum sağlamak ve mesleğe yönelik beceri kazanmaları için var olan resmi ve özel iş uygulama merkezlerine özel eğitim iş uygulama merkezi denir. Özel eğitim mesleki eğitim merkezleri ilköğretimi tamamlayan zihin yetersizliği olan 23 yaşından gün almamış bireylerin yeni beceriler kazandığı iş ve meslek kazandığı kurumlardır.