SAĞLIĞA İLİŞKİN ÖZELLİKLER
Çoklu engellilerin doğumundan itibaren sağlık problemleri sıkça görülür. Çoklu engellilerin yaşadıkları problemler; görme ve işitme problemleri, epilepsi nöbetleri, yarık damak/dudak, kalp hastalıkları diyabet, hemofili, multiple skleroz (MS), eklem hastalıkları, uyku bozuklukları, kabızlık, obezite, diş yapısının bozulması gibi birçok hastalık çeşitli araştırmalarda belirtilmiştir. (Durduran, ve Bodur, 2009; Jan ve Freeman, 2004; Mednick, 2002). Çoklu engellilerle çalışan eğitimcilerin bu bireylerin yaşayabilecekleri sağlık problemleri konusunda hassas olmaları gerekmektedir. Aileler hem yaşadıkları stres hem de çok engelli bir bireyle sürekli beraber olmalarından dolayı hastalıkların belirtilerini fark edemeyebilirler. Bu durumda eğitimcilerin ailelere uyarıda bulunması gerekmektedir. Ek olarak çoklu engelliler sağlık problemleri nedeniyle sık sık ameliyat olabilirler. Bu durumda hem ameliyat hem de iyileşme döneminde geçirilen sürede çok engelli bireyler eğitim ortamlarından uzak kalabilmektedir. Bu süreç hem eğitimciyi eğitimlerin planlanması aşamasında sıkıntı yaratmakta hem de bireyin gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir (Çetin, 2016).

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığının 2002 yılında yaptığı “Türkiye Özürlüler Araştırması” adlı çalışmada bu grupta yer alan bireylerin sayılarına ilişkin bazı veriler elde edilmiştir. Buna göre Türkiye’de yetersizlikten etkilenmiş bireylerin %11,75’i iki çeşit yetersizliğe, %2,52’si üç çeşit yetersizliğe, %0,61’i dört çeşit yetersizliğe, %0,21’i ise beş çeşit yetersizliğe sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Soyut şekilde akıl yürütme, varsayımsal durumlar hakkında mantıksal düşünme, kuralları karmaşık ve daha yüksek yapıda örgütleme, nesneler arasındaki benzerlik ve farklılığı anlama ve objeleri kategorize edebilme gibi beceriler bilişsel gelişim alanı içinde yer almaktadır.

Çoklu engellilerin fiziksel yetersizliklerinden dolayı kas kontrolü sınırlıdır. Bu sınırlılık da yeme, giyinme, soyunma, diş fırçalama, saç tarama ve tuvalet becerileri gibi özbakım becerilerini bağımsız gerçekleştirmelerini
zorlaştırmaktadır. 

Sosyal ve duygusal gelişimin en hızlı geliştiği dönem 0-3 yaş aralığıdır.

Yutma aşamalarında çeşitli sorunları olan ve yutmanın ciddi sağlık sorunlarını tetikleyebileceği bireyler için ağız yoluyla beslenmeye alternatif olarak tüple beslenme tercih edilebilmektedir.

Bu gelişim üzerinde etkili olan iki önemli faktör mizaç ve bağlılıktır. Birey genetik altyapısında getirdiği mizacı ile günlük hareket seviyesini, düzenini, çevreye uyumunu ve sosyal etkileşimlerini belirler. İkinci faktör olan bağlılık aile ile çocuk arasında yaşanan bağdır. Bu bağ çocuğun çevre ile kurduğu iletişimini etkiler. Özellikle anne ile bebek arasında kurulan bağ bebeğin çevre ile etkileşimini yakından etkilemektedir.

İşitme bozuklukları genel olarak dört başlık altında incelenmektedir.Bunlar; iletimsel, duyu-nöral, miks (karışık) ve işitsel işlemleme bozukluğudur. Doğru cevap A'dır.

Callier- Azusa- G kapsamlı bir gelişimsel ölçektir. Bu ölçek özellikle hem görme hem de işitme engeline sahip olan ya da ağır ve çoklu yetersizliğe sahip çocuklar için geliştirilmiştir. Öğretmenlerin eğitim programlarını ve ilerlemeyi ölçmeleri için tasarlanmış olan bu ölçekte değerlendirme çocuğun sınıf içindeki aktivitelerde gözlenmesi yoluyla yapılmaktadır. Bu araç motor gelişim, algısal yetenekler, günlük yaşam becerileri, bilişsel, iletişimsel, dilsel ve sosyal gelişim gibi alt ölçekleri içermektedir.         

Astım rahatsızlığına sahip birinin aktivitenin şiddeti aniden artırılmamalıdır. Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap B'dir. 

çoklu engellik, zihin yetersizliği + işitme yetersizliği, zihin
yetersizliği + görme yetersizliği, zihin yetersizliği + bedensel yetersizlik, görme yetersizliği + işitme yetersizliği, görme yetersizliği + bedensel yetersizlik
kombinasyonları olarak sıralanabilir.doğru cevap E'dir.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Sosyal ve duygusal gelişimin temelleri bireyin dünyaya geldiği ilk yılda atılır ve tüm yaşam boyu devam eder. Sosyal ve duygusal gelişimin yaşam boyu devam eden bir süreç olmasına karşın en hızlı geliştiği dönem 0-3 yaş aralığıdır. Bu dönemde birey çevresindeki kişi ve olaylarla etkileşime girerek deneyim kazanır. Bu gelişim üzerinde etkili olan iki önemli faktör mizaç ve bağlılıktır. Birey genetik altyapısında getirdiği mizacı ile günlük hareket seviyesini, düzenini, çevreye uyumunu ve sosyal etkileşimlerini belirler. İkinci faktör olan bağlılık aile ile çocuk arasında yaşanan bağdır. Bu bağ çocuğun çevre ile kurduğu iletişimini etkiler. Özellikle anne ile bebek arasında kurulan bağ bebeğin çevre ile etkileşimini yakından etkilemektedir. Yaşamın ilk yılında başlayıp devam eden bir süreç olsa da çok engelli bireyler sosyal ve duygusal gelişimde güçlükler yaşamaktadırlar.

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığının 2002 yılında yaptığı “Türkiye Özürlüler Araştırması” adlı çalışmada bu grupta yer alan bireylerin sayılarına ilişkin bazı veriler elde edilmiştir. Buna göre Türkiye’de yetersizlikten etkilenmiş bireylerin %11,75’i iki çeşit yetersizliğe, %2,52’si üç çeşit yetersizliğe, %0,61’i dört çeşit yetersizliğe, %0,21’i ise beş çeşit yetersizliğe sahiptir.

Fragile X sendromlu bireylerin zihinsel yetersizlik ve OSB gibi diğer gelişimsel yetersizliklere sahip olduğu ve ortaya çıkan çoklu yetersizlikler nedeniyle kronik sağlık sorunlarının eşlik ettiği görülmektedir. Fragile X sendromlu bireylerde görülen semptomlar (hastalık belirtisi) arasında konnektif doku anormalliklerine bağlı kalp kapağı sorunları, skolyoz (omurga eğrilikleri), eklem gevşekliği, testislerde genişleme ve diğer belirtiler görülmektedir.

MOTOR GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Bireyin çevresini keşfetmesi, fiziksel gelişimine paralel olarak ilerleyen motor gelişimi ile başlar. Motor gelişim, bireyin hayatı boyunca sergilediği motor davranışlarındaki değişikliktir. Bireyin fiziksel olarak büyümesi ve merkezî sinir sisteminin gelişimine paralel olarak organizması isteme bağlı hareketlilik kazanır. Birey hareketlilik kazandıkça çevresini tanımaya çalışır. Her tanıma fırsatında bireyin duyu organları, zihin becerileri ve kasları birlikte çalışır. Söz konusu süreçte birey hareketlerini tekrar ederek pratik yapar. Yaptığı pratikler sayesinde motor performansta kalıcı değişiklikler meydana gelir. Bu kalıcı değişikliklere motor öğrenme denir. Bireyin motor öğrenme seviyesi yaptığı pratikle artar ve bireyin motor performansının sürekli olarak gözlenmesi ile bu seviye anlaşılır (Schmidt ve Wrisberg, 2004). Ancak çok engelli bireylerin duyu organları, zihin faaliyetleri veya kasları normal seyrinde çalışmadığı için bu tanıma fırsatlarından yeterli düzeyde yararlanamaz. Bu yüzden hareket etme, yürüme, tutma, kavrama, beslenme gibi motor becerilerin sergilenmesi gereken durumlarda normal gelişim gösteren bireylerden düşük performans sergiler (Tekin-İftar, 2005). Bu bireyler genellikle düzgün postür duruşunda ve bağımsız hareket etmede güçlük yaşarlar ve bu sebeple tekerlekli sandalye veya koltuk değneği kullanabilirler (Mergler vd., 2012).

Alıcı dil becerisi, bir bireyin çevresindeki şeylerin ifade ettiklerini anlamak için kullandığı beceriler olarak ifade edilmektedir.