Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Ara 13. Deneme Sınavı

Cumhuriyet dönemi Türk düşüncesi, Meşrutiyet’ten itibaren belirginlik kazanan üç ana çizginin üzerinde akmıştır. Türkçülük, İslâmcılık, Batıcılık akımları başlangıçta salt siyasal bir nitelik, devletin çöküşünü durdurmak gibi pragmatist bir amaç taşmakla birlikte, Cumhuriyet döneminde bir medeniyet görüşü, ahlâk anlayışı, insan ve değer tasarımı sunan bu akımların siyasal, felsefî, sosyolojik, psikolojik, dinî izdüşümleri görülmektedir.

Nazım Hikmet şiirlerinde hem modernist hem geleneksel öğeleri birlikte kullanmaya gayret göstermiştir.

Orhan Veli’nin 1938’de yayımladığı “Kitabe-i Seng-i Mezar” şiiri alayla karşılanan, eleştirilen bir metin olmuştur. Bu şiirde sıradan bir insan tipi olan “Süleyman
Efendi”nin ve özellikle onun “nasır”ının konu edinilmiş olması tuhaf karşılanmıştır. Çünkü o güne kadar edebiyatın ve özellikle de şiirin konusu yapılan insan tipi, kahramanlaştırmaya, yüceltilmeye uygun düşen özellikler taşırdı. Şiirde işlenen duygular ve konular bu yüceltilme işlemine uygun olmalıydı.

Orhan Veli 1940 Kuşağı toplumcu gerçekçileri olarak adlandırılan şairlerden değil Garip şairlerdendir. 

Mehmet Âkif, Yahya Kemal ve Ahmet Hâşim, her ne kadar Meşrutiyet döneminde şiirler yazmaya ve yayımlamaya başlamış olsalar da şiirlerinin niteliği, kendisinden sonrakilere yaptıkları etki bakımından Cumhuriyet dönemi şiirinin başlangıcında, kurucu şairler olarak ele alınması gereken isimlerdir.

Orhan Veli, amaçlarının bir sınıfın savunmasını yapmak değil, sadece zevkini aramak, bulmak ve sanata hâkim kılmak olduğunu belirterek Marksist şair ve edebiyatçılarla arasına bir mesafe koymuştur. Aslına bakılırsa Orhan Veli sıradan, küçük insanın şiirini yazmak peşindedir. Asıl “garip” karşılanan, küçük adamın, küçük ve gündelik sıkıntılarının şiirin konusu olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Şiirlerinin ana özelliği gerçekçi ve toplumcu bir içerik taşıması olan Mehmet Âkif, yeni Türk edebiyatında Namık Kemal’den beri gelen hamasî, duygusal söyleyişin en önemli temsilcisidir. Onun gerek Meşrutiyet döneminde yazdığı merhamet duygusunu veren şiir-hikâyeleri, gerekse toplum eleştirisi yaptığı metinleri gerçekçi gözlem ve titiz anlatım teknikleriyle sunulduğu için etkili olmuştur. Sonraki yıllarda yazdığı Altıncı Safahat Âsım (1924) kitabındaki “Çanakkale Şehitleri’”nin anlatıldığı bölüm, işgal günlerinde yazdığı “Bülbül” ve nihayet yeni devletin milli marşı olmak üzere yazdığı “İstiklâl Marşı” gibi şiirleri, içinden geçilen dönemin destanı niteliğini taşıyan eserlerdir.

Cumhuriyet’i hazırlayan süreçte Türk aydınlarının en çok ilgilendikleri düşünce akımları aynı zamanda Cumhuriyet’ten sonra da etkisini sürdüren Türkçülük, İslâmcılık ve Batıcılık akımları olmuştur. Bunlar Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde de değişik biçimde etkileri görülecek kaynaklar arasında sayılabilir. Bunlara ayrıca Tanzimat döneminde başlayıp II. Meşrutiyet döneminin ilk yıllarında da etkili olan Osmanlıcılık akımını eklemek gerekir. Aslına bakılırsa Tanzimat Fermanı’nın ilanı, ardından gelen Islahat Fermanı ve özellikle I. Meşrutiyet’in Kanûn-i Esâsî’si, Osmanlıcılık düşünce akımının temel hedefi olan parçalanmayı önlemek için, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki bütün unsurların din, dil, ırk ayırımı gözetmeksizin eşitliğini sağlama girişimleriydi.

Fazıl Hüsnü’yü Necip Faz›l ve Âsaf Hâlet’ten ayıran yön, varlıkla karşılaşan insanın bu görkem karşısındaki hayret duygusudur.

"Garip Şiir Akımı"nın özelliklerinden biri de klasik şiirde yüceltilen, seçkin insanların yerine sıradan insanların şiire girmesidir. Doğru yanıt: D'dir.

Ömer Seyfettin, Refik Halit, Yakup Kadri, Halide Edip ve Reşat Nuri’nin eserleriyle Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatına konuşma diline yakın bir edebiyat dili ile girilmiş oldu. Ali Canip, Milli Edebiyat akımının temsilcilerindendir.

Yirminci yüzyıl modernizmin çağıdır. Kaynaklarda pek çok ve farklı özellikleri ile tanımlanan modernizmin sanat ve edebiyatta Sembolizm sonrası akımları karşılamak için kullanıldığı görülüyor. Dadaizm, Empresyonizm, Ekspresyonizm, Sürrealizm, Fütürizm vd. Sembolizm sonrası sanat akımlarının ilk belirgin özelliği ise genellikle iki dünya savaşı arasındaki bunalım dönemine ait olmanın getirdiği eleştirel tutumdur. Bunlar arasında yukarıda kısaca tanıttığımız Sürrealizm, Garipçilerle ilişkilendirilmiştir. Ancak Garip şairlerinin bütün şiirlerinde bu akımın bütün özelliklerini izledikleri söylenemez. Doğru cevap C'dir.

Necip Fazıl sonlu varlık alanı içerisindeki huzursuzluğunu, bundan doğan kaos duygusunu yansıtırken, ikinci dönemde bunun yerini düzen ve ahenk düşüncesi alır. Sanat konusundaki görüşü de belirsiz bir mistisizmden dine dayalı metafizik düşünceye dönüşür: “Anladım işi, sanat Allah’ı aramakmış;/Marifet bu, gerisi

yalnız çelik çomakmış” (Sanat, 1939) dizeleri bu dönüşümün açık göstergesi niteliğindedir.

İlk dönemini “Kaldırımlar”, ikinci dönemini ise “Sakarya Türküsü” adlışiirlerin temsil ettiği söylenebilir. Bu iki dönemin dönüm noktasını ise, ilk olarak “Senfonya” adıyla yayımlanan ancak kitaplarına “Çile” başlığıyla aldığışiir oluşturur. Klasik Batı müziğinin senfoni formu ile kurulan şiir sözünü ettiğimiz kaostan düzene, bireyin varlık karşısında yaşadığı düşünce ızdıraplarından ruh dinginliğine yönelişinin ifadesi gibidir.

Ünitedeki açıklamadan da görüleceği üzere cevap D seçeneğidir.

Orhan Veli’nin Şubat 1945 yılında yayımladığı Vazgeçemediğim kitabındaki “İstanbul Türküsü” başlıklı şiir Garip hareketinin dönüm noktası kabul edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

ilk şiiri İstanbul dergisinde (1933)’de yayımlanan “Yavaşlayan Ömür” başlıklı şiirdir. Öldürdüğümüz şiiri Taş Devri (1945) kitabında yayımlanmıştır. Doğru cevap C’dir.