Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Ara 8. Deneme Sınavı

Nazım Hikmet Ran’ın “Şeyh Bedreddin Destanı” ndan itibaren Divan ve halk edebiyatının geleneksel öğelerine yer verilmiştir. Doğru yanıt D’dir.

Öyküleme (tahkiye, narration) şiir içerisinde bir olay veya durumu anlatma demektir. Yeni Türk edebiyatında hemen akla gelen şiir içerisinde öyküleme örnekleri olarak Tevfik Fikret’in “Balıkçılar”, Mehmet Âkif’in “Küfe”, “Seyfi Baba” gibi manzumeleri gösterilebilir. Şiirde öyküleme, anlatılan olay veya durumun ögelerini şiir dilinin gerekleri çerçevesinde titiz eksiltmelerle gerçekleştirilerek, öykü türünden uzaklaşır. Bu konuya Orhan Veli’nin “Kitabe-i Seng-i Mezar”, “Montör Sabri” gibi şiirleri örnek verilebilir.

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve özel olarak şiirin üzerine oturacağı düşünce zemininin karakteristiğini yeni bir oluşum içerisinde bulunan toplumun geleceğini belirleyecek kimlik önerileri oluşturur.

Doğru cevap C seçeneğdir.

Yahya Kemal ve Ahmet Hâşim’in şiir anlayışları, özellikle, şiiri müziğe yaklaşan bir alan olarak görmeleri bakımından ve saf şiir noktasında birleşir.

Garip Hareketi veya Birinci Yeni Şiiri, Orhan Veli Kanık (1914-1950), Oktay Rifat Horozcu (1914-1989) ve Melih Cevdet Anday (1915-2002)’ın birlikte başlattıkları şiir akımının adıdır. Sıklıkla “Orhan Veli ve arkadaşları” ifadesinin bu hareket için kullanıldığı da görülür ki, bu söyleyişten Orhan Veli’nin bu yeni şiir anlayışında diğer iki arkadaşından daha çok hareketin öncüsü olarak görüldüğü sonucu çıkarılabilir. Kısacası, aynı yaşlarda ve okul arkadaşlığıyla başlayan dostluklarından ortak bir şiir, edebiyat anlayışı ortaya koymuş olan bu üç genç, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde bir dönüşümün başlangıç noktasını oluşturmuşlardır.

Birinci Yeni şairlerinin ürünleri, 1945 yılı dönüm noktası alınarak öncesi ve sonrası diye iki dönemde ele alınabilir. Buna göre ilk dönemleri diyebileceğimiz 1937-1945 arasında yazmış oldukları şiirlerinde yapıyı genellikle şu tekniklerle kurmaktadırlar:

1. Konuşma dilinin sözcüklerini, günlük dildeki anlam yapısı içerisinde kullanmak.
2. Dizeyi geleneksel işlevinden koparmak.
3. Yinelemelere anlam vurgusunu oluşturan temel bir işlev yüklemek.
4. Anlam simetri ve karşıtlıkları oluşturmak.
5. İroni, parodi gibi mizah öğelerine şiirde asli bir yer vermek.  Yani doğru cevabın C seçeneği olması gerekir.

Genel bir bakışla Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde pek çok şairde görülebilen kimi özelliklerin metafizik/mistik eğilimler taşıyan şiir birikiminin nicelik açısından büyük bir toplamı oluşturduğu, nitelik açısından ise yönlendirici ve belirleyici bir etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu özellikleri ana hatlarıyla şöyle belirleyebiliriz: Varlığın madde özelliğinden başka özelliklere de sahip olması ve şiirin bu özelliklerin bir ifadesi olarak ortaya çıkması; insan varoluşunun duyulur alanla sınırlı olmaması; insanî oluşun ve algının tabiatın arkasında bulunan bir görkeme eğilimli oluşu gibi kabullerin şiirin özünü oluşturması; biçimsel bakımdan somuttan soyuta, eşyadan kavrama yönelen bir eğilimin kendisini göstermesi.

Paragraftan da görüleceği üzere doğru cevap B dir.

Liberalizm, Sosyalizm, Kapitalizm, Devletçilik, Adem-i Merkeziyetçilik gibi ekonomik, siyasal; Materyalizm, Pozitivizm, Bergsonizm, İdealizm, Enerjetizm gibi felsefi doktrinleri de Cumhuriyet dönemi düşüncesi içerisindeki mücadeleleriyle edebiyat üzerinde belirleyici olgular arasında görüyoruz.

Fazıl Hüsnü’nün şiiri kimi eleştirmenlerce üç, kimilerince iki döneme ayrılmıştır. Cemal Süreya onun şiirini “sezgi dönemi (1935-1945)” ve “akıl dönemi (1955 ve sonrası)” biçiminde iki döneme ayırırken, 1949-55 yılları arasındaki şiirlerinin her iki dönemin izlerini de taşıyan bir geçiş dönemi olarak niteler.

Hece veznini Cumhuriyet’in hemen öncesinde Türk şiirinin hâkim vezni haline getirmişlerdir.

Sade Türkçenin edebiyat, şiir dili haline gelmesini sağlamışlardır

Hecenin bu ilk kuşağının konu dağarcığı çeşitlilik göstermesine karşın derinlik taşımaz

Fakat dilin sadeleşmesi, nazım biçimlerindeki genişleme, temalardaki çeşitlilik onların güçlü bir akım veya grup oluşturdukları anlamına gelmez.

Dörtlük gibi dize kümelenişlerine bağlı kalmadılar. Hatta görsel şiir denebilecek türden şiirlerin yanı sıra, beyitler halinde hikâye anlatan şiirler yazdılar.

Hasan İzzettin, Na^zım Hikmet etkisi altında yazdığı toplumcu şiirlerini Deniz Feneri (1937) adıyla kitaplaştırmıştır. Doğru yanıt A’dır.

1934’te Moskova’da toplanan Yazarlar Birliği Kongresi, Maksim Gorki tarafından özetlenen dört ilkeyle toplumcu gerçekçiliğin ölçütlerini ortaya koymuştur. Buna göre:

1. Toplumcu gerçekçilik daha önceki eleştirel gerçekçilikten farklı olarak pragmatik bir edebiyattır ve bir tezi savunur.
2. “Sosyalist bireysellik ancak kolektif emek içinde gelişebilir.” Edebiyatta insanı belirleyen en temel öğe kolektivizmdir.
3. “Yaşam eylemdir ve yaratmaktır. Yeryüzünde yaşayan insanın ulaşmak isteyeceği en son amaç yeryüzünde yaşamak mutluluğudur.” Yani yaşam, maddesel ve doğal olanla sınırlıdır.
4. “Sosyalist bireyselliğin geliştirilmesi bu edebiyatın ana amacıdır.” Toplumcu gerçekçilik didaktik bir amaç taşır.

Burada şair, özellikle tasavvufun çeşitli motiflerini hayat görüşü olarak aktarır.

Fütürizmde geçmiş değerler, geleneksel değerler tamamen reddedilir. 

Metafizik terimi ilk defa Aristoteles’in eserlerini derleyip tasnif ederek kitaplaştıran Andronikos tarafından ünlü filozofun Prote Philosophia (İlk Felsefe) adlı eserine Meta ta Physika (“fizikten sonra gelen” anlamında metafizik) adını vermesiyle kullanılmıştır.

Birinci Yeni şairlerinin ürünleri, 1945 yılı dönüm noktası alınarak öncesi ve sonrası diye iki dönemde ele alınabilir. Buna göre ilk dönemleri diyebileceğimiz 1937-1945 arasında yazmış oldukları şiirlerinde yapıyı genellikle şu tekniklerle kurmaktadırlar:

1. Konuşma dilinin sözcüklerini, günlük dildeki anlam yapısı içerisinde kullanmak.
2. Dizeyi geleneksel işlevinden koparmak.
3. Yinelemelere anlam vurgusunu oluşturan temel bir işlev yüklemek.
4. Anlam simetri ve karşıtlıkları oluşturmak.
5. İroni, parodi gibi mizah ögelerine şiirde asli bir yer vermek
6. Öyküleme tekniğine başvurmak
7. Duygusal söyleme yer vermek