Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Final 8. Deneme Sınavı

İkinci Yeni şiiri genellikle anlamsızlıkla suçlanmıştır. Nitekim
İkinci Yeni’nin ilk eleştirmenlerinden olan Erdost’a göre de, bu şiirde anlam
varsa bile bu rastlantısal, önceden tasarlanmamış bir anlamdır. İkinci Yeni
şairlerine göre anlam, öncelikli bir öğe değildir. Ancak bu durum yanlış anlaşılarak, hareketin bütün şairlerinin anlamsız metinler yazdığı biçiminde
yorumlanmamalıdır. Doğru cevap D'dir.

İsmet Özel, ilk şiirlerinde imajı önemli bir araç olarak kullanan İkinci Yeni şiirinin oluşturduğu anlayış içerisinde görünür. Yeni dize biçimleri, söz diziminde sözcüklerin gerilimini yansıtacak düzenlemeler yapması ile dikkati çeker. Özellikle ikinci kitabı Evet İsyan’daki şiirlerinde dönemin toplumcu-siyasal eğilimlerinin şiirleştirilmesi ilgi gördü ve toplumcu-gerçekçi akım içerisinde farklı bir yer edindi  Doğru cevap B’dir.

 Gelenek; Bir toplumda geçmişten beri var olan, sürdürülegelen kültürel miras, alışkanlıklar, bilgi, töre, davranış kalıpları gibi unsurlara verilen addır. Doğru cevap E’dir

Oktay Rifat, Perçemli Sokak (1956) kitabıyla ve özellikle bu kitaba yazdığı önsözdeki şiirde anlam konusunda ileri sürdüğü görüşler dolayısıyla bu akımın da öncülerinden kabul edildi.

Yanıt B şıkkıdır.

80’li yılların ikinci yarısında çıkmaya başlayan Şiir Atı dergisini yayınlayanlar arasında bulunan Vural Bahadır Bayrıl, Melek Geçti ve fier Cisimleri adlı kitapları ile tanındı.

İkinci Yeni öncü kadro içinde adı sayılan ancak hem dünya görüşü hem de şiir anlayışı bakımından zaman içerisinde, diğerlerinden farklı  olduğunu ortaya koyarak kendi şiir çizgisini bağımsız bir akıma dönüştüren şair Sezai Karakoç'tur.

Hisar dergisi etrafında oluşan topluluğun Garip akımına karşı ilk sistemli tepkiyi verdiği belirtilir (Emiroğlu, 2000:76).  Aynı zamanda Nazım Hikmet çizgisindeki toplumcu gerçekçilere de karşı olan Hisarcılar,şliirin büyük fikirlerden değil küçük ve basit şeylerden neşet ettiğini düşünürler.

Biz burada 1980-2000 arasında yazılan şiirin belli başlı temsilcilerini yer yer şiirlerinden örnekler de vererek tanıtmak istiyoruz. şairlere alfabetik sırayla bazı isimler çevresinde değinilecektir: Adnan Özer, Ahmet Erhan, Arif Ay, Cevdet Karal, Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, İhsan Deniz, Lale Müldür, Murathan Mungan, Osman Konuk, Tuğrul Tanyol, Vural Bahadır Bayrıl.

Kendi şiirini oluşturma konusunda modern Alman şiiriyle birlikte en çok klasik Türk şiiri ona yol gösterici olmuştur. Nitekim “Bugünün şiiri mümkün olduğu kadar eskiye atıflarla ilerlemelidir.” diyen Behçet Necatigil, “tek anlamlı” olarak nitelediği geleneğin pek çok öğesini alıp modern şiir anlayışı içerisinde zenginleştirerek kullanmaktan yanadır.

İhsan Deniz, “medeniyet inşasının yapı taşlarından” bir işlevi olan şiirin şehirli bir kültürden  doğabileceğini söyler. Ona  göre köylülük ideolojisi, şiirde olması gereken köklü referanslara bağlı olarak oluşan anlama ve anlamlandırmayı dumura uğratır. Deniz, bu sözleriyle “halkçı şiirin” karşısında yer alır ve şiiri de şairi de, üst düzeyde bir bilmenin ve bildirmenin öznesi  olarak anlar.

Hisar şairleri yeni şiirin Divan ve halk şiiri geleneği üzerine kurulması gerektiğine inanırlar. Onların değer verdikleri ilkeler arasında sanatçının bağımsızlığı (hiçbir ideolojiye angaje olmaması), sanatın milliliği ve şiirin dilinin yaşayan dil oluşu gibi görüşler bulunmaktadır. Hisarcılar, şiirin büyük fikirlerden değil küçük ve basit şeylerden neşet ettiğini düşünürler.

Bir toplumda geçmişten beri var olan, sürdürülegelen kültürel miras, alışkanlıklar, bilgi, töre, davranış kalıpları gibi unsurlara verilen ad olan gelenek (an’ane, tradition) özellikle sosyal bilim alanlarında modern dönemlerin anahtar kavramlarından birisi halini almıltır. Kuşaklar arasında devredilerek belirli bir sürekliliği sağlaması dolayısıyla kimlik öğesi olarak da algılanan kavram R. Guenon gibi düşünürler tarafından özellikle Doğu toplumları için uygarlığa denk görülmüştür.

İlk şiirlerini Diriliş dergisinde yayımlayan ve Kuşluk Saatleri, Kayıpların Şarkısı, Yirmidört  Şiir, Şahitsiz Vakitler, Berzah, Sınır Taşı, Sesli Harfler adlı kitaplarında toplayan Ebubekir  Eroğlu, şiirlerini, içerik  bakımından tasavvuf  kültüründen gelen öz ile çağdaş bireyin insan, tabiat  ve toplumla karşılaşmasını imgesel göndermelerle aktardığı gibi özellikle gelenekten beslenme konusunda pek  çok klasik şairin şiirlerini çağın diliyle yeniden ve metinlerarası tekniğini kullanarak üretmiş, Necip Fazıl-Sezai Karakoç çizgisindeki şiiri zenginleştirmiştir.

1980 sonrası Türk şiiri,  ideolojik tarzda konu ve temalardan çok uzak olmuştur. Doğru yanıt: E'dir.

Bu süreçte akımın kimi özellikleri eleştirilmiştir. fiiirin bütün edebî sanatlardan uzaklaştırılmak istenmesi Garip esprinin öne çıkmasına yol açmış, özellikle öncü üçlüyü izleyenlerde basit nüktelerle şiir yazılabileceği gibi bir sanı oluşmuştur. Bu yeni bir şairâne olarak eleştirilmiştir. Ayrıca “küçük adam”ın şiirini yazmak isterken, şiirin bütün zamanlardaki ilgi merkezi olan genel insan trajedisini şiirden çıkarmış oldukları söylenmiştir. Özellikle Attila İlhan’ın Mavi Hareketi çerçevesinde yaptığı eleştiriler; Garipçileri “bobstil” olmakla, meselesizlikle suçlaması etkili olmuştur. Nihayet 1950’lerin ortalarında onların açtığı yoldan gelişen İkinci Yeni şairleri, Garip’in akla çok bağlı, düz anlatımlı şiirinin yerine imaja dayalı bir anlayış geliştirerek akımın edebiyat üzerindeki etkisini ortadan kaldırdı.

Nâzım Hikmet’in şiirlerinden ve düşüncesinden etkilenerek yazan 1940 Kuşağı toplumcu gerçekçileri olarak adlandırılan şairlerin önde gelenleri Rıfat Ilgaz (1911-1993), Cahit Irgat (1916-1971), A. Kadir (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, 1917 1985), M. Niyazi Akıncıoğlu (1919-1979), Ömer Faruk Toprak (1920-1979), Enver Gökçe (1920-1981), Mehmet Kemal (Kurşunluoğlu, 1920), Arif Damar (1925), Ahmet Arif (1927-1991), Şükran Kurdakul’dur (1927). Bunlara kimi kaynaklarda önceki kuşaktan Hasan İzzettin Dinamo ile aşağıda Mavi Hareketi başlığı altında ayrıca anlatılacak olan Attila İlhan (1925-2005) da katılır.