Dil Felsefesi Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Doğrudan gönderim kuramına göre “Yarasa memelidir.” tümcesindeki yarasa aşağıdakilerden hangisine gönderme yapar?
Yarasa adına |
Yarasaların her elemanına |
Yarasalık kavramına |
Yarasa türüne |
Belirli bir yarasaya |
Daha önce belirtmiş olduğumuz gibi Doğrudan Gönderim Kuramı bazı felsefecilere göre genel terimler için de geçerlidir. Bu görüşü savunanlar çoğunlukla özellikle doğal tür adları için bunun geçerli olduğunu savlarlar. Örneğin “kaplan yırtıcı bir hayvandır” dediğimizde kullandığımız “kaplan” terimi bir doğal türe, yani bir hayvan türüne doğrudan gönderme yapar.
2.Soru
Aşağıdaki konulardan hangisi Collingwood’un önkabul kavramına için geçerli değildir?
Bir dünya görüşü kendi önkabullerini o dünya görüşünün dışına çıkmadan sorgulayamaz. |
Her bilimsel kuramın farklı önkabulleri bulunur. |
Tüm kültürler için değişmeyen bazı temel önkabuller bulunur. |
“Her olayın bir nedeni vardır” bir kültürün önkabulu olsa da başka bir kültür bunu kabul etmeyebilir. |
Önkabuller kendi kuramları içinde mutlak olsalar da mutlak anlamda mutlak değildir. |
Collingwood, Metafizik Üzerine Bir Deneme adlı ünlü eserinde farklı dillerin farklı “önkabulleri” olduğunu savunur.
3.Soru
Hangisi doğrudan dil ile dünya görüşlü arasındaki ilişkiye dair olduğu söylenemez?
Algılama, inanma, düşünme gibi süreçler kısmen dilimiz tarafından belirlenir. |
Dil sayesinde dünyanın nasıl oluştuğunu araştırabiliyoruz. |
Dilin bize kazandırdığı kavramlar aracılığıyla dünyayı algılarız. |
Dil neyi nasıl düşündüğümüzü belirler. |
Dil dünyayı tikel ve tümellere ayırır. |
Wittgenstein’a göre bir “resim”dir; dünyanın bir olgusunu resimler. Bu şekilde dil dünyayı açıklar, onu betimler, ve gerçekliği bize yansıtır. Bu görüş o dönem yaygın kabul gören pozitivist akımın bir uzantısı olarak da görülebilir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Russell'ın felsefesine göre yanlış bir ifadedir?
Zihnimiz dışındaki tüm dünya hakkındaki bilgimiz dolaylıdır. |
Tümeller dış dünyanın zihnimizde bıraktığı izlerdir. |
Duyu verileri her insan için farklı olan öznel şeylerdir. |
Dünya hakkındaki bilgiyi edinmek her durumda dilsel bir çabayı gerektirir. |
Tümeller hepimiz için ortak olan ve her birimizin kavradığı şeylerdir. |
A, C, D, E şıklarında yer alan ifadeler Russell'ın felsefesine göre doğrudur, C şıkkında ise tanımlanan durum duyu verileri kavramıyla ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.
5.Soru
Aşağıdaki tümcelerde kullanılan altı çizili terimlerden hangisinin eş anlamlısı doğru verilmiştir.
İnsanların tümü yalancıdır. (çoğu) |
Otobüs durakta yolcu almak için bekliyor. (duruyor) |
Yalnızca biri dışarda kaldı. (sadece) |
Altın fiyatları yükseldi. (kalktı) |
Bizleri akşam yemeğine davet etti. (ağırladı) |
İki terim eşanlamlı ise bir tümce içinde biri yerine diğerini koyduğumuzda tümcenin anlamı ve doğruluk değeri değişmez.
6.Soru
"Russell'ın dil kuramı felsefe tarihine ......... bir kuram olarak geçmiştir." tümcesindeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Semantik |
Ontolojik |
Aksiyolojik |
Mantıksal |
İdeolojik |
Bu kuram her felsefe tarihine bir dil kuramı ya da semantik bir kuram olarak geçmiştir.Doğru yanıt A şıkkıdır.
7.Soru
Doğrudan gönderim kuramına göre "dünya" sözcüğünün anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Dünyanın kendisi |
Üzerinde yaşadığımız gezegen |
İnsan yaşamını mümkün kılan gezegen |
Üzerinde sıvı su bulunan tek gezegen |
Güneşe en yakın üçüncü gezegen |
Doğrudan Gönderim Kuramına göre “Dünya”sözcüğünün anlamı“üzerinde yaşadığımızgezegen” ya da “üzerinde sıvı su bulunan tek gezegen,ya da bir başka herhangi bir betimleme olamaz. “Dünya” sözcüğünün anlamı dünyanın kendisidir. Anlam göndergedir. Doğru cevap A seçeneğidir.
8.Soru
"Yaşar Kemal İnce Memed adlı romanın yazarıdır." tümcesindeki önermenin zorunlu mu olumsal mı olduğunu anlayabilmek için aşağıdaki sorulardan hangisini sormak gerekmektedir?
Yaşar Kemal İnce Memed'den başka bir roman da yazmamış mıydı? |
Romandaki olaylar farklı olsaydı tümce yine aynı anlamda olacak mıydı? |
Yaşar Kemal romanın adını İnce Memed koymasaydı ne olurdu? |
Olaylar farklı gelişseydi doğru olan bu önerme yanlış olabilir miydi? |
Tümcedeki önerme herkes için aynı anlamı taşıyor mu? |
Bir önermenin zorunlu mu olumsal mı olduğunu kavramak için şu soru sorulmaktadır: Olaylar farklı gelişseydi doğru olan bu önerme yanlış olabilir miydi? Yaşar Kemal'in hayatında olaylar farklı şekilde gelişmiş olsaydı İnce Memed romanını yazmamış olabilirdi. Dolayısıyla bu tümcedeki yanıtımız “Evet”tir ve önerme olumsaldır. Doğru cevap D'dir.
9.Soru
I. Bizim bugün “Socrates” adıyla Antik çağda yaşamış bir filozofa gönderme yapabilmemiz için onun yaşadığı zamanda da kendisine “Socrates” diye seslenilmiş olması gerekir.II. “Socrates” adıyla Socrates arasında bir nedensellik bağı bulunur.III. “Socrates” adının gönderme yaptığı kişinin bir filozof olduğunu bilmeyen biri de bu ad ile ona gönderme yapabilir.Nedenselci Gönderim Kuramı’na göre yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
I ve II |
II ve III |
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve III |
Kripke’ye göre Socrates’e doğduğunda bu isim gösterim yollu verilmiştir. O ad Socrates’in bir etiketi haline gelmiştir ve dilde kullanılmaya başlanır. Socrates’e hayatı boyunca ve sonrasında O’nu tanımayan insanlar dahi bu adla hitap ederler. Onun adını bilmeyen birileri başkalarından duyarak adını öğrenirler bunu ilk olarak dile kazandıran ve başkalarının duymasını sağlayan ailesidir. Bu ad daha çok kişiye yayılarak bir kullanım zinciri oluşur. Bu kullanım zincirinin halkaları arasında nedensellik bağı oluşur. Socrates adı ile kendisi arasında bir nedensellik bağı oluşmuş olur. Socrates’in adı tarihsel süreçte değişmiş olsa ve yeni adını kullanmış olsak da Socrates’le arasındaki nedensellik bağı bozulmaz. Yani geçmişteki adının aynı olması gerekmez biz yine aynı kişiden bahsetmiş oluruz. Sonuç olarak I. madde yanlıştır, II ve II. maddeler doğrudur. Doğru cevap B'dir.
10.Soru
Kripke’ye göre “Su H2O dur.” önermesi nasıl bir önermedir?
Olumsal a posteriori |
Zorunlu a posteriori |
Olumsal a priori |
Zorunlu a priori |
Tümel önerme |
Bilim saf olarak var olduğunda “su” dediğimiz şeyin kimyasal yapısının iki Hidrojen atomu ve bir Oksijen atomundan oluşan bileşik bir molekül olduğunu ortaya koymuştur. Eğer bu doğru ise, Kripke’ye göre zorunlu bir doğru olmalıdır. Yani suyun kimyasal yapısı eğer H2O ise başka türlü olamazdı; diğer bir deyişle H2O olmayan su olamazdı. Bu durumda “Su H2O’dur” önermesi eğer ki doğru bir önerme ise metafizik açıdan zorunlu bir doğrudur. Bu önermenin zorunlu bir doğru olması epistemik değil metafizik bir konudur: yani bu önermenin zorunlu doğru olması bizim onun doğruluğunu kesin olarak biliyor olduğumuzu göstermez. Yarın öbür gün bilimcilerin bu konuda bir hata yapmış oldukları ortaya çıkabilir ve bu durumda suyun kimyasal yapısının H2O olmadığı ortaya çıkabilir. Ancak bunlar tamamen bizim bilgimize dair epistemik konulardır. Eğer su gerçekten H2O ise bu metafizik açından zorunlu bir olgudur. Peki bu zorunlu doğruyu biz nasıl bilir hale geldik? Salt akıl yoluyla böyle bir olguyu öğrenemeyiz; ya da yalnızca su kavramımızın çözümlemesini yaparak da öğrenemeyiz. Kısaca suyun H2O olduğu a priori bir doğru olamaz. Bu olgunun bilinebilmesi için gözlem, deney ve duyu deneyimi gereklidir. Yani bu a posteriori bir önerme olmalıdır. Bilimsel bir keşif ile suyun H2O olduğunu öğrendik ve başka türlü de bu olguyu bilemezdik. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
I. Soru sormak Wittgenstein'a göre bir dil oyunudur.
II. Soru sormak Austin'e göre bir söz edimidir.
III. Wittgenstein ve Austin, bizi soru sormaya iten nedenleri irdelemişlerdir.
Yukarıdaki cümlelerden hangisi veya hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Soru sormak Austin’e göre bir “söz edimi” Wittgenstein içinse bir “dil oyunu”dur. Ancak iki filozof da bizi sormaya iten nedenlerin ne olduğu konusuna girmezler. Doğru yanıt C seçeneğidir.
12.Soru
Hangisi betimlemeci gönderim kuramını özetleyen temel ilkelerden değildir?
Özel ad, kişi ve işaret zamirleri türünde basit tekil terimler bir tümce içinde kullanılmalıdır. |
Basit tekil terimlerin cümleye yaptıkları semantik katkı kavramsal bir içeriğe sahip olmalıdır. |
Kavramsal içerik bir tekil betimleme tarafından dile getiriliyor olabilmelidir. |
Özel adın ya da zamirin tümcenin kullanım bağlamındaki göndergesi bu tekil betimlemeyi sağlayan şeydir. |
Özel ad bir tekil betimleme ile eş anlamlı olmak durumundadır. |
84. sayfada verilen 3 temel ilke incelendiğinde E seçeneğinin bu ilkeler arasında olmadığı görülür.
13.Soru
Zorunlu doğrular ile olumsal doğrular arasındaki ayrım nasıl bir ayrımdır?
Diyalektik |
Epistemik |
Ampirik |
Metafizik |
Pragmatik |
Ancak zorunlu ile olumsal doğrular arasındaki ayrım ise metafizik bir ayrımdır. Kripke’ye göre bu ayrımın metafizik olması demek dünyaya, gerçekliğe dair bir ayrım olduğuna işaret eder; yani bir önermenin olumsal mı yoksa zorunlu mu olduğu bizim bilgimize dair ya da bilme biçimlerimize dair bir konu değildir.
14.Soru
Aşağıdaki ifadelerin hangisi yanlıştır?
Bir sözcüğün anlamının insanın zihninde ya da beyninde yer aldığını öznelcilik öne sürer. |
Anlamın dilden ve insan zihninden bağımsız soyut bir varlık olduğunu gerçekçilik kuramı savunur. |
Bütüncülük, sözcüklerin anlamlarının tek tek değil bir dilin kavramsal çerçevesi içinde bir bütün olarak kurulduğunu savunan kuramdır. |
Bir tümcenin anlamının o tümcenin doğruluk koşullarında yattığını doğrulamacılık kuramı iddia eder. |
Sözcüklerin anlamlarının dış dünya tarafından belirlendiğini davranışçılık kuramı öne sürer. |
Sözcüklerin anlamlarının dış dünya tarafından belirlendiğini dışsalcılık kuramı öne sürer. Davranışçılık anlamın sözcükleri duyduğumuzda gösterdiğimiz gözlenebilir davranışlarda yattığını söyler.
15.Soru
Eğer bir yüklem bir nesneye uygulanabiliyorsa buna ne denir?
Eğer bir yüklem bir nesneye uygulanabiliyorsa buna ne denir?
Birinci düzey kavram |
Birinci düzey yüklem |
Birinci düzey yargı |
Birinci düzey varlık |
Birinci düzey nesne |
Eğer bir yüklem bir nesneye uygulanabiliyorsa buna birinci düzey yüklem diyoruz.
16.Soru
Betimlemeler kuramı hangi filozofa aittir?
Frege |
Austin |
Wittgenstein |
Russell |
Hobbes |
Betimlemeler kuramı Russell'ın ortaya attığı bir kuramdır. Russell'a göre çevremizdeki dünyayı betimlemeler aracılığı ile kavrayabiliriz. betimlemeler neyi bilmediğimizi de betimleyebildiği için soru sormak eylemi ortaya çıkar. Doğru cevap D'dir.
17.Soru
“ Orhan Veli “İstanbul’u Dinliyorum” adlı şiirin yazarıdır.” tümcesinin dile getirdiği önerme aşağıdakilerden hangisidir?
zorunlu olmayan |
bilişsel |
kavramsal |
terimsel |
mantıksal olmayan |
Orhan Veli “İstanbul’u Dinliyorum” adlı şiirin yazarıdır. Bu tümcenin dile getirdiği önerme “olumsal” (contingent) bir doğrudur. Burada “olumsal” sözcüğünü “zorunlu olmayan” anlamında kullanıyoruz.
18.Soru
Zorunlu ile olumsal doğrular arasındaki ayrım nasıl bir ayrımdır?
Diyalektik |
Metafizik |
Ontolojik |
Fenomenolojik |
Epistemik |
A priori ile a posteriori arasındaki ayrım bizim bilme biçimlerimize dair bir ayrımdır; yani epistemik bir ayrımdır. Ancak zorunlu ile olumsal doğrular arasındaki ayrım ise metafizik bir ayrımdır.
19.Soru
I.“Emre kitap okuyor” tümcesi tekil bir önerme dile getirir.II. “Emre kitap okuyor” tümcesinin dile getirdiği önermenin bir parçası da Emre’nin kendisidir.III. “Emre kitap okuyor” tümcesinin dile getirdiği önerme yalnızca kavramlardan oluşur.Doğrudan Gönderim Kuramı’na göre yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve III |
I ve II |
II ve III |
Doğrudan Gönderim Kuramı’na göre özel ad ve basit zamirler bir tümce içinde kullanıldıklarında doğrudan göndergelerine gönderme yaparlar. Yani “Emre kitap okuyor” tümcesinin öznesi konumundaki Emre adı doğrudan Emre’ye gönderme yapar. Bu adın anlamı ne bir betimleme ne de bir soyut kavramdır. Buna göre III. madde yanlıştır. Bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önermelere günümüzde tekil önerme adı verilmektedir. Buna göre de I ve II. maddeler doğrudur. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
" İki terim _____________ ise bir tümce içinde biri yerine diğerini koyduğumuzda tümcenin anlamı ve doğruluk değeri değişmez." Verilen boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Eşdeğer |
Eşsesli |
Eşanlamlı |
Sesteş |
Epistemik |
İki terim eşanlamlı ise bir tümce içinde biri yerine diğerini koyduğumuzda tümcenin anlamı ve doğruluk değeri değişmez. Doğru cevap C seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ