Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir:
“…Kim muhsin olarak (iyilik ederek, işini güzel yaparak) özünü Allah’a teslim ederse onun mükâfatı Rabbi katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzülecek de değillerdir.” (Bakara 2/112) İslâm’ın terim anlamı ise “Allah’ın, peygamberler vasıtasıyla göndermiş
olduğu emirleri inanarak, düşünerek ve severek kabul edip uygulamaktır.” 

Bu temelin oluşmasını sağlayan koşullar:

Çocuklar ailede sevgi ile ve güven içinde büyütülürse,

Çocukların zihinsel gelişimi desteklenir ve öğrenme istekleri canlı tutulursa,

Çocuklar güven içinde büyür ve hayata olumlu gözlerle bakabilirlerse,

Çocukların hayal gücü beslenir ve zenginleştirilirse,

Çocuklar tabiat sevgisi ile büyür, tabiatta olanla ilgilenirse vb.

Felsefe kavramı, sevgi anlamına gelen Yunanca “phileo” kelimesiyle, bilgi anlamına gelen “sophia” kelimelerinden meydana gelmiştir. Buna göre felsefe (filosofia), “bilgi sevgisi” ya da “bilgiyi sevmek” demektir. Pythagoras, kendisini tanıtırken, “Ben bir philosophos’um” dermiş. Bununla, bilginin ve bilgeliğin tutkunu olduğunu anlatmak istermiş.

Din eğitimi açısından bütünlük, insanı sadece bir kaç yönü ile değil, bütün fıtrî kabiliyetlerini geliştirmeyi ifade eden bir kavramdır. Büyük mütefekkir Muhammed İkbal’in ifadesiyle, “din, ne mahza tefekkür, ne sırf histir, ne de ancak amel.” Din eğitimi ve öğretimi de ne sadece zihinsel bir çaba, ne sırf duygusal bir ifade ve ne de bedensel bir hareket ile gerçekleşebilecek bir faaliyet olacaktır.

Varoluşla ilgili sorulara en tatmin edici cevabı din vermiştir. Birkaç örnek verecek olursak, bütün peygamberlere sorulan sorular,
· Ruh
· Kıyametin kopuş vakti
· Öldükten sonra dirilme meselesi olmuştur.

Bütünlük, genel anlamda, “her şeyin, bir başka şeyle ilişkili ve bağlantılı olduğu” düşüncesinden kaynaklanır. Eğitimde bütünlük, öğrencinin beden- sel, zihinsel, duygusal, ahla^ki^ ve toplumsal yönleriyle bir bütün olarak ele alınması, birine önem verilirken diğerinin ihmal edilmemesi gerektiğini ifade eder.

Bilindiği gibi psikoloji, insan ve hayvan davranışlarının sebeplerini inceleyen bir bilimdir. İnsan davranışlarının temelinde dinî bir güdü (motive) var mı,
yok mu? sorusuna cevap bulmak adına, tarih boyunca yaşanan olay ve olgularla ilgilenir.

En eski tarihî kalıntılarda, iletişim aracı olarak kullanılan resim, yazı ve dilde mutlaka karşımıza dinî bir unsur çıkmaktadır. Sıradan gibi görülen törenlerin arkasında, musikilerde, atasözleri ve deyimlerde, mimari eserlerde, bir şekilde dinî motife rastlanmaktadır. Sanata bakılırsa, onda da çoğu görüntü dinîdir. Çünkü sanat, her ne kadar toplumdan topluma ya da hayat anlayışlarına göre izafilik arz etse de, asıl itibariyle güzelliği ve tenasübü aramaktır.

Laiklik, -kelime ve terim anlamı ile tarihi süreci bir tarafa bırakılırsa- toplumsal düzenlemede dinin referans alınmaması anlamına gelmektedir.

Yaşlanma döneminin en belirleyici özelliklerinden biri de, ölüm gerçeğinin pek çok vesile ile ve her an kendini gösterdiği, ölüme yaklaşmış olma korkusunun derinden yaşandığı bir dönem olmasıdır. Kontrolsüz seyrettiği zamanlarda kaygı ve depresyona neden olabilecek bu durum, ancak ölüm bilincinin kazanılması ile ortadan kaldırılabilir; ya da en azından hafifletilebilir. Bu açıdan yaşlanma döneminde gerçekleştirilen din eğitimi ve kazandırılan ölüm bilinci, yaşlıların hayatın son safhasına daha sakin ve daha serinkanlı ve daha teslimiyetle girmelerine imkân verir.

Okul öncesi dönemde daha sonraki yıllarda dinî kavramların anlaşılabilmesi ve içtenlikle yaşanan dinî bir hayat için temel olabilmesi için gösterilebilecek koşullardan biri de çocukların hayal gücünü beslemek ve zenginleştirmektir. 

Manevi unsurlar ihtiva etmez, ama gelmiş geçmiş dinlerin tecrübelerinden yararlanarak onların ilerisine geçmeyi hedefler. Tanrısı insanlık, peygamberi bilim adamları, mucizeleri ise icatlar ve keşiflerdir. İnsanlara, müşahede edilen âlemin gerisindeki gücü fark etmelerini engellemek için, niçinleri değil, olay ve olguları (deney sonuçlarını) düşündürtmek esastır. Çünkü tek hakikat (gerçek bilgi), deney ve tecrübe sonucu elde edilen yasalar ile toplumda üretilen değerlerdir. İnsanları irşat etmek için başka mürşide gerek yoktur. İbadeti, insanlık yararı ve gelişimi için gayret etmek ve kendisini insanlığa feda etmektir. Gelişmek, değişmek ve dünyayı kurtarmak temel ilkedir. Haliyle bu din, gerçek dinin alanını daraltan bir din olup sekülerdir. Ayrıca bu din, Hümanizm olarak da takdim edilmektedir. İkisi de aynı düşünceyi taşımaktadır.

Hz. Peygamber dönemindeki eğitim faaliyetlerini, hicretten önce ve sonra olarak iki kısımda incelemek gerekir. Mekke döneminde eğitim faaliyetleri içerisinde sahabeden Erkam’ın Evi (Da^rü’l-Erkam) önemli bir merkez olmuştur. Hz. Peygamber burada toplanan Müslümanlara, almış olduğu vahyi tebliğ ederek eğitimlerini gerçekleştirmiştir. Nitekim Medine’ye muallim olarak gönderilen Mus’ab b. Umeyr böyle bir ortamda yetişmiştir. 

Bir dinin ya da fikrin, maddî ve manevi boyutlarda, hayata yansıtılmasına medeniyet denir. Bunun oluşmasında başka toplum ve kültürlerin de katkısı vardır.

Gözlem gezisi yöntemi, bir dersin özel veya genel amaçlarını gerçekleştirmek üzere, önceden hazırlanan bir plan çerçevesinde belli olayların, nesnelerin ve durumların, gerçek mahallinde izlenmesi, gözlenmesi ve incelenmesine yönelik öğretim amaçlı faaliyetlerdir. Gözlem yoluyla öğrenciler, olayları, nesneleri gerçek biçimiyle görmeyi öğrenir, doğrudan tecrübe edinir ve içinde yaşadıkları çevreyi daha iyi öğrenirler. Gözlem gezisi yoluyla elde edilen bilgiler daha anlamlı ve kalıcı olur. Öğrenilen bilgiler gerçek hayatla ilişkilendirilir.

Batı dillerinde din için kullanılan “religion” kelimesinin kökü olan “religo”,“boyun eğmek, itaat etmek” anlamına gelmektedir. Diğer bir kökü “religare” kelimesi de “bağlanma” demektir. Her ikisi de, insanın zayıflığına ve tabiatüstü bir güce bağlanmasının zaruretine işaret etmektedir.

İbni Haldun’un dediği gibi, insan doğuştan sosyal bir varlıktır. Onun fıtratında, birlikte yaşamaya ve yardımlaşmaya karşı bir meyil vardır. Çünkü hiç kimse, başkasına muhtaç olmadan, tek başına hayatın üstesinden gelemez. “İnsanlar ister köylü olsun, ister kentli. Farkında olmasalar da birbirlerinin hizmetçisidirler.”sözü de bu gerçeğe işaret etmektedir.