Yanıt Açıklaması:

Biliş (kognisyon), algı, hafıza, akıl yürütme, düşünme ve kavrama gibi zihinsel faaliyetlerin bütününü anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Bireyin imanla ilgili bilişsel bir faaliyette bulunabilmesi için, öncelikle iman edilecek varlık alanı hakkında bir ön bilgiye sahip olması gerekir. Bilişe konu olan bu bilgi, deneyle elde edilebilecek nitelikte değildir. Vahye dayalıdır ve değişime açık değildir. Vahiyle gelen bilgiler değer hükmü taşırlar ve bireysel tutumları oluşturup şekillendirirler. Bunlar aynı zamanda varlığı ve oluşu idrak etme ve anlamlandırma konusunda etkilidirler.

Yanıt Açıklaması:

Dindarlığı, yedi boyutta ele alan araştırma sonuçlarına göre kadınlar, genel dindarlık, sosyal dindarlık, Tanrı’ya bağlılık ve tövbe boyutlarında; erkekler ise otoriter/yargılayıcı bir Tanrı inancında daha yüksek puan almışlardır. Buna göre kadınlar erkeklere oranla daha dindardır.

Yanıt Açıklaması:

Psikolojik düşüncede, Tanrı kavramı (god concept) ile Tanrı tasavvuru (god image: god representation) arasında ayırım yapma yönünde güçlü bir eğilim bulunduğu görülmektedir. Tanrı kavramı, bilişsel veya teolojik Tanrı anlayışına göndermede bulunurken; Tanrı tasavvuru, bireyin Tanrı’yı duygusal olarak tecrübe etmesidir.

Yanıt Açıklaması:

Din değiştirenlerin yapılarına ve değiştirmelerinde etkili olan güdülere farklı din değiştirme tipleri söz konusudur. Bu tipler arasından yeniden uyanış tipinde birey daha çok din değiştirmeden önce herhangi bir etki ile (başından geçen dramatik bir olay, izlediği dini bir toplantı, konuşma vb.) dini duyguları harekete geçerek dindarlaşmaya karar verir. Bu karar dinden uzak bir hayat yaşayan kişilerde, etkilenme durumuna göre kendi dini değerlerine bağlılık şeklinde olabileceği gibi başka bir dine girme şeklinde de olabilir.

Yanıt Açıklaması:

Tanrı tasavvurlarının, düşünce ve duyguların oluşmasında, başkalarının ve sosyal çevredeki olayların yorumlanmasında temel ve vazgeçilmez bir etkisi olduğu yaygın şekilde kabul edilen ve öz-tutum, öz-değer, öz-güven, öz-saygı (izzet-i nefs) gibi isimlendirmelerle ifade edilen öz-kavramı ile yakın bir ilişkisi vardır. Öz-kavramına yüklenen anlam ve değer, Tanrı tasavvurları üzerinde de etkili olmaktadır. Hıristiyan kültüründe yetişmiş gençler arasında yapılan araştırmaların birçoğunda, yüksek öz-saygı ile olumlu (koruyan, kollayan) Tanrı tasavvuru arasında; düşük öz-saygı ile de olumsuz (cezalandıran, öç alan) Tanrı tasavvuru arasında doğru orantılı bir ilişki olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda olumlu tanrı tasavvuru öz saygıyı kuvvetlendirirken olumsuz tanrı tasavvuru öz saygıyı zayıflatmaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Sevgi duymak ve rahatlamak düşünce değil birer duygudur. Dolayısıyla ibadet eden kişinin Allah’a duyduğu sevgi düşünce ile değil duygu ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması:

Ölüm korkusu, birbirinden farklı korku ve kaygı türlerini bünyesinde
barındıran karmaşık ve büyük ölçüde belirsiz bir duygusal yapı olarak
tanımlanabilir. Bu karmaşık yapıyı oluşturduğu tespit edilen korku türleri : Belirsizlik korkusu, bedeni kaybetme korkusu, acı duyma korkusu, yalnızlık korkusu, yakınlarını kaybetme korkusu, denetimi kaybetme korkusu, kimlik duygusunu kaybetme korkusu, gerileme korkusudur.

Yanıt Açıklaması:

Tövbenin Allah’tan bir özür dileme olduğunu bilen ve ancak bu yolla bağışlanacağının bilincinde olan kişi günahkârlık saplantısı ve geriliminden kurtulur, rahatlar. Tövbe kişide bir iç huzuru oluşturur, onun ümitsizliğe düşmesine engel olur. “İşlemediğim günah kalmadı, bundan sonra ne yapsam yararı olmaz!” gibi endişe ve korkulardan kişiyi alıkoyar. Günahkârlık ve suçluluk duygusuna kapılmasını önler. Bu nedenle tövbe ümit ve iyimserliği, manevi yenilenme ve canlanmayı artırır.

Yanıt Açıklaması:

Çocukluk dönemi dindarlığının diğer bir karakteristiği benmerkezciliktir. Çocukta gelişim sürecenin ilk aşamalarında “ben” duygusu ön plana çıkmaktadır. Bundan dolayıdır ki çocukların duaları kişisel korunma ve lütuf istekleriyle doludur. Yine çocuğun Allah tasavvurunda ben-merkezci özelliklere rastlanmaktadır. Zira bu tasavvur, onun “benine dayalı” bir tasavvurdur. Allah çocuğun yaratıcısıdır, ona anne-baba ve kardeş vermiştir. İsteklerini ve dileklerini her zaman yerine getirmeye hazırdır; yani Allah çocukla, onun istek ve ihtiyaçlarıyla, korku ve ümitleriyle, beklenti ve sorunlarıyla biraradadır. Çocuk Allah'ı kendinden uzaklaştırmaz, O, daima kendisinin yanında, kendi yönelişleriyle içiçedir. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: ..

Yanıt Açıklaması:

Harms’ın ileri sürdüğü evrelere son derece yakın, ancak ondan farklı bir şekilde Piaget’nin terminolojisiyle ifade edilen Goldman teorisi, Piaget’nin bilişsel gelişim teorisini dinî düşünceye uyarlayarak, dinî düşüncenin biçim ve gelişim sırası itibariyle dinî olmayan düşünceden farklı olmadığını ileri sürmüştür.

Yanıt Açıklaması:

Tanrı tasavvurları, huzur, mutluluk ve anlam kazanma tarzında, insanın kendisini, diğer bütün ilişkilerini ve içinde bulunduğu şartları dengelemeye imkân tanır. Tanrı tasavvurları, bu dengeleme eylemine çeşitli şekillerde katkı yapabilir. Örneğin; bizi yarattığına inandığımız Tanrı’nın, aynı zamanda bizi karmaşık bir evrende yapayalnız bırakmadığına, bizi gördüğüne de inanırız. Yalnızlık duygusunu ve ayrılık acısını bu şekilde hafifletir, Tanrı’yı her an yanı başımızda olan ve bizi seven güçlü bir dost olarak tasavvur ederiz.

Yanıt Açıklaması:

“Dini kavramlar” tecrübe edilen diğer algı ve kavramlar ile doğrudan duyusal veriler aracılığıyla oluşur. “Tanrı kavramı” da diğer dini kavramlar gibi aynı süreci izlemektedir. Nesne ve olayları temsil eden imajların, sembollerin, kavramların belli bir amaca yönelik olarak işletilmesi, idare edilmesi veya kendiliğinden gelişmesiyle tanımlanan, açık ve sembolik veya örtülü her türlü bilişsel etkinlik “düşünme” olarak tanımlanmaktadır. “Tasavvur”, ruhsal güçler veya duyusal uyarılarla zihinde önceden oluşan herhangi bir nesnenin, olayın, fiilin ya da bir kavramın istekli olarak yeniden özel bir biçimde şekillenmesi, canlanması, anlam kazanması veya hatırlanmasıdır. “Tanrı tasavvuru” ise bireylerin küçük yaşlarından itibaren zekâ gelişimlerine, edinmiş oldukları bilgi ve yaşantılarına, yetişme ve düşünüş tarzlarına ve bağlı oldukları dinin inanç esaslarına göre Tanrı’yı zihinlerinde canlandırmaları, biçimlendirmeleri ve anlamlandırmaları olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Çocukluk döneminin en karakteristik özelliklerinden biri olan düşünmeden kabul, din konusunda da geçerlidir. Bunun için çocuklar din konusunda çok küçük içsel çatışmalar yaşar veya hiç yaşamazlar. Dinî hayat onların yaşamında normal bir şekilde, derece derece yayılmaya başlar. Tüm bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabının B şıkkı olduğu görülmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Doğrudan doğruya beyin yıkama yöntemiyle çok ender olarak görülebileceği gibi, dolaylı olarak sosyal baskı ve zorlamalarla da olan tip cebri tiptir.

Mistik tip, kendini derinden etkileyen mistik bir tecrübe sonucunda din değiştirir.

Yeniden uyanış tipi, daha çok din değiştirmeden önce herhangi bir etki ile (başından geçen dramatik bir olay, izlediği dini bir toplantı, konuşma vb.) dini duyguları harekete geçerek dindarlaşmaya karar verir.

Duygusal tipte, tercih edeceği dinin mensuplarına karşı duyulan özel sevgi ve hoşnutluk söz konusudur. Bulunduğu dine ve yeni girdiği dine mensup kişilerin davranışlarının, sıcaklığının etkisi ön plana geçer.

Entellektüel tip, kendi dinini ve diğer dinleri araştırarak, ilahi kitabı ve dinle ilgili diğer kitapları okuyarak din değiştirir şeklinde açıklanabilir. 

 

Yanıt Açıklaması:

Ruh sağlığının önemli belirleyicilerinden biri olan kaygı, stres ve depresyon düzeyleri ile dinî inanç ve pratikler arasındaki ilişki üzerine yapılan araştırmalara bakıldığında, özellikle içsel dinî yönelimlerin ruh sağlığına olumlu yansımaları olduğu görülmektedir. Şöyle ki dinî inançların içselleştirilmesi ve bu inançlar çerçevesinde şekillenen dinî hayatın psikolojik uyuma yardımcı olduğu, yani dinî duygu arttıkça, kaygı düzeyinin azaldığı sonucuna ulaşan birçok bilimsel araştırma bulunmaktadır. Yalnızlık duygusu da insanın ruh sağlığını önemli ölçüde etkileyen faktörlerden birisidir. Dini inançların içselleştirilmesinin yalnızlık duygusu, depresyon, stres gibi birçok olumsuz durumun azalmasına katkıda bulunduğu sonucunu içeren araştırmalara rastlanmaktadır. Ancak dindarlık kavramı dini inanış arttıkça artan bir kavramdır.

Yanıt Açıklaması:

Tövbe, dini değerlere aykırı, din dışı davranıştan vazgeçiş̧ ve dini değerlerle uyumlu bir tutumu benimseyiş̧ ve yeniden dine dönüş̧ hareketidir. Yani dine dönüş̧, dinin onaylamadığı bir davranıştan dinin istediği davranışa dönüşü ifade ettiği gibi, dine tamamen aykırı, din dışı bir hayat sürdürürken bu hayattan vazgeçerek dine yönelişi de belirtir.

Yanıt Açıklaması:

Gerçekçi evre Harms Teorisinin bir evresidir.

Fiziksel kendiliğindenlik: Bebeklerin baskın sosyal ilgileri; bedensel ihtiyaçlar ve kendiliğinden gelişen duygusal bağlanmalara odaklanmıştır

Entelektüel (zihinsel) aşama: Çocuklar annelerini veya babalarını bütün problemleri açıklayabilen ve bütün bulmacaları çözebilen bireyler olarak algılamaktadır

Ahlâki aşama: Ahlâki özelliklerin baskın olduğu bu evrede ahlâki norm ve değerlerle ilgili kaygılar gelişmektedir

Estetik deneyim: Bu evre, olayların gerçek yüzünün, fikirler ve idealler vasıtasıyla gerçekleştirilen derin düşünmenin ötesine gidebilecek kadar doğrudan algılanmasını içermektedir. Bu algı vasıtasıyla 3. Evrede algılanan sıradan çelişkinin üstesinden gelmenin mümkün olduğu bu evre mistik izler taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Din insana sınırlarını ve görevlerini bildirerek vicdanında büyük bir sorumluluk duygusu uyandırması, kişinin kendi öz karakteri, duygu ve gönül dünyasında yer tutması, inanan bireyler arasında bir gönül birliği ortak amaç ve hedefler belirleyerek dini grup, cemaat ve birliklerin oluşumuna olanak sağlaması dinin işlevsel tanımının unsurlarındandır. Dini inanç, öğreti, ahlak ve kutsalla ilgili tutum ve davranışlardan oluşması ise dinin Özsel tanımının unsurlarındandır.

Yanıt Açıklaması: Orta yaş döneminde bireyin yaşamının geçmiş olan kısımlarını yeniden değerlendirip kendisiyle ve çevresiyle hesaplaşmalara yönelmesiyle oluşan bilinç açılımları onu dinî bir takım gerçeklikleri fark etmeye ve inançlarını içselleştirmeye yöneltebilmektedir. Bu durumda sorunun doğru cevabının C şıkkı olduğu görülmektedir.