Esasen 19. Yüzyılda pozitivizmin en önemli temsilcisi kabul edilen A. Comte’a göre başından bu güne toplumlar dinsel, metafiziksel aşamalardan geçerek bir pozitif döneme ulaşmışlardı. Bu pozitif dönem her şeyin mantıksal olarak yeniden kurulduğu ve bütün beşeri sorunların onu en iyi şekilde temsil eden bilimle çözüleceği bir aşamaydı.

Soruda açıklaması yapılan kavram Sekülerizm’dir. Sekülerizm’in, Latince sexus (cinsellik)’ten geldiği ve evlenip dünya ile de ilgilenebilen ruhban anlamı taşıyan seculer’in zamanla aldığı biçim olduğu söylenmektedir.

Kapitalizm, Protestanlık adlı yeni bir dinî yorumun sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Luther ve Calvin gibi reformistler, ciddi bir dindarlığı, “Allah için çok üretmek, ama israf etmemek” ilkeleri arasında yeniden yorumlamışlar ve buradan üretken bir tutum ahlakı (pürüten etik) doğmuştur. Bu tutumlu çalışmadan bir servet oluşmuş, söz konusu servetin dönüşümü ise kapitalizm denen sistemi ortaya çıkarmştır.

Luckman’a göre Avrupa’nın gerçek anlamda Hristiyanlaşması zannedildiği gibi kilisenin siyasal hakimiyetinin söz konusu olduğu Orta Çağ’da değil, aksine sekülerleşmenin hakim olduğu çağdaş zamanlarda olmuştur (Berger ve Luckman, 1967; Luckman, 1963).

Papalık Fransa’yı “kilisenin büyük kızı”, Fransızları da “Tanrı’nın gölgesinde bir millet” olarak ilan etmiştir.

Protestan kültürü Avrupa’da laikliğin de fikri temellerinin oluşmasını sağlamıştı. Laikliğin asıl siyasi nedeni din savaşlarına karşı devleti tarafsız kılma ihtiyacı idiyse de kültürel temelleri de bu düzeyde takip edilebilir.

Durkheim’in kutsal ve din dışı ayrımıyla ilgili klasik ifadesi şöyledir: “Kutsal şeyler, dinî yasaklarla korunan ve tecrit edilen şeylerdir; din dışı şeyler ise bu yasakların hedef aldığı ve kutsal olandan ayrı tutulması gereken şeylerdir”.

Ümm kökünden gelen ümmetin kavramsallaşma süreci Müslüman kültüründe şekillenmiştir. İmam, ümem, ümm gibi kavramlarla ortak bir şebeke üreten kavramın doğrudan vurgu yaptığı esas anlam, bir şey üzerinde ittifak etmiş topluluktur. Kur’an’a göre bütün insanlar başlangıçta tek bir ümmetti (ümmet-i vahide).

Seküler tabakalaşmanın en belirgin örneği Hollanda’da görülmektedir. Burada temelde sosyalistler ve liberaller olmak üzere iki grup vardır. Din ve din dışı gruplar birlikte değerlendirildiğinde Protestanlar, Katolikler, liberaller ve sosyal demokratlar olmak üzere dört farklı grubu oluştururlar. Bu gruplar birbirine temas etmeden özgür bir şekilde yaşarlar. Bunun olmasındaki en önemli etken toplumda farklı hayat tarzlarına ilişkin genel bir uzlaşının sağlanmış olmasıdır.

Sakrament-al-izm kök ve eklerinden meydana gelen sözcük Türkçeye kutsal-laştırma-cılık (veya kutsamacılık) olarak çevrilebilir.

Durkheim, siyasal bir grup olmamış ve kendiliğinden oluşan dayanışmaya mekanik, siyasallaşmış dayanışmaya ise organik dayanışma adını vermiştir.

Sosyolog ve araştırmacıların büyük çoğunluğu, Din Sosyolojisinin gerçek anlamda çerçevesi belirlenmiş bir disiplin olarak ilk defa, E. Durkheim tarafından uygulanmış olduğunu kabul etmektedir.

Ekümenizm, dinlerin kendi aralarındaki mezhep veya meşrep farklılaşmalarını hatta ulusal dağınıklıklarını aşarak bir birlik oluşturma eğilimine verilen isimdir. Farklı mezheplere ayışmış olan dinlerin kendi içlerinde bu ulusallık ötesi birlik arayışı özellikle Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyetin en belirgin özelliğidir. İstanbul Ortodoks Patrikhanesinin ekümenlik iddiasında olması zaman zaman Türkiye’de farklı değerlendirmelere konu olmaktadır.

Toplum yapı, mikro ve makro düzeyde yani küçük veya büyük ölçekli olarak değerlendirilebilir. Toplumsal değişmeler, kimi sosyologlara göre çatışmadan beslenir, çatışmaya sebep olurken kimi sosyologlara göre her zaman bir ilerlemeye sebep olurlar. Toplum tabakalaşma için toplumsal yapı ön koşuldur. Tabakalaşma olması için bir toplum yapı olması gerekmektedir.

Sekülerizm genelde bir ahlaki boşluk doğurmuştur, sekülerizm naiv bir süreç değildir ve dinî dışta tutma kaygısıyla vicdani süreçler de yaralanmaktadır. “Sekülerizm yegâne bir süreçtir” ifadesi yanlıştır çünkü “sekülerizm yegâne çözüm değildir” ifadesi doğrudur.

Modern din anlayışı ile ilgili yukarıda verilen bilgilerin hepsi doğrudur.

Fıkıh, İslam geleneğinde ibadet ve hukuk alanına ilişkin bilgilerin üretildiği bir disiplini ifade eder.

Din ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hepsi doğrudur.