Aile müdahale programları, hastaneden çıkış sonrası hastalarda ve ailelerdeki problemlere göre düzenlenmiştir. Aile müdahalelerinin bileşenleri; psikoeğitim, davranışsal problem çözme, aile desteği ve kriz yönetimidir. Doğru yanıt B'dir.

Kişisel bakım hizmetleri şunlardır:
• Banyo yaptırılması,
• Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması,
• Tırnaklarının kesilmesi,
• Saçlarının taranması,
• Dişlerinin temizlenmesi,
• Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi,
• El, yüz ve ayak temizliği,
• Sakal tıraşının yapılması,
• İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,
• Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması,
• Burun ve kulak temizliğinin yapılması,
• Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi,
• Odasının temizlenmesi,
• Çamaşırlarının yıkanması,
• Tehlikelere karşı korunması ve gözetilmesidir.

Engel durumunu kabule yönelik yapılan kişisel veya grup çalışmaları ise, psikososyal destek hizmetleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir. 

Türkiye’de bakım hizmetleri Sağlık Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, yerel yönetimler ve özel kuruluşlar (şirket vs.) tarafından verilmektedir. Sağlık Bakanlığı evde ve kurumda sağlık hizmetleri verirken, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı psikososyal hizmetler sunmaktadır.

Ortopedik engelli, kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan kişidir.

Kaynaştırma
Özel eğitim gereksinimi olan bireylerin normal gelişim gösteren akranları ile örgün ve
yaygın eğitim kurumlarında bu konuda eğitim almış profesyoneller tarafından eğitim verilmesini kapsayan özel eğitim uygulamalarıdır. Ailelerin katılımı ve çocuklarına vereceği destek oldukça önemlidir. Doğru cevap A'dır.

Etkilisorular sorma: Anne babanın söylediklerini yorumlama, değerlendirme, gerektikçe sorular sorma önemlidir.
Bazı sorular:
“Çocuğunuzun bu yıl okulda ne gibi deneyimler kazanmasını istiyorsunuz?”
“Çocuğunuz geçen hafta ev ödevi ile ilgili ne yaptı?”
“Bu konuda siz evde neler yapıyorsunuz?”

Doğru cevap D'dir.

"Engelli birey yavaş ve verimsiz çalışıyor." cümlesinde bireyin doğrudan engeli vurgulanmakta ve kendisinin doğrudan engel durumu öne sürülmektedir. Bu sebeple bu cümle işverenin doğrudan engelli istihdamına karşı bir eğilimi olduğunu göstermektedir.

Seçeneklerde engelli bireyin istihdamında toplu ulaşım araçlarından, işverenden ve iş yerinden kaynaklanan sorunlar mevcuttur. Sadece E seçeneğindeki problem engelli bireyin kendisinden kaynaklanmaktadır.

Otizm, genellikle 3 yaşından önce başlayan sosyal etkileşime zarar veren, sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlara yol açan ruhsal ve duygusal engel kategorisinde değerlendirilen yaygın gelişim bozukluklardan biridir. Otizm ilk kez 1943’te ABD’li çocuk psikiyatrı Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır. Leo Kanner, 1938 yılında 11 çocuğu gözlemleyerek “otizm”le ilgili tanılamayı yapmıştır. Doğru cevap B'dir.

Manevi Bakım: Bakıma muhtaç kişilerin kişisel gelişimlerini, morallerini güçlendirmeyi, hayata bağlılıklarını artırmayı, iç dünyalarıyla barışık olmalarını,
manevi sapma ve korkularını gidermeyi amaçlayan sosyal nitelikli ve insan odaklı bakım hizmetidir.

BM Genel Kurulu, 1989 tarihinde Çocuk Hakları Evrensel Sözleşmesi’ni kabul etmiştir.
Türkiye Sözleşmeyi 1990 yılında yürürlüğe koymuştur. Sözleşme’nin ilk maddesinde 18
yaşına kadar herkesin çocuk olduğu vurgulanır. Doğru cevap D'dir.

Engelli işgücünün hangi gerekçelerle istihdam edildiği kadar, hangi gerekçelerle edilmediği hususu da bu araştırmada kavranmıştır. Engelli personel istihdam etmeyen 535 kadar işyeri mevcuttur (%32,8); bunların %35’i ise –ki sayısı 185’dir- 50 ve üzeri personel çalıştıran işyerleridir. Bu işyerlerinden ilgili soruya yanıt verenlerinin 13 kadarı “İşe engelli başvurusunun” yapılmadığını beyan etmiş, 9 işyeri “kota altında çalışanı olduğunu” ileri sürmüş ve 3 işyeri de sektörün uygun olmadığına vurgu yapmıştır. Engelli çalıştırmayan işyerlerinin 340 kadarı 50 kişiden az personel istihdam eden işyeridir. Engelli istihdam etmeme gerekçelerine açıklık getirenler burada azınlık kalmıştır. Şöyle ki, 340 işyerinin ancak 43’ü “Kota altında çalışanı olduğunu” beyan etmiş; sadece 3 işyeri “Başvuru yokluğundan” yakınmış, 8 kadarı da sektörü uygun görmediklerini söylemiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Engellilerin sosyal yaşamla bütünleşebilmelerinin, toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması önünde yoksulluk, eğitim, ulaşım, fiziki çevre ve konut, rehabilitasyon, engeli için gerekli araç-gereçlerin temin edilememesi ve de istihdam gibi birçok sorunlar mevcuttur. Engellilere yönelik istihdam politikaları konusunda bu unsurlar karşılıklı etkileşim içinde ve hepsi birbirine bağlıdır. Fakat eğitim ve istihdam alanlarında engellilerin ihmal edilerek geri planda kalması diğer alanlardaki politikaları da geçersiz kılacaktır.

Bakım; temel ihtiyaçlarını yeterince karşılayamayan, hayat kalitesinden uzaklaşan, şahsi tercihlerini kullanmada ve hayatının devamının sağlanmasında kişinin aile, akraba veya uzmanların desteğine ihtiyaç duymasıdır.

Zihinsel engelli bireylerin psiko-sosyal gelişimleri ve toplama uyumları için ailelerin
yerine getirmesi gerekenler vardır. Bunlar öneri olarak da aşağıdaki gibi sıralanabilir (T.C.
Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 2008):
• Çocuğun 0-3 yaş arasındaki bakımı son derece önemlidir. Çocuklarda alışılmışın
dışında bir sorun fark edildiğinde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• Çocuğun engelli olduğu öğrenildiğinde panik yapılmamalı, deneyimli aile ve kişilerden ve de profesyonellerden destek alınmalıdır.
• Zihinsel yetersizliği olan çocuğun gelişimi izlenmeli, desteklenmeli ve sabırlı olunmalıdır.
• Erken müdahale, yalnızca sağlık konularında değil, sosyal ve eğitsel gelişim konularında da önemlidir. Bu durumlarda zamanında eyleme geçilmelidir.
• Engellilere hizmet veren kuruluşlarla ve meslek elemanlarıyla iş birliği yapılmalıdır.
• Engelli bireye sahip olan diğer ailelerle tanışıp görüşülmeli, onlarla düşünce ve deneyimler paylaşılmalıdır.
• Engelli bireylerin gereksinim ve sorunları ile ilgilenen, haklarını savunan sivil toplum örgütlerine üye olunmalıdır.
• Engelli bireyi daha iyi tanımak için yazılı kaynaklara ve uzman kişilere danışılmalıdır.
• Elden geldiğince yasal haklar öğrenilmeli ve bu haklar kullanılmalıdır.
• Engelli bireyler her türlü ihmal ve istismardan korunmalıdır.
• Engelli çocuk diğer çocuklardan ayrı tutulmamalıdır.
• Zihinsel engelli çocuk toplumdan soyutlanmamalıdır. Mümkün olduğunca akranları ile bir araya getirilmelidir.
• Zaman ve yapılacaklar planlanmalı, aileler kendilerine de zaman ayırmalıdır.
• Gereksinim duyulduğunda sosyal yardım programlarına başvurulmalıdır.
• Engelli bireylerin aile ve toplum yaşantısına katılmalarına fırsat sağlanmalıdır.
• Fırsat bulunduğunda zihinsel engelli bireyler dışarı çıkarılmalı, kısa gezilerle açık
havada dolaşılmalıdır.
• Zihinsel engelli çocuğun yapamadıkları üzerinde durmak yerine güçlü yanları üzerinde durulmalı, yapabilecekleri konusunda desteklenmeli ve sorumluluklar verilmelidir.

Tüm aile üyelerinin zihinsel engelli bireyin sorun ve gereksinimleri ile ilgilenmesi
sağlanmalıdır.
• Zihinsel engelli bireylerin topluma üretken bireyler olarak katılmaları için mesleki
eğitim ve rehabilitasyon imkânlarından yararlandırılmalıdır.
• Gereğinden fazla koruyucu, sınırlayıcı, engelleyici ve endişeli davranılmamalıdır.
• Zihinsel engelli çocuğa duygusal yakınlık (göz göze gelme, öpme, okşama, dokunma, sarılarak oyunlar oynama) ihmal edilmemelidir.
• Çocuğun oyun ve eğitimden uzaklaştırılmasına, dışlanmasına ve örselenmesine
izin verilmemelidir.
• Öfke ve stresle başa çıkmak için uzman kişilerden yardım alınmalıdır.
• Çocuğun rahat hareket edebileceği ve oyun oynayabileceği ortamlar oluşturulmalıdır.

Otizm, genellikle 3 yaşından önce başlayan sosyal etkileşime zarar veren, sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlara yol açan ruhsal ve duygusal engel kategorisinde değerlendirilen yaygın gelişim bozukluklardan biridir. Otizm ilk kez 1943’te ABD’li çocuk psikiyatrı Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır. Leo Kanner, 1938 yılında 11 çocuğu gözlemleyerek “otizm”le
ilgili tanılamayı yapmıştır. Buna göre, “otizm” duygusal ve sosyal yetersizliğe sebep olan doğuştan gelen bir gelişimsel yetersizliktir. Bu, 1943 senesindeki makalesinde yayımlanmıştır. Hans Asperger de 1944 senesinde bir makale yayımlamış ve çevresindeki diğer kişilerle normal duygusal ilişki kuramayan çocuklarla ilgili gözlemlerini aktarmıştır.

Engelli çocuğa sahip aileler birtakım duygular yaşamaktadırlar.

Şok: Bu aşamada aileler çaresizlik, aşırı ağlama, aşırı konuşma, hiç konuşmama gibi tepkiler verebilirler.

İnkâr: Aileler çocuğun engelini görmezden gelebilir, bu durumu kabullenmeyebilir.

Depresyon: Aileler bu dönemde hayal kırıklığı yaşayabilirler.

Suçluluk: Aileler kendini suçlayabilir ya da eşini ve akrabalarını suçlayabilirler.

Kızgınlık: Bu dönemde aileler kendine kızabilir “neden ben?” şeklinde tepkiler gösterebilirler. Başkalarına da kızabilir ve kızgınlığını yansıtabilirler.

Utanç: Aileler engelli çocuğunu diğer kişilerden ve çevresinden saklarlar. Aileler kendine olan saygısını kaybedebilirler.

Pazarlık: Anne babalar bu dönemde Yaratıcı ile pazarlık yapabilir, çocuğumu iyileştirirsen kendimi dine adayacağım, iyi biri olacağım gibi tepkiler ortaya koyabilirler.

Yaratıcı dışında doktor ya da öğretmen ile de pazarlığa gidebilirler, çocuğumu iyileştirirsen sana şunları yaparım şeklinde tepkiler gösterebilirler.

Kabul ve uyum: Aileler çocuğunun durumunu kabul etmeye başlar, çocuğu ile ilgili istek ve beklentilerini sıraya koyabilir ya da değiştirebilir.

Doğru cevap C’dir.

Anne babalar bu dönemde Yaratıcı ile pazarlık yapabilir, çocuğumu iyileştirirsen kendimi dine adayacağım, iyi biri olacağım gibi tepkiler ortaya koyabilirler. Yaratıcı dışında doktor ya da öğretmen ile de pazarlığa gidebilirler, çocuğumu iyileştirirsen sana şunları yaparım şeklinde tepkiler gösterebilirler.

Engellilerin istihdamı konusundaki politikaların yetersizliği, engellilerin istihdamdan önce
yeterince eğitilememeleri, engellilerin eğitim ve vasıf düzeylerinin düşük olması, genel
olarak toplumun engellilere yönelik önyargıları, işverenlerin engellilere yönelik olumsuz
tutumları vb. nedenler engelli istihdamı önündeki başlıca engellerdir. Bütün bu engellerin
yanı sıra engellilerin çalışma yaşamında karşılaştıkları sorunlar nedeniyle istenen başarıyı
elde edememeleri de işsiz engellilerin istihdamını güçleştiren yeni bir etkene dönüşmektedir.

Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedenle iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye ortopedik engelli denir.