Epistemoloji Ara 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. İdealar, hem gerçeklik içinde olan hem de gerçekte olmayan şeyleri temsil edebilir. II. Temsil etme zihinsel bir işlevdir. III. Temsiller ve idealar gerçeklikle örtüşmelidir. IV. İdea temsil süreci sırasında oluşan zihinsel durum veya soyut nesnedir. Temsil ve idealarla ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?
Yalnızca I |
I-II |
II-III-IV |
I-II-IV |
III-IV |
Temsiller veya idealar her zaman gerçeklikle örtüşmek zorunda değildir. Şu an gözlerimi kapatıyorum ve kafamda “kanatları olan bir inek” görüntüsü oluşturuyorum. Her ne kadar böylece kafamda kanatlı bir ine¤in ideası oluşmuş olsa da, bu ideanın maddesel gerçeklikte bir nesneye karşılık geldiğini öne süremem. Başka bir deyişle, kafamda bir kanatlı inek ideası gerçekten oluşuyor olsa da, o idea fiziksel gerçeklik içinde bir nesneye karşılık gelmiyor demek olası görünmektedir. Doğru yanıt D'dir.
2.Soru
Descartes’in “yöntemsel şüphe”si ne anlama gelmektedir?
Sıradan bilgilenme yolları eleştirel bir test ile sınanır ve bu irdelemelerinin sonunda şüpheciliğin kuramsal üstünlüğü açıkça ifade edilir. |
Sıradan bilgilenme yollarını temel alıp, şüpheciliğin doğruluğunu göstermeyi hedefler. |
Sıradan bilgilenme yolları eleştirel bir test ile sınanır ve bu irdelemelerin başında kesin bilginin olanaklı olduğu açıkça ifade edilir. |
Sıradan bilgilenme yolları eleştirel bir test ile sınanır, ancak nihayetinde şüphelenilemeyecek bilgilere ulaşma hedeflenir. |
Sıradan bilgilenme yolları eleştirel bir test ile sınanmak için öncelikle şüpheciliğin yanlış olduğunu varsayarak irdelemeye başlamaktadır. |
Descartes’ta gördüğümüz şüpheci akıl yürütmeleri onun felsefi yönteminin bir parçasıdır. Descartes’ın şüphesi yöntemsel şüphe olarak bilinir. Başka bir deyişle, Descartes kendi felsefi kuramını savlayabilmek için şüpheyi bir yöntem olarak kullanmakta ve böylece şüphelenilmeyecek sağlamlıkta bazı fikirlere ulaşmaya çalışmaktadır.
3.Soru
Kant’a göre bir nesnenin görünür olmasının altında yatan gerekçe …………. dır. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen boşluğa uygun olan ifadedir?
Bilişsel sınırlarımıza uygun halde olması |
Zihnimizi nesnelere uyduruyor olmamız |
Onu gözümüzle görüyor olmamız |
Sezgisel gücümüzle alakalı |
Önceki deneyimlerimizle ilgili olması |
Eğer bir nesne bize belli bir nesne olarak görünebilmişse, bunun nedeni nesnenin bizim sınırlarımıza uygun hâle gelmesidir.
4.Soru
Metafiziğin “varlık” kavramıyla doğrudan ilgilenen dalı aşağıdakilerden hangisidir?
Ontoloji |
Epistemoloji |
Fenomenoloji |
Etnoloji |
Sosyoloji |
“Ontoloji” felsefede “varlıkbilim” veya “varlık kuramı” anlamlarında kullanılmaktadır. Genel kabul gören bir yorum, ontolojinin, metafiziğin “varlık” kavramı ile doğrudan ilgilenen dalı olduğudur.
5.Soru
Aşağıdaki akımlardan hangisi bilginin kaynağı konusunda deneyimciliğe benzer bir tutum sergiler?
Şüphecilik |
Bağdaşımcılık |
Olguculuk |
İdeacılık |
Usçuluk |
Deneyimciliğin bir diğer önemli felsefi görüş olan olguculuk veya daha yaygın olarak bilinen adıyla, pozitivizm ile önemli bir benzerlik taşıdığı görülür. Pozitivizm, genelde, bilginin gözlemsel temelini vurgulayan ve spekülasyondan ziyade bilimsel yöntemlerin ön plana çıkarılmasına ağırlık veren bir düşünce akımı olarak bilinir.
Pozitivistler de bilgisel bağlamlarda olgusal deneyime büyük önem vermişler ve gerçeküstücü, spekülatif, gizemci yaklaşımları şiddetle reddetmişlerdir. Özetle, bu
iki akımın birbirine yakınlaşma nedeni, karşılarına aldıkları fikirlerde veya akımlarda yatmaktadır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tikel nesnelerden biridir?
Gözlük
|
Kalem
|
Bilgisayar
|
Masadaki yeşil şişe
|
Ayakkabı
|
7.Soru
Platon hangi kavramları birbirinden ayırmıştır?
Madde ve zihin |
Bilgi ve kanı |
Kanı ve zihin |
Madde ve kanı |
Ruh ve zihin |
Platon, bizim gündelik kullanımımızdan oldukça farklı bir şekilde, ‘bilgi’ (episteme) sözcüğünü “ideaların bilgisi” olarak ayrı bir statüde tutmuş ve normal algısal yollardan edinilen bilgi için ‘kanı’ (doksa) deyimini kullanmıştır. Bu açıdan bakıldığında ‘epistemoloji’ deyimini “bilgibilim” anlamında kullanmak anlaşılır olsa da, Platon’un bu kelimeye felsefi olarak nasıl bir anlam yüklediğini kaydetmemiz gerekmektedir. Her insan bakma ve görme yoluyla kanı sahibi olabilir. Ancak Platon’a göre yalnızca bilgelik arzusu olanlar, yani felsefeciler, episteme’ye ulaşmaya çalışırlar. Tümellerin veya ideaların bilgisi gerçek bilgidir.
8.Soru
Batı Felsefesinin Platon'un dipnotları üzerinde geliştiğini vurgulayan felsefeci kimdir?
Descartes
|
Hegel
|
Aristo
|
Whitehead
|
İbni Sina
|
9.Soru
I. Locke’ın deneyimciliği ile epistemolojinin daha iddialı bir kimlik kazandığı söylenebilir. II. Bilgi, duyu verilerine göre daha üst düzey bir bilişsellik gerektirir. III. İnsanlar kesin bilgi ve ahlaki doğruya erişebilir. IV. Hem nesnede hem de zihinde olan nitelikler ile zihinde olan ancak nesnede olmayan nitelikler birbirinden ayrıdır. Yukarıdaki ifadelerden hangileri John Locke'un felsefesini yansıtır?
I-III |
I-II-III |
I-IV |
II-IV |
II-III |
Locke kesinlik veya kesin bilgi gibi konularda Descartes’in iyimserliğine sahip değildir. Zihnin gerçekliği bilme süreçleri her zaman kesinlikten uzak olmak zorundadır. Locke, Tanrı’nın insanları bilme yeteneği ve ahlaki doğruları bulma kapasitesiyle yarattığı düşüncesindedir. Buna karşın bu bilginin kayda değer epistemolojik sınırlarının olduğu da açıktır. Örneğin, Locke’a göre, eğer bir norm veya buyruk Tanrı’dan geliyorsa, o tartışmasız bir şekilde doğrudur. Ancak sorun, bizim böyle bir buyruğun gerçekten Tanrı’dan geldiğini sıınırlı bilişsel olanaklar dâhilinde nasıl bilebileceğimizdir. Benzer bir durum bizim idealara sahip olma yoluyla maddesel gerçekliği bilmemizle ilgilidir. Eğer bilginin temelinde duyusal veriler varsa, bunlardan hareketle gerçekli¤in esas yapısını bilme işlevi kesinlikten oldukça uzak bir şekilde gerçekleşmek zorundadır. Kesinlik tavrından uzak bu tutumla Locke’ın deneyimciliği ile epistemolojinin daha "az iddialı" bir kimlik edindiği söylenebilir.
10.Soru
Descartes'ın güvenilir bilgiye ulaşma çabasının ilk adımı aşağıdakilerden hangisidir?
Daha önceden kabul edilen matematiksel bilgiyi mutlak doğru olarak kabul etmek
|
Tanrının varoluşunu felsefi sorgulamaların temeli olarak almak
|
Daha önceden mutlak doğru olarak kabul edilen şeyleri doğru kabul etmekten vazgeçmek
|
Güvenilir bilginin ancak kişilerin gençken aldıkları okul ve aile eğitimiyle ortaya çıkabileceğini göstermek
|
Daha önceden alınan eğitimin sağladığı bilgiyi güvenilir kabul etmek
|
11.Soru
Berkeley ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Berkeley ontolojik anlamda ideacılığı savunmuştur
|
Berkeley epistemolojik açıdan deneyimciliği savunmuştur
|
Berkeley'e göre var olmak algılanmaktır
|
Berkeley'e göre zihinden tamamen bağımsız maddesel nesneler yoktur
|
Berkeley'e göre idea zihinsellikten arınmış olan maddeyi temsil etmektedir
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Antik dönemin ilk düşünürlerinin ortak bir özelliğidir?
Doğanın düzeninin anlaşılması sorunsalına gösterdikleri özel ilgi |
Uzayın ve gök cisimlerinin anlaşılmasına gösterdikleri ilgi |
İnsanını etik varlığına yönelik özel ilgi |
Hastalıklar ve şifalı bitkiler üzerine yoğunlaşmaları |
Varlık- yokluk konularına sıklıkla değinmeleri |
Antik dönemin ilk düşünürlerinin ortak özelliği doğanın düzeninin anlaşılması sorunsalına gösterdikleri özel ilgidir. Sokrates'ten sonra ise insannın etik varlığı ve yaşama biçimi konuları ön plana çıkmıştır.
13.Soru
Usçu kategorisinde değerlendirilen ve kuramlarıyla felsefe tarihinde derin izler bırakan diğer düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Searle |
Leibniz |
Locke |
Aristotales |
Hume |
Baruch de Spinoza (1632-1677) ve Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) gibi “usçu kategorisinde” değerlendirilen ve kuramlarıyla felsefe tarihinde çok derin izler bırakmış olan düşünürleridir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Berkeley'in ideacılığına göre doğrudur?
Bir idea, yalnızca bir ideaya benzeyebilir. |
İdea zihinsellikten arınmış maddeyi temsil eder. |
Düşünce, içinde düşünsel unsurlar olmayan varlığı (maddeyi) kavrayabilir. |
Bizim nesne olarak tanımladığımız ve kavradığımız bir şey hiç kimse onu algılamasa da algılandığı haliyle var olabilir. |
Var olmak düşünmektir. |
Berkeley’e göre, bir idea, yalnızca bir ideaya benzeyebilir; idea zihinsellikten arınmış maddeyi temsil edemez. Düşünce, içinde düşünsel unsurlar olmayan varlığı (maddeyi) kavrayamaz. Bizim nesne olarak tanımladığımız ve kavradığımız bir şeyin, hiç kimse onu algılamasa da “algılandığı hâliyle var olacağını” düşünmek gerekçelendirilmesi olanaksız bir fikirdir. Berkeley’in meşhur ifadesiyle söylersek, “Var olmak, algılanmaktır”.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, üç basit farkındalık çeşidinden biri olan, “deneyimleyerek ve bedenin pratik yapması sonucu ortaya çıkan bilme”ye örnektir?
Gezegenler hakkında fikir sahibi olma |
Gelecekle ilgili tahminlerde bulunma |
Bisiklet sürmeyi öğrenme |
Yabancı dil öğrenme |
Hava durumuna ilişkin akıl yürütme |
Vücudun sahip olduğunu varsaydığımız “bilgi” çeşitleri bulunmaktadır. Bisiklet binmeyi öğrenen bir insanın veya bir sirk hayvanının bilgisi sözel değil, bedensel bir bilmedir. Benzer bir şekilde yüzmeyi öğrenmenin yolu kitap okumaktan değil, bedeni kullanarak denemeler yapmaktan geçer. Bu bilme türüne de öğrenilmiş bedensel bilme adı verilir.
16.Soru
Nesnelerin tekliğini ve kendileri olma durumunu ifade etmek için kullanılan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
Özel isim |
Cins isim |
Tikel isim |
Tümel isim |
Kavramsal isim |
Bunu daha iyi anlayabilmek için, tikel ve tümel kavramlarını net bir şekilde tanımlayalım. “Tikel”, nesnelerin tekliğini ve kendileri olma durumunu ifade etmek için kullanılır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “logos”un anlamlarından biridir?
Akıl |
Hayal |
Deneyim |
Kuram |
Kavram |
Yunanca bir deyim olan logos, biyoloji, psikoloji, epistemoloji gibi disiplin adlarında son ek olarak da yer alır ve “açıklama”, “gerekçe”, “sebep”, “mantık”, “bilim”, “kelam” gibi değişik anlamlara gelir. Logos, en genel anlamıyla, “akla ve akılcılığa ait olan” ile ilintilendirilmiştir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Decartes’ın felsefi yönteminin bir parçası ve aynı zamanda da iyi bir düşünür olmanın en temel özelliklerinden biridir?
Şüpheci akıl yürütme |
Hayalperestlik |
Deneyselcilik |
Kuramsalcılık |
Öznellik |
Descartes’ta gördüğümüz şüpheci akıl yürütmelerinin onun felsefi yönteminin bir parçası olduğudur. Descartes’ın şüphesi yöntemsel şüphe olarak bilinir. Baflka bir deyiflle, Descartes kendi felsefi kuramını savlayabilmek için şüpheyi bir yöntem olarak kullanmakta ve böylece şüphelenilmeyecek sağlamlıkta bazı fikirlere ulaşmaya çalışmaktadır. Descartes’ın şüpheci akıl yürütmeleri belli bir amaca yönelik olarak yapıyor olması ve aslında kendisi bir şüpheci olmamasına karşın, şüpheci argümanları ciddi, nesnel ve tarafsız bir şekilde başarıyla sergiliyor olmasıdır. Bu niteliğin “iyi bir düşünür” olmanın en temel özelliklerinden biri olduğunun altını çizmemiz gerekiyor.
19.Soru
İlkel bir farkındalık türüne örnek, bir ceylan yakınındaki otların kımıldadığını fark ettiğinde kaçma refleksi göstermeseydi diye başlayan bir cümledeki bilgi türü nasıl bir bilgi olarak ifade edilir?
Analitik sorgulamaya açık bilgi |
Deney ve gözleme dayalı bilgi |
Sorgulanmaya açık, eleştirel bilgi |
Teorik bilgi |
Yaşamı olanaklı kılan bilgi |
Yırtıcı etobur memelilerle dolu bir ormanda, eğer bir ceylan yakınındaki otların kımıldadığını fark ettiğinde kaçma refleksi göstermeseydi, yaşamda kalma olasılığı son derece düşük olurdu. İlkel bir farkındalık örneği olan “çevredeki sıra dışı devinimleri tehdit olarak algılayabilme”, ceylan türünün yok olmadan devam edebilmesi anlamında kritik öneme sahiptir. Bu temel anlamıyla bakıldığında, bilgi yaşamı olanaklı kılar. Belli bir organik gelişmişlik düzeyinin üstüne çıkan her canlı için bilgi yaşamsaldır.
20.Soru
Bilginin 'öz değeri' ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Bilgi sahibi olmak, sonuçlarına dayanan bir değer taşır.
|
Bilgiye ulaşmanın değerli sayılabilmesi için her şeyden önce insanın bir doğa varlığı olması gerekir.
|
Bilgi sahibi olan insanlar her yerde kabul görürler.
|
Bilgi, öz değeri itibariyle toplumsaldır.
|
Bilgi sahibi olmak, avantajlarından bağımsız bir değer taşır.
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ