Epistemoloji Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi geriye gitme sorunu (GGS) için, bilgi kuramcıları tarafından öne sürülmüş temel çözüm önerilerinden bir değildir?
Gerekçelerin sonsuza gitmesi |
Geriye gitmesinin gerekçesi olmayan inançlarda son bulması |
Gerekçelerin kendi aralarında bağdaşımsal bir sistem veya ağ oluşturması |
Gerekçelerin geriye gitmesinin "temel inançlarda” son bulması |
Gerekçelerin koşulu sağlansa bile bilginin oluşamayabileceğini göstermesi |
Bilgi kuramcıları GGS için ilkesel olarak dört olası çözüm yolu olabileceğini düşünmüşlerdir. Bu çözüm seçeneklerinden özellikle üçüncüsü ve dördüncüsü yoğun bir şekilde irdelenmiş ve çok sayıda felsefeci tarafından savunulmuştur. Gerekçelerin sonsuza gitmesi, geriye gitmesinin gerekçesi olmayan inançlarda son bulması, gerekçelerin kendi aralarında bağdaşımsal bir sistem veya ağ oluşturması, gerekçelerin geriye gitmesinin "temel inançlarda” son bulmasıdır.
2.Soru
Geleneksel epistemolojinin temel konusunu olan “bilen öznenin soyut ve bağlamdan kopuk bir varlık gibi ele alınmasına karşı çıkan yeni yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
Algısal yaklaşım |
Modern yaklaşım |
Şüpheci yaklaşım |
Doğalcı yaklaşım |
Feminist yaklaşım |
Feminist bir bilgi kuramcısı olan Lorraine Code’a göre de, bilginin klasik çözümlemesinde adı geçen özne, soyutlaştırılmış, evrenselleştirilmiş ve içi neredeyse boşaltılmış bir varlıktır. Böylesi bir öznenin ve onun bilme işlevinin ardında yatan akılcılık, bilinen felsefi iddiaların veya varsayımların tersine, “evrensel” veya “doğru” değil, erkeklerin egemen olduğu bir toplumun standartlarının doğrudan yansıdığı taraflı bir akılcılıktır. Öznellik kaçınılmaz olarak zaten hep bilgi edinme süreçlerinin içindedir. O yüzden feminist bilgi kuramcılarına göre, öznellik bilgi kuramlarında hesaba katılması gereken bir unsurdur. Ancak bu yapılırken toplumun tarihsel bilincinde derin bir yeri olan hegemonyacı dengesizlik göz önüne alınmalı kadınların ve evrensel akılcılık adına entelektüel merkezden uzaklaştırılan diğer kesimlerin perspektifleri felsefi zeminine taşınabilmelidir.
3.Soru
Önermesel doğru, felsefe açısından değerlendirilirken diğer bilimlerden de yararlanılır. Aşağıdakilerden hangisi bu bilimlerden biri olamaz?
Metafizik |
Ontoloji |
Dil felsefesi |
Epistemoloji |
Sanat felsefesi |
“Doğru”, bir nesne, olgu veya sıradan bir nitelik olmadığı için, yalnızca ve basit bir şekilde varlık felsefesinin bir konusu olarak ön plana çıkmaz. Önermesel doğrunun, özneleri, söylemselliği ve bilişselliği ilgilendiren yanları da bulunduğu düşünülebilir. Buna göre metafizik, varlık, dil, bilgi felsefesi önermesel doğruyu incelerken, sanat felsefesi güzeli inceler.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi algı felsefesi kapsamında öne sürülen görüşlerden biridir?
Göstermecilik |
Görüntücülük |
Görüngücülük |
Mecazilik |
İdeacılık |
Görüngücülük, algı felsefesi kapsamında öne sürülen görüşlerden biridir. Diğer ikisi ise temsilcilik ve gerçekliktir.
5.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi “su” kavramının kavramsal bir çözümlemesidir?
Su hayattır. |
Su sıcaktır. |
Su, oda sıcaklığında sıvı durumunda bulunan, renksiz, kokusuz, tatsız, içilebilen bir maddedir. |
Su, H2O ile ifade edilir. |
Su Thales’e göre evrenin ilk maddesidir. |
Kavramsal çözümleme bir kavramı oluşturan diğer kavramsal bileşenleri bulmaktan geçer. Şıklar arasında su kavramının bileşenleri "Su, oda sıcaklığında sıvı durumunda bulunan, renksiz, kokusuz, tatsız, içilebilen bir maddedir" şeklinde doğru olarak verilmiştir. Şıklardaki diğer ifadeler ya suyun özelliklerini ya kimyasal sembolünü ya da ona yüklenen anlamı ifade etmektedir.
6.Soru
Aşağıdakiler bilgi kuramcılardan hangisi önermelerinde “nihai” ya da “sonuç” kavramını kullanmıştır?
John Pollock |
Keith Lehrer |
Edmund Gettier |
Alvin Goldman |
William James |
Önermelerinde “nihai” ya da “sonuç” kavramını kullanan bilgi kuramcı John Pollock’tur.
7.Soru
Algı felsefesi kapsamında “Doğrudan nesneleri değil zihinsel durumlarımızı deneyimleriz” fikrini savunan ekol aşağıdakilerden hangisidir?
Temsilcilik |
Görüngücülük |
Gerçekçilik |
Algıcılık |
Yanılsamacılık |
Görüngücülüğe göre, biz doğrudan nesneleri değil zihinsel durumlar›m›z› deneyimleriz. Deneyimlerimizin dışında gerçekten nesnelerin yer aldığını varsaymak için elimizde akılcı gerekçeler bulunmamaktadır.
8.Soru
İnsan ne zaman gerçekten bilgi sahibi olmuş kabul edilmelidir?
Bilgi doğru olduğunda |
Bilgi gerekçelendirilebildiğinde |
Bilgi bir kanıta dayandırıldığında |
Bilginin doğruluğuna inanıldığında |
Bilgi doğru bir inançtan doğduğunda |
Çocuk kendisine öğretilen o “doğru” önermeyi başka deneyimsel ve bilimsel bilgilerle bağdaştırıp gerekçelendirmeyi başardığı anda gerçekten “bilgi sahibi” olmuş demektir.
9.Soru
Örtüşme kuramı ya da uygunluk kuramı olarak da anılan, doğruluğun iki unsurunun birbirine uygun düşmesi şartını arayan doğruluk kuramı hangisidir?
Karşılık Kuramı |
Bağdaşım Kuramı |
Gereksizlik Kuramı |
Marksist Kuram |
Yapısalcı Kuram |
Doğruluğun iki şartını da gözeten, adından da anlaşılacağı üzere karşılık ilkesine dayanan kuram karşılık kuramıdır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi evrensel boyutta etik bilginin olanaklılığına getirilebilecek bir eleştiridir?
Herkes için geçerlidir. |
Özgür iradeyi olanaksız kılar. |
Yalnızca insanları kapsar. |
Bilişsel içeriğe sahip değildir. |
Bir yarar beklentisi vardır. |
Etik yargı içeren bir cümle o cümleyi dile getiren kişinin duygularını, eğimlerini ve tercihlerini aktarır; ancak etik yargılar bilişsel veya bilgisel içerikten yoksundur. O yüzden de etik içeriği olan cümleleri “bilmek” söz konusu olamaz. Bu görüş, açıkça görüleceği gibi, yukarıda aktardığımız görecelik itirazından daha radikal bir fikir ortaya koymaktadır. Göreceliği savunan düşünürler, etik önermelerin ve etik doğruların olduğunu ancak bunların yere ve zamana görece olduğunu, evrensel bir “etik ilkeler kümesi” olmadığını öne sürerler. Bilişsellik konusunu gündeme getirenler ise, etik cümlelerin doğru veya yanlış olamayacağını ve etiğin bilginin nesnesi olmadığını savunurlar.
11.Soru
Pragmacılığa göre "doğruluk" ve "karşılık" nasıl anlaşılabilir?
felsefi soyutlamalar yoluyla |
zihinsel olanın zihinden tamamen bağımsız olanı kopyalamasıyla |
önermelerin bir sistem içinde birbirleriyle bağdaşmalarıyla |
maddesel ve nesnel dünya karşılığında |
insanların eylemleri sonucunda |
Pragmacı görüşe göre, doğruluk ve karşılık ancak bireylerin eylemlerinin sonuçları yoluyla anlaşılabilir. Yaşayan insanlarla ve onların eylemleriyle ilintilendirilmeyen “karşılıklar” içi boş felsefi soyutlamalar olmaktan öteye gidemeyecektir.
12.Soru
1963’de yayımlanan “Gerekçelendirilmiş Doğru İnanç Bilgi midir?” başlıklı makale kime aittir?
Charles Dickens |
Edmund Gettier |
John Dewey |
L. Wittgenstein |
B. Russell |
Edmund Gettier’in 1963’de yayımlanan “Gerekçelendirilmiş Doğru İnanç Bilgi midir?” başlıklı makalesi, bilginin üç koşulunun birden sağlanması durumunda bile tümcesel bilginin oluşmayabileceğim göstererek önermesel bilgi alanında büyük bir sarsıntı yaratmıştır.
13.Soru
Bilginin geleneksel çözümlemesine göre, bilginin kavramsal bileşenleri aşağıdakilerden hangisidir?
İnanç- Kuvvet- Akıl |
İman- Güç- Denge |
İnanç- Doğruluk- Gerekçelendirme |
Hakikat- Akıl- Varolma |
Hiçlik- Akıl- İnanç |
Bilginin geleneksel çözümlemesine göre, “İnanç”, “doğruluk” ve “gerekçelendirme” bilginin üç kavramsal bileşenidir. Çözümlemelerin bir tanım oluşturup oluşturmadığı ise tartışmaya açık bir konudur.
14.Soru
Dışsalcılık görüşü ile savunulan temel fikir aşağıdakilerden hangisinde doğru ifade edilmiştir?
Gerekçelendirme süreci mantıksal sürecin dışında gelişir.
|
"Gerekçe" ve "inanç" birbirini dışlayan kavramlardır.
|
Gerekçelendirme süreci belgelendirme sürecinin dışında gelişir.
|
Gerekçelendirme öznenin bilgisi dışında olabilir.
|
"Gerekçelendirme" ve "anlamlandırma" farklı süreçlerdir.
|
15.Soru
Aşağıdaki betimlemelerden hangisi Rorty için doğrudur?
Romantik |
Post-Modern |
Akılcı |
Rasyonalist |
Nesnel |
Rorty, modernizmi (özellikle demodernizmin bilgi, varlık veya nesnellik kavramlarını) çeşitli şekillerde eleştiren Alman ve Fransız felsefecilerle ortak bir zemin paylaştığını sıklıkla dile getirmiştir. Bu anlamda, Nietzsche, Heidegger ve Foucault gibi postmodern filozoflar Rorty’nin kendi perspektifine yakın bulduğu isimler olarak ön plana çıkmışlardır. Bu nedenler Rorty 20.yüzyılda post-modern hareketin Amerika kanadının en önemli temsilcisi olarak görülmüştür.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi epistemoloji için kullanılan anahtar kavramlardan biri değildir?
Normatiflik |
Önermesel bilgi |
Önermesel doğru |
Bilişsellik |
Deneysellik |
Üst düzey kavramsal bir etkinlik olan epistemoloji kapsamında kullanılan merkezcil ve kritik kavramların önemli bir kısmı günlük dilden devralınan bildik kavramlar olsa da, zaman zaman felsefeciler bu kavramları daha açık hale getirerek ve bazen de belli bir oranda dönüştürerek kullanırlar. Ancak deneysellik kavramı, epistemoloji içerisinde kullanılan kavramlara ters düşen bir terimdir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi epistemoloji anlamda ilk doğalcı olduğu kabul edilen düşünürdür?
Wittgenstein |
Quine |
David Hume |
Richard Rorty |
David Annis |
Bazı yorumcular felsefede doğalcılığın köklerinin Thales, Anaximender, Heraklitus, Demokritus gibi Sokrates öncesi düşünürlere kadar gittiğine inanmaktadırlar. Doğalcılığın ilk temsilcisinin Aristoteles olduğunu düşünenler de vardır. Daha yaygın olarak kabul edilen görüş, David Hume’un epistemolojik anlamda ilk doğalcı olduğudur.
18.Soru
Epistemoloji alanında etkisini hissettirmiş olan “zihinselci” yaklaşımın izlerini taşıyan algı kuramları eşleşmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Gerçekçilik-Temsilcilik |
Temsilcilik-Duyumculuk |
Görüngücülük-Gerçekçilik |
Temsilcilik-Görüngücülük |
Olgusalcılık-Gerçekçilik |
Hem temsilcilik hem de görüngücülük, özellikle Descartes’I izleyen iki yüzyıl boyunca etkisini epistemoloji alanında hissettirmiş olan “zihinselci” yaklaşımın izlerini taşıyan algı kuramlarıdır.
19.Soru
Aşağıdaki görüşlerden hangisi gerekçelerin geriye gitmesi durumunun algısal düzleme gelindiğinde durmak zorunda olduğunu savunur?
Temelcilik |
Bağdaşımcılık |
Şüphecilik |
Bağlamcılık |
Pragmacılık |
Gerekçelerin geriye gitmesi algısal düzleme gelindiğinde durmak zorunda olduğunu savunan görüş temelciliktir.
20.Soru
Bilginin tanımının, bilginin kavramsal çözümlemesinden farklı olarak hangi özelliği taşıması gerekir?
Bilginin etik boyutunu yansıtması
|
Bilginin gündelik yaşamdaki işlevini ortaya koyması
|
Bilgi kavramının anlamını yansıtması
|
Bilginin gözlemsel yönünü yansıtması
|
Bilgi kavramını kuramsal bir çerçevede sunması
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ