e şıkkı

C şıkkı

“Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Hitit İmparatorluğu’nun Sonu: Geç Hititler” başlıklı 4. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Geç Hitit kent devletlerini etkileyen bir dizi gelişme yaşanmıştır. Kuzey Suriye’ye güneyden yoğun bir Arami göçü olmuştur. Yarı göçebe bir yaşam biçimine sahip bu halk gruplar halinde gele­rek bütün bölgedeki nüfus dengesini değiştirmiştir. Bu bölgedeki Hitit ve Hurri kültürel unsurları, bu etnik grubun kültürüyle karışmaya başlamıştır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Tabal Krallığı, kendisine yakın komşusu olan Frigler ile en çok etkileşimi sağlamıştır.

Urartu kralları, MÖ dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren önce Assurca, arkasından Assur çivi yazısıyla Urartuca yazıt yazdırmışlardır. Urartu yazıtlarının çoğu taş steller üzerine ve ana kayalara yazılmıştır. Az sayıda çivi yazılı kil tablet ve bronz levha da günümüze ulaşmıştır. Ayrıca çoğu büyük depo küpleri üzerinde ölçü işareti olmak üzerine yazılmış hiyeroglif işaretlerinin de kullanıldığı bilinmektedir. Ancak hiyeroglif kullanımı yaygın değildir. Urartuca eklemeli dildir. Anadolu’da MÖ üçüncü binyıldan sonra konuşulmaya başlayan ve özellikle ikinci binyılda yaygın olarak kullanılan Hurrice ile akrabadır. Urartuca günümüzde ise Doğu Kafkas dil ailesinden Çeçence ve İnguşça ile benzerlikler göstermektedir.

II. Muvatalli döneminin en önemli olayı, Hatti ülkesi ile Mısır arasındaki ilişkilerin çatışma noktasına varmasıdır. Firavun II. Ramses egemenliğinin dördüncü yılında Suriye üzerine yürümüş ve oradaki küçük krallıkları baskı altına almıştı; Amurru kralı Hititlerle olan antlaşmasını bozup Mısır tarafına geçmişti. Kuzey Suriye’de Hatti aleyhine dengeler bozulmuş, Kargamış tehlikeye girmişti. Savaş kaçınılmaz olunca, Hatti ülkesinin her yerinden asker toplandı. Hattuşili de Yukarı Ülke’den topladığı Kaşkaları komutası altına alarak kardeşinin yardımına gitti. Sonuçta, Kadeş kenti yakınlarında karşılaşan Hitit ve Mısır orduları arasındaki mücadelede (MÖ 1285), Ramses’in bir taktik hatası nedeniyle Mısır’lılar başarı kazanamadılar. Doğru yanıt B'dir.

A şıkkı

“Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Hitit İmparatorluğu’nun Sonu: Geç Hititler” başlıklı 4. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Hitit kralı III. Hattuşili döneminde Hitit ülkesi, üç büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştı: Merkezde Kızı­lırmak kavsi içerisindeki Hattuşa ve çevresi, güneybatıda merkezi Konya-Karaman’da bulunan Tarhuntaşşa ve çevresi ile güneybatıda Gaziantep-Nizip yakınlarında bulunan Kargamış. Hitit İmparatorluğu’nun yı­kılmasından sonra karşımıza iki “Büyük Kral” çıkmaktadır. “Büyük Kral” unvanı Anadolu’da sadece Hitit Kralları tarafından kullanılırdı. Amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilen III. Murşili’nin oğlu Hartapu, Tarhuntaşşa’da yaptırdığı bir yazıtta “Büyük Kral” olduğunu bildirmektedir. Kargamış’ta ise, Hi­tit kralı I. Şuppiluliuma’nın soyundan gelen “Bü­yük Kral” Kuzi-Teşup vardır. Bu iki kral, büyük bir olasılıkla Anadolu ve Suriye’nin dağılan politik ortamında, Hitit kralî soyunun temsilcileri olarak aynı zamanlarda mücadele vermişlerdir. Kargamış, Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasına neden olarak düşünülen karışıklık ve kargaşa sürecinin yıkıcı et­kisinden bir şekilde kendisini korumayı başarmış ve daha sonra muhtemelen sınırlarını Malatya’ya kadar genişletmiştir. Kargamış kralı olan Kuzi-Te­şup ve soyu, Malatya ve Kargamış’ta yaklaşık bir yüzyıl hüküm sürmüştür. Ancak bu hanedana daha sonra ne olduğunu bilemiyoruz. Olasılıkla Geç Hi­tit Beylikleri de bu dönemde oluşmaya başlamıştı (MÖ 900 ve sonrası).

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Assur kralı I. Şalmaneser (1274-1245) Torosların kuzeyinde karşılaştığı aşiretleri Uruatri (Urartu) olarak adlandırır. Dağlık coğrafyayı da tanımlayan bu isim, dokuzuncu yüzyılın ortalarında devleti kuran toplumun bölgedeki varlığını gösteren en erken kanıttır. Urartu yazıtlarında krallık kendini Biainili olarak adlandırmasına karşın Assur yazıtlarının onlara verdiği daha eski olan “Urartu” adı bu devleti tanımlamada kullanılır.

Eski Mısır inancında firavun hem kral hem de tanrının oğlu ve dolayısıyla tanrıdır. Hititlerde ise, ölümden sonra kralların tanrı olduğuna ­inanılırdı.

Kralın gücünü tanrılardan aldığı kabul edilirdi. Hitit Devleti­’ni­n i­dare biçimi­ teokratik monarşi olarak tar­if edilebilir. “Panku” adı verilen ve çoğunlukla kraliyet ai­les­ine mensup devlet memurlarından kurulu asiller meclisin­in yetk­ileri­ vardı. Hitit krallarının üç tür görev­ vardı. Önce “başrahip” ­id­iler. Resmî tanrılar topluluğundaki­ tanrı ve tanrıçalar ­iç­in belli­ bir takvime göre uygulanması gerekli­ dinî bayramların i­hmal edilmeden yapılması, tapınaklarının tam donanımlı olması ve kurbanların eksiksiz yerine getirilmesi­ onların görevleriydi­.

Pattin Ülkesi’nin başkenti, yazılı kaynaklarda Kunalua olarak geçer.

Çivi yazısı ilk olarak Mezopotamya’da ortaya çıkan bir yazı sistemidir.Çivi yazılı tabletlerin büyüklükleri çeşitlilik göstermektedir. 1,6 x 1,6 cm boyutlarında tabletlerin yanı sıra, 36 x 33 cm boyutlarında tabletler de belgelenmiştir. Tabletler tek sütunlu olabileceğigibi, çok sütunlu olmaları da mümkündür. Çivi
yazısı soldan sağa yazılan bir yazı sistemidir. Kil tabletlerin alışılmış formu dikdörtgen olsa da, bunun yanı sıra farklı formlar da mevcuttur.Doğru cevap C'dir.

Hitit krallarının üç tür görevi vardı. Önce “başrahip” idiler.i. İkinci olarak “başkomutan” görevinde idiler. Orduların komutası onlardaydı.Kralların üçüncü görevleri “baş yargıçlıktı". Kral, önemli davaların karara bağlanmasında görevliydi.Doğru cevap E'dir.

Urartu Krallığı’nın egemen olduğu alan, genel hatlarıyla burada belirtildiği gibi tanımlansa da günümüze ulaşan yazılı belgeler ve arkeolojik kalıntılar sınırlar konusunda birbirinden farklı değerlendirmeler yapılmasına zemin hazırlar. Bu nedenle Urartu Krallığı’nın yayılım stratejisini ve sınırlarını iki farklı bakış açısı ile değerlendirmek gerekmektedir. Birincisi, Urartu ordularının, güçlü olduğu dönemlerinde hemen hemen her yıl yaptıkları yağma seferleri ile ulaştıkları en uç noktalarda ana kayalara kazdırdıkları “gösteriş yazıtlarını” veya diktikleri yazıtlı stelleri esas alarak çizilen sınırlardır. Tamamen propaganda amaçlı olan bu yazıtlar kuzeyde Ardahan bölgesine ve Gürcistan sınırına, doğuda Hazar Denizi yakınına, batıda da Malatya-Elazığ sınırına dikilmiştir. Gerçek sınırları göstermeyen ve çağdaşlarını baskı altına almak için uyguladıkları yöntemlerden biri olan bu anlayış, çivi yazısını aldıkları Yeni Assur Krallığı’ndan kopyalanmıştı.

Anadolu’da, Assurluların ticaret yaptığı çok sayıda kent bulunmaktaydı. Bu kentlerden büyük birer ticaret merkezi halinde olanlar, karum adını almaktaydı.

Güneydoğu Anadolu’da ve kısmen Kuzey Suriye’de kurulmuş Geç Hitit Krallıkları/Beylikleri:
Kargamış; Antakya ve Amuk Ovası dolaylarında Pattina (Unqi); Gaziantep ve güneyinde Sam’al;
Kahramanmaraş ve dolaylarında Gurgum; Malatya ve çevresinde Melid; Adıyaman dolaylarında Kummuhu; Çukurova ve kuzeyinde Que ve Hilakku; Kayseri ve dolayları Tabal’dır.

Kadeş Antlaşması Mısır (II. Ramses) ve Hitit Krallığı (III. Hattuşili) arasında 1270 yılında yapılmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Demokrasi, ülkeyi yönetme hakkının halkın elinde olduğu devlet yönetim sistemidir. Oligarşi, ülkeyi belli bir azınlık grubunun yönetmesiyle oluşan devlet yönetim sistemidir. Teokrasi, ülkenin dini değerlere bağlı kalarak yönetilmesiyle oluşan devlet yönetim sistemidir. Cumhuriyet, halkın egemenliğine dayanan bir yönetim şeklidir. Kuvvetler birliği ya da ayrılığı bu sistemde de işler.Monarşi, devlet yönetiminin bir kişinin elinde olması ve kuvvetler birliğine dayanarak yönetilen devlet yönetim biçimidir.  Hitit Devleti’nin idare biçimi teokratik monarşi olarak tarif edilebilir. Kralların kendileri tanrı değilse de buyrukları tanrı buyruğu kadar baş eğdirici idi. Karşı gelmenin cezası ölümdü. Doğru cevap A’dır