Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Arap şiirinde aruz veznini bilimsel esaslara bağlayan edebiyatçı aşağıdakilerden hangisidir?
Amr bin Külsüm |
Ka’b bin Züheyr |
İbn Münâzır |
Halil bin Ahmed |
Ebu Nüvâs |
Aruz, Arap edebiyatında doğmuş ve oradan Fars ve Türk edebiyatlarına ve diğer İslâmî edebiyatlara geçmiş bir şiir ölçüsüdür. Arap şiirinde aruz vezni, bir ahenk sistemi olarak kullanılmış ve uygulama yoluyla öğretilmiştir. Ancak Halil bin Ahmed el-Ferahidî Arap şiirinde aruz veznini bir esasa bağlamış, kurallarını, bilimsel yönünü ortaya koymuştur.
2.Soru
Sakın na^-da^na izha^r eyleme esra^rı ey da^na^
Süku^t it nezd-i ca^hilde hamu^ş ol sen kita^b-a^sa^
Sakın na^-da^na izha^r eyleme esra^rı ey da^na^
Süku^t it nezd-i ca^hilde hamu^ş ol sen kita^b-a^sa^
Yukarıdaki beyitteki kafiyenin türü aşağıdakilerden hangisidir?
Kafiye-i mürdefe |
Kafiye-i ma’mu^le |
Kafiye-i mü’essese |
Kafiye-i mürdefe |
Kafiye-i gayr-i ma’mu^le |
Ka¯fiye-i mü’essese (=mü’esses kafiye): Revi^den önce dahi^l ondan önce de te’si^s bulunan kafiyelerdir: “...kera^met” ve “...işa^ret”te olduğu gibi.
O¨rnek beyitlerdeki te’si^s, dahi^l, dahi^lin harekesi ve revi^ler koyu harflerle gösterilmiştir.
Sakın na^-da^na izha^r eyleme esra^rı ey da^na^
Süku^t it nezd-i ca^hilde hamu^ş ol sen kita^b-a^sa^
3.Soru
“Revîden önce gelen ve kendisinden sonra kısa ünlü (=hareke) bulunmayan sakin sessizdir” tabirinden aşağıdakilerden hangisinin olduğunu anlıyoruz?
Revî |
Ridf |
Dahîl |
Te’sîs |
Kayd |
Kayd: Revîden önce gelen ve kendisinden sonra kısa ünlü (=hareke) bulunmayan sakin sessizdir: “...derd” ve “...merd”deki “r”ler ile “...ayb” ve “...gayb”daki “ye (=y)”ler gibi. Kafiyede kaydın tekrarlanmaması bir kusur olarak kabul edilmemiş; ancak elde edilmek istenen ahengin tam olarak gerçekleşebilmesi için bu sesin tekrarında yarar görülmüştür. Bir kafiyedeki kayd farklı olacaksa bunların mahreçleri yakın sesler olması gerekir: “...bahr” ve “...şehr”deki “h”ler gibi. Kaydlı kafiyelere kafiye-i mukayyede denir.
4.Soru
Asıl anlamı "uzatma" ya da "çekme" olan, aruzda medli hecelerin asıl değerlerinden biraz daha uzun okunmasına ne denir?
Vasl |
İmâle |
Medd |
Zihaf |
Tahfif |
Medd
5.Soru
“Vezin-nazım biçimi” ilişkisini gösteren aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
recez- kasîde
|
hezec- gazel
|
kâmil - kıt'a
|
ahrem- rubâ'î
|
remel- tercî'-bend
|
6.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde Divân şiirinin iki aslî âhenk unsuru birlikte verilmiştir?
kâfiye - arûz
|
beyit - redîf
|
mısra' - kâfiye
|
matla'- makta'
|
arûz – bend
|
7.Soru
“Yarün bizümle kibri nedür kinesi neden / Ya Rab n’olaydı gitseydi ol kine sineden” beyti aşağıdaki kafiye türlerinden hangisine örnek olarak değerlendirilir?
Kafiye-i asliyye |
Kafiye-i mü’essese |
Cinaslı kafiye |
Zü’l-kavafi |
Kafiye-i mukayyede |
Beyitteki kafiye mürdef ve cinaslı kafiyedir. Osmanlı döneminde yazılmış kafiye risalelerinde böyle bir kafiye türüne yer verilmemekle beraber, cinaslı kelimelerle yapılan kafiyeye günümüzde cinaslı kafiye adı verilmektedir.
8.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde birlikte verilen sanatçılardan hangi ikisi, Türkçe ile aruz arasındaki uyumu en güzel biçimde sağlamışlardır?
Tevfik Fikret – Mehmet Âkif |
Ahmet Haşim – Yahya Kemal |
Fuzulî- Bakî |
Cenap Şahabettin – Halit Ziya |
Ziya Gökalp – Mehmet Emin Yurdakul |
Türk edebiyatı batı edebiyatının etkisi altına girdikten sonra da aruza olan ilgi kopmamış, şairler yeni arayışlar peşinde koşarken aruzu yeni ifade teknikleri için yine ahengi sağlayan ölçü olarak kullanmayı sürdürmüşlerdir. Aruz, Tevfik Fikret ve Mehmet Âkif’in şiirlerinde Türkçe ile en güzel şekilde uyum sağlamış, hatta Mehmet Âkif ile günlük dil bile aruzla ifade edilebilir hale gelmiştir.
9.Soru
Aruz vezinlerini oluşturan "fe’ûlün, fâ’ilün, mefâ’îlün, müstef’ilün, fâ’ilâtün, müfâ’aletün, mütefâ’ilün, mef’ûlâtü" şeklinde kullanılan sekiz ana kelimeye verilen genel ad aşağıdakilerden hangisidir?
Taktî |
Tef'ile |
İmâle |
Tahfif |
Sekt-i melîh |
Tef'ile
10.Soru
Kaçan kim nâz ile reftâr iderler serv kâ(me)tler Kopar âşıklarun başına ol demde kıyâ(me)tler Bakî Ayraç içinde gösterilen kafiye harfi hangisidir?
te’sîs
|
dahîl
|
kayd
|
vasl
|
tevcîh
|
11.Soru
Rü’yâ gibi bir yazdı yarattın hevesinle Her ânını her rengini her ş’irini hazdan Hâlâ duruyor bahçeler en tatlı sesinle Bir gün bir uzak hâtıra özlersen o yazdan Yahya Kemal Yukarıdaki dörtlüğün vezni hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün
|
mef’ûlü mefâ’ilün fe’ûlün
|
mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün
|
mef’ûlü mefâ’ilün mef’ûlü mefâ’ilün
|
mef’ûlü fâ’ilâtün mef’ûlü fâ’ilâtün
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kafiye harflerindendir?
Ridf |
Badi’ye |
murassa |
redif |
ita |
Kafiyede bulunan harflerden dördü asıl kafiye harfi olan reviden önce, dördü de sonar bulunur. Ridf, kayd, te’sis ve dahil, reviden önceki kafiye harfleridir. Reviden sonar gelen harflere ise sırasıyla vasl, hurüc, mezid ve na’ire denir.
13.Soru
Şeddesiz bir harfi ölçü gereği şeddeli olarak kullanmaya ne denir?
Teşdîd |
Vasl |
İmâle |
Zihaf |
Tahfif |
Teşdîd
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinde bendlerden oluşan nazım biçimlerinden biri değildir?
Müzeyyel |
Müseddes |
Tesbi' |
Ta'şir |
Mütessa' |
Bend, edebiyat terimi olarak en az üç mısradan oluşan bir nazım biriminin adıdır. Divan şiirinde bendlerden oluşan nazım biçimleri müselles, murabba', terbi', muhammes, tahmis, müseddes, tesdis, müsebba', tesbi', müsemmen, tesmin, mütessa', mu'aşşer, ta'şir, terkib-i bend (=terkib-bend) ve terci'-i bend (=terci'-bend)dir. Bu sebeple doğru cevap A şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi divan şiirindeki asıl kafiye harfidir?
Ridf |
Kayd |
Te’sîs |
Dahîl |
Revi |
Divan şiirinde dokuz kafiye harfi vardır. Bu harfler içinde asıl kafiye harfi revîdir. Geri kalan sekiz harfin dördü revîden önce, dördü de revîden sonra kullanılmış olabilir. Revîden önce gelebilecek kafiye harflerine ridf, kayd, te’sîs ve dahîl; revîden sonra gelebilecek kafiye harflerine de başkaca adlar verilmiştir.
16.Soru
Bülbüller öter güller açar şâd gönül yok Hiç böyleliğin görmemişiz fasl-ı bahârın Şeyhülislâm Yahya Yukarıdaki beytin aruz veznine uygun olarak okunabilmesi için yapılması gereken aruz işlemleri hangi seçenekte sırasıyla verilmiştir?
med-vasl-med
|
imâle-vasl-zihaf
|
vasl-vasl-med
|
zihâf-zihâf-vasl
|
vasl-vasl-zihâf
|
17.Soru
--.-/--.-/--.-/--.- şeklinde ifade edilebilen aruz vezni aşağıdakilerden hangisidir?
mefa’ilün mefa’ilün mefa’ilün mefa’ilün |
fe’ilatün fe’ilatün fe’ilatün fe’ilün |
fa’ilatün fa’ilatün fa’ilatün fa’ilün |
müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün |
fa’ilatün fa’ilatün fa’ilün |
20 aruz vezni kalıbı içinde müstef’ilün yapısının tekrarına dayanan bu kalıba müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün adı verilmektedir.
18.Soru
Kafiyede revi’nin birden fazla olmasına ne ad verilir?
İltizam |
Kafiye-i mürekkebe |
Kafiye-i müfrede |
Cinaslı kafiye |
Dahil |
Revi’nin birden fazla olma durumuna İltizam denir. Buna lüzüm ma-la yelzem de denir. İltizam nesirde de yapılır.
19.Soru
Aşağıdaki şairlerden hangisi Türk edebiyatındaki en ünlü terkîb-i bend eserine sahiptir?
Kemal Paşazade (öl. 1534) |
Ziya Paşa (öl. 1880) |
Ruhi-i Bağdadi (öl. 1605) |
Hayali (öl. 1557) |
Nev’i (öl. 1599) |
Terkib-i bend, edebiyatımızda çok kullanılmış nazım biçimlerindendir. Türk edebiyatında en ünlü terkib-i bend, Ruhi-i Bağdadi (öl. 1605)’nin her bendi 8 beyitten oluşan 17 bendlik manzumesidir. Ruhî’nin bu terkîb-i bendi çok beğenilmiş; birçok şair tarafından da tanzir edilmiştir (aynı vezin ve kafiye kullanılarak onu andıran bir şiir yazılmıştır). Ancak bu nazireler içinde en beğenileni Ziya Paşa (öl.1880)’nın yazdığı nazire olmuştur.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatında aruzla yazılan ilk eserdir?
Divân- Hikmet |
Atabetü’l-Hakâyık |
Kutadgu Bilig |
Divân-ı Lügât-it Türk |
Kitâb-ı Dede Korkut |
Türkler aruz veznini doğrudan Arap edebiyatından değil, İran edebiyatından almışlardır. Dolayısıyla İran edebiyatında yapılan değişiklikler de Türk aruzuna yansımıştır. Ancak İran şiirinde kullanılan bazı bahirler (aruzda vezin takımlarından her biri) Türk şiirine olduğu gibi aktarılmamış, bazıları hiç kullanılmamıştır. İran aruzu ile Türk aruzu arasındaki fark, Arap şiiri ile İran şiiri arasındaki farka göre çok daha azdır. Bundan dolayı Türk aruzu pek az değişiklikle İran aruzunu izlemiştir. Türkler aruzla şiir yazmaya başladıklarında hece ölçüsüne yakın olan aruzları tercih etmişlerdir. İslâmî dönem Türk edebiyatının ilk büyük eseri olan Kutadgu Bilig, 11 ‘li hece ölçüsüne yakın bir bahirden alınmış bir vezinle yazılması bunun en önemli göstergesidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ