Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kafiye-i şâygân tanımıdır?
Şiirlerde mısra sonundaki kafiye dışında, paralel olarak yapılmış iç kafiyeler bulunmasıdır. |
Farsça hem çoğul hem de fiilden sıfat yapan ek olan “-ân” ile yapılan kafiyelere denir. |
Revîden önce dahîl ondan önce de tesis bulunan kafiyelere verilen addır. |
Birden fazla ses benzeşmesinden meydana gelen Kafiyelere verilen addır. |
Kafiye tekrarının açık olmadığı ve daha zor anlaşıldığı örneklere verilen addır. |
Kafiye-i şâygân (=kafiye-i şâyegân), Farsça hem çoğul hem de fiilden sıfat yapan ek olan “-an” ile yapılan kafiyelere denir. Asıında bir tür İtadır. Bu iki ekle yapılan kafiyeler şaire kafiye bulmakta kolaylık sağladığı için şâyegân (=bol, çok, müptezel) olarak nitelenmişlerdir.
2.Soru
Redifli manzumelere ne ad verilir?
Kayd |
Mürekkeb |
Mücerred |
Müreddef |
Mürdef |
Redif, şiirde bulunması şart olmamakla birlikte Divan şairlerinin oldukça sık kullandıkları bir ahenk unsurudur. Redifi “reviden sonar gelen ve aynen tekrarlanan ses veya seslerin tamamı” olarak tanımlamak mümkündür. Redifli manzumelere müreddef denir.
3.Soru
Sonu ünsüzle biten bir kelimeyi, açık hece elde etmek ya da bir kapalı bir açık (=bir buçuk) hece değerinden tek kapalı hece değerine düşürmek için ünlüyle başlayan bir sonraki kelimeye bağlamaya ne denir?
Vasl |
İmâle |
Med |
Zihaf |
Tahfif |
Vasl
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde aruza göre belirtilen hece ve semboller doğrudur?
Tek kısa ünlüden meydana gelen heceler aruzda kapalı hece kabul edilmiştir ve aruz işlemlerinde düz çizgi (-) ile gösterilir. |
Tek uzun ünlüden meydana gelen heceler de aruzda açık hece olarak kabul edilir ve aruz işlemlerinde nokta (.) ile gösterilir. |
İlki kapalı ikincisi açık olmak üzere iki hece değerinde kabul edilen hecelere medli hece denir ve aruz işlemlerinde bir kısa çizgi ve bir nokta (- .) ile gösterilirler. |
Sonu kısa ünlü ile biten heceler aruza göre kapalı ya da uzun hecedir ve aruz işlemlerinde nokta (.) ile gösterilir. |
Sonu ünsüz ya da uzun ünlü ile biten heceler aruzda açık ya da kısa hecedir aruz işlemlerinde kısa bir düz çizgi ( - ) ile gösterilir. |
Medli hece (=bir buçuk hece): Aruzda bazı heceler ilki kapalı ikincisi açık olmak üzere iki hece değerinde kabul edilmiştir. Bu tür hecelere medli hece, bileşik hece ya da bir buçuk hece denir. Aruz işlemlerinde medli heceler bir kısa çizgi ve bir nokta (- .) ile gösterilir. Kısa çizgi, kapalı; nokta da açık heceyi gösterir. BU nedenle doğru cevap C şıkkıdır.
5.Soru
Kafiye harflerinden “Dahîl” aşağıdakilerden hangisidir?
Te’sîs ile revî arasındaki harftir. |
Kafiyeyi meydana getiren asıl harftir. |
Revî ile arasında harekeli bir ünsüz (=dahîl) olan eliftir. |
Revîden önceki “elif (=â)”, “vâv (=û)”, “ye (=î)” harfleridir. |
Revî ile arasında harekeli bir ünsüz (=dahîl) olan eliftir. |
Te’sîs: Revî ile arasında harekeli bir ünsüz (=dahîl) olan eliftir: “...zâhir” ve “...mâhir”deki elifler gibi. Kafiyede te’sîsin tekrarı şart olmamakla birlikte kafiyeden beklenen ahengi tam olarak elde edebilmek için tekrarında yarar görülmüştür. Türk ve İran şairlerinin aksine, Arap şairlerinin te’sîsin tekrarına önem verdikleri görülmektedir. Te’sîsli kafiyelere kafiye-i müe’ssese denir.
6.Soru
Gördüm ol meh dûşına bir şâl atıp lâhûrdan Gül yanaklar üstüne yaşmak tutunmuş nûrdan Yahya Kemal Yukarıdaki beytin üçüncü tef’ilesinin vezni aşağıdakilerden hangisidir?
fe’ilâtün
|
fâ’ilâtün
|
mefâ’ilün
|
fa’lün
|
fe’ilün
|
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Recez Bahridir?
mef’ûlü mefâ’îlü fe’ûlün |
mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün |
mefâ’îlün mefâ’îlün |
mef’ûlü mefâ’îlün |
müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün |
Bir mısrada dört tane (müstef’ilün) yan yana gelmesiyle “Recez Bahri” meydana gelir.
Recez bahri
“müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün”
İki cihânun cânısın sen câna sıhhat yaraşur
Cûd u kerem bürhânısın bürhâna sıhhat yaraşur
Ahmed Paşa
8.Soru
“Artık demir almak günü gelmişse zamandan” beyiti aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
--..--..---.-- |
--..--..--..-- |
--.---..--..-- |
--.--.--.--- |
---.--..--.. |
Açık ve kapalı hecelerin – ve . ile işaretlenmesi ile --.---..--..--şıkkındaki işaretlemenin doğru olduğu görülmektedir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir kâfiye terimi değildir?
tef'ile
|
şâygân
|
îtâ
|
revî
|
ridf
|
10.Soru
"...derd” ve “...dürd” ile “...gül” ve “...gil” Yukarıda örneklendirilen kafiye kusuru aşağıdakilerden hangisidir?
Kafiyede ridfin (reviden önceki uzun ünlülerin) farklı olması |
Revinin farklı olması |
Revî harfinin bir yerde harekeli, bir yerde sakin olması |
Şiir aynı kafiyenin tekrarlanması |
Kafiyede kısa ünlülerin farklı olması |
Kafiyede kısa ünlülerin farklı olmasıdır: “...derd” ve “...dürd” ile “...gül” ve “...gil”de olduğu gibi.
11.Soru
Vezin gereği şeddeli bir harfi şeddesiz okumaya ne ad verilir?
Vasl |
İmâle |
Medd |
Zihaf |
Tahfif |
Tahfif
12.Soru
müfte’ilün fa^’ilün müfte’ilün fa^’ilün vezni için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
müfte’ilün fa^’ilün müfte’ilün fa^’ilün vezni için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Münserih bahridir. |
Muza^ri bahridir. |
Müctes bahridir. |
Mütekarib bahridir. |
Hafi^f bahridir. |
müfte’ilün fa^’ilün müfte’ilün fa^’ilün vezni "münserih" bahridir.
1. müfte’ilün fa^’ilün müfte’ilün fa^’ilün
Gözde gezer çizginüp katre-i eflküm müda^m
Katre-i eşküm kimi çerhde seyya^re yoh
Fuzuli^
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şiire müzik öğesi katan, ritmi, ahengi sağlayan unsurlardan biri değildir?
Vurgu |
Ölçü |
Ses tekrarı |
Kafiye |
İmge |
Düzenli ses oluşumları elde edilerek şiire müzik öğesi katan ölçü, durak, kafiye, ses tekrarı, vurgu ile ritim, ahenk sağlanır. İmge, yani hayal ise şiirin içeriğiyle, ele alınan konuyla ilgili bir unsurdur.
14.Soru
İki kafiyeli şiirlere ne ad verilir?
tarsi |
kafiye-i asliyye |
kafiye-i mülhaka |
zü’l-kavafi |
zû-kafiyeteyn |
Bazı şiirlerde mısra sonunda kafiye dışında, birbirine parallel olarak yapılmış iç kafiyeler de bulunur. Bu tür iki kafiyeli şiirlere Zü-kafiyeteyn denir.
15.Soru
Divan şiirinde, Sebk-i Hindî (Hind üslubu) adı verilen bu edebî akımın Türk edebiyatındaki önemli temsilcileri olan Fehim-i Kadim, Na’ili, Nedim-i Kadim, Şeyh Galib hangi dönem şairleridir?
I. Klâsik dönem |
Oluşum Dönemi |
III. Klâsik Dönem |
Yeni Dönem |
II. Klâsik Dönem |
II. Klâsik Dönem: XVII. yüzyıl başlarından XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eder. İran edebiyatındaki üslup farklılıklarının etkisiyle özellikle şiirlerde yoğun olarak yeniden bu edebiyatın etkisi altına girildiği bir dönemdir. Sebk-i Hindî (Hind üslubu) adı verilen bu edebî akımın Türk edebiyatındaki önemli temsilcileri Fehîm-i Kadîm (öl. 1647), Nâ’ilî (öl. 1666), Nedîm-i Kadîm (öl.1670), Nef’î (öl. 1635) ve Şeyh Gâlib’dir (öl.1799).
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “mü’esses” kafiyenin yapılışıdır?
Ridf ve revi ile yapılmış kafiyeye verilen addır. |
Kayd ve revi ile yapılmış kafiyeye verilen addır. |
Tesis, dahil ve revi ile yapılan kafiyeye verilen addır. |
Ridf ve kaydın her ikisinin de bulunabileceği kafiyeye verilen addır. |
Dahilin bağımsız bir kafiye harfi olarak kullanıldığı kafiyeye verilen addır. |
Ridf ve revî ile yapılmış kafiyeye mürdef; kayd ve revî ile yapılmış kafiyeye mukayyed; te’sîs, dahîl ve revî ile yapılmış kafiyeye de mü’esses kafiye denir. Burada her kafiyede ridf ve kayddan yalnızca birinin bulunabileceği; dahîlin ise bağımsız bir kafiye harfi olmadığı, ancak mü’esses bir kafiyede te’sîs ile birlikte kullanılabileceği unutulmamalıdır.
17.Soru
Bir devlet içün çerha temennâdan usanduk Bir vasl içün ağyâra müdârâdan usanduk Nâbî Beytin vezni aşağıdakilerden hangisidir?
mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün
|
mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün
|
müstef’ilün müstef’ilün fe’ûlün
|
mefâ’ilün fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ûlün
|
fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün
|
18.Soru
Uzunluğu 5 beyitle 9 beyit arasında değişen nazım biçimine ne ad verilir?
Gazel |
Kasîde |
Mesnevi |
Ruba’i |
Müstezad |
Uzunluğu 5 beyitle 9 beyit arasında değişen nazım biçimine gazel denir. Nadiren 4 beyitli ve bazen 15 beyte kadar da örnekleri görülebilir.
19.Soru
Aruzda, mısraı yazılmış olduğu veznin cüz’lerine ayırmak anlamını içeren terim aşağıdakilerden hangisidir?
Takti |
Bahr |
İmale |
Tahfif |
Teşdid |
Takti şiirin veznini bulmayı ve bulunan vezne göre şiiri ahenkli olarak okumayı sağlar. Mısraı parçalara ayırarak yapılan bu işlemde aslında şiirin yazılışı değil, okunuşu esas alınır. Kelimeler bittiği yerden değil, cüzlerin ya da tef’ilelerin ayrıldığı yerden parçalanabilir.
20.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisi "matla beyit" ile bağlantılı olmayan bir kavram içermektedir?
Musarra' beyitler |
Merhun beyitler |
Mukaffâ beyitler |
Zâtü'l-metâli' manzumeler |
Gazellerin ilk beyitleri |
Gazel ve kasidenin mısraları birbiriyle kafiyeli olan ilk beytine matla denir. Ayrıca iki mısra birbiriyle kafiyeli; yani, musarra' ya da mukaffâ olan tek beyte de matla denilmektedir. Matla, genellikle gazel ve kasidenin ilk beytine verilmiş bir ad olmakla birlikte
şairler bazı manzumelerde birden fazla matla beyti de kullanmışlardır. Böyle manzumeler zâtü’l-metâli' ya da zü’l-metâli' olarak nitelenmiştir. Bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere B şıkkındaki merhun beyitlerin matla beyitlerle alakası yoktur. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ