Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Birden fazla sesin tekrarıyla elde edilen kafiyelere de mürekkeb kafiye denir. Mürekkeb kafiyenin kaç türü vardır?
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere mücerred kafiye, birden fazla sesin tekrarıyla elde edilen kafiyelere de mürekkeb kafiye denir. Mürekkeb kafiyenin mürdef, mukayyed ve mü’esses olmak üzere üç türü vardır. Bu adlandırmada ridf, kayd, te’sîs ve dahîl adları verilen kafiye harfleri esas alınmıştır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “cüzdeki farklı vezinler”e örnek verilebilir?
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik |
Aşk ile kendinden gider aşıka bir nida gelür Yazısı yok kitab okur alim olur çıka gelür |
Rüsvalarından ol meh saymaz meni Fuzuli Divane olmayam mı dünyada yok mu arum |
Yar bizüm ile yine gör ki ne al eyledi Ta ki yaşum kan ola yanağumı al eyledi |
O zaman ki bezm-i canda bölişildi kale-i kam Bize hisse-i mahabbet dil-i pare pare düşdi |
Yukarıda verilmiş beyitlerden ilki dışında hepsi “Cüzleri ikişer ikişer tekrarlanan vezinler” adı altında değerlendirilmektedir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ölçü gereği Arapça ve Farsça hecelerdeki uzun ünlüleri kısa ünlü; medli heceleri de bir kapalı hece değerine düşürmek anlamındadır?
Zihaf |
İmale |
Vasl |
Medd |
Tahfîf |
Zihaf: Ölçü gereği Arapça ve Farsça hecelerdeki uzun ünlüleri kısa ünlü; medli heceleri de bir kapalı hece değerine düşürmektir. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi zihafın bir türü Arapça ve Farsça kelimelerdeki uzun ünlülerin kısa ünlü değerine düşürülmesidir. Bu zihafın en çok karşılaşılan türüdür. Bu tür zihaflar metnin edebi değerini düşürür. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.
4.Soru
Yârin ki her tebessümü dağ üstü bâğ olur Destinde câm-ı neşve semâvî çerâğ olur Yahya Kemal Yukarıdaki beytin her mısra’ı kaç tef’ileden oluşmaktadır?
3
|
6
|
5
|
2
|
4
|
5.Soru
Mısra sonlarındaki kâfiyelerden önce, iki mısrada paralel olarak yer alan aynı vezindeki kelimelerin birbiriyle kâfiyeli olmasına ne ad verilir?
sec'
|
tarsî'
|
mukaffâ'
|
mukayyed
|
mevzûn
|
6.Soru
İrişdüm bahre cûy-âsâ basît-i hâkden geçdüm Bisât-ı kurba irdüm çenber-i eşâkden geçdüm Bakî Beyitteki kafiye türü aşağıdakilerden hangisidir?
kafiye-i mukayyede
|
kafiye-i mürdefe
|
kafiye-i mü’essese
|
kafiye-i mücerrede
|
kafiye-i ma’mûle
|
7.Soru
Aşağıdakilerin hangisi tam bir kasidenin “Fahriyye” bölümünün içeriğidir?
Kasîdenin 15 ile 20 beyit arasında bir uzunlukta olan giriş bölümüdür. |
Kasîdenin sunulduğu kişinin övüldüğü ve asıl yazılış amacının ifade edildiği şiirin merkezi bölümüdür. |
Nesibden hemen sonra yer alabilen ya da medhiyeden sonra da gelebilen kasîde içindeki gazeldir. |
Şairin memduha dua ettiği, kasîdenin tamamlanması dolayısıyla Allah’a şükredildiği bölümdür. |
Şairlerin şiirdeki yetenekleriyle övündükleri, sahip oldukları özellik ve yetenekleri hatırlattıkları bölümdür. |
Fahriyye, şairlerin şiirdeki yetenekleriyle övündükleri bölümdür. Bu bölümde şairler memduhun erdemleri yanında, kendilerinin de sahip oldukları özellik ve yetenekleri ona hatırlatırlar. Fahriyyede şairler genellikle kendilerini diğer kasîde şairleriyle karşılaştırarak onlardan daha güçlü ve yetenekli şairler olduklarını iddia etmişlerdir.
8.Soru
fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün vezni için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Hezec bahrindendir.
|
Kâmil bahrindendir.
|
Recez bahrindendir.
|
Serî’ bahrindendir.
|
Remel bahrindendir.
|
9.Soru
Kafiye ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Redifli manzumelerde beyit sonlarındaki ahenktir. |
Reviden sonra yer alır. |
Kafiye düzenini nesir biçimleri belirler. |
En az iki mısra sonundaki ses tekrarıdır. |
Kafiyeli manzumelere müreddef denir. |
Kafiye aruz vezniyle birlikte divan şiirinin iki asli ahenk unsurundan biridir. Kısaca en az iki mısra sonundaki ses tekrarı olarak tanımlanabilecek olan kafiye, redifsiz manzumelerde mısra ya da beyit sonlarındaki, redifli manzumelerde de rediften hemen önceki ses ya da seslerin tekrarından doğan ahenktir. Kafiyenin kullanım sıklığını ya da düzenini nazım biçimleri belirler.
10.Soru
Kafiyeden sonra aynen tekrarlanan ek ya da sözcüklere ne ad verilir?
kayd
|
ridf
|
redif
|
nakarat
|
şâyegân
|
11.Soru
“Sekt-i melih” olarak anılan vezin aşağıdakilerden hangisidir?
mef’ûlü mefâ’îlü fe’ûlün |
mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün |
mef’ûlün fâ’ilün fe’ûlün |
mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün |
mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün |
mef’ûlü mefâ’ilün fe’ûlün
Uflflâka iflün cefâdur ey dost
Kaddün elif-i belâdur ey dost
Revanî
Bu vezin bazen mef’ûlün fâ’ilün fe’ûlün şeklini de alır. Buna “sekt-i melîh” denir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kafiyede asıl kafiye harfi olan revi^den önce bulunan harflerden biridir?
Na^’ire |
Mezi^d |
Ridf |
Huru^c |
Vasl |
Divan şiirinde ridf, kayd, te’si^s, dahi^l, revi^, vasl, huru^c, mezi^d ve na^’ire adları verilen dokuz kafiye harfi kullanılmıştır. Kafiyede bu harflerden dördü asıl kafiye harfi olan revi^den önce, dördü de sonra bulunur. Ridf, kayd, te’si^s ve dahi^l,revi^den önceki kafiye harfleridir. Revi^den sonra gelen harflere ise sırasıyla vasl, huru^c, mezi^d ve na^’ire denir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi rubai vezinlerinin ahreb ve ahrem kalıpları olarak adlandırılmasını belirler?
Mef’ûlü ile başlayanlar ahreb, mef’ûlünle başlayanlar ise ahrem kalıplarıdır |
Mütefâ’ilün ile başlayanlar ahreb, mefâ’îlün ile başlayanlar ise ahrem kalıplarıdır |
Mefâ’îlün ile başlayanlar ahreb, mef’ûlü ile başlayanlar ise ahrem kalıplarıdır |
Mef’ûlün ile başlayanlar ahreb, fâ’ilün ile başlayanlar ise ahrem kalıplarıdır |
Mefâ’îlü ile başlayanlar ahreb mefâ’îlün ile başlayanlar ise ahrem kalıplarıdır |
Ahreb ve ahrem kalıpları hezec bahrinden çıkarılmıştır. Bu vezinlerden mef’ûlü ile başlayanlar ahreb, mef’ûlünle başlayanlar ise ahrem kalıpları olarak adlandırılırlar. Bunlar rübâ’î vezinleridir. Rübâ’îde aynı gruptan olmak şartıyla her mısra farklı bir vezinle yazılmış olabilir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aruz vezinlerini oluşturan sekiz ana kelimeye verilen addır?
Hareke |
Tefile |
Sükun |
Takti |
Daire |
Aruz vezinlerini oluşturan sekiz ana kelime vardır. Tef’ile veya cüz’ adı verilen bu kelimeler şunlardır: fe’ûlün, fâ’ilün, mefâ’îlün, müstef’ilün, fâ’ilâtün, müfâ’aletün, mütefâ’ilün, mef’ûlâtü. Bahirler kendilerini oluşturan kelimelerin hareke veya sükunlarına göre beş grupta toplanmış ve her gruba daire adı verilmiştir. Aruzda, bir mısrayı yazılmış olduğu veznin cüz’lerine (=parça) ayırmaya takti denir. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kafiye ile ilgili bir terim değildir?
Ridf
|
Kayd
|
Te'sîs
|
Dahîl
|
Hareke
|
16.Soru
"Ne dehrün bendesi ne şa^h-ı a^li^-şa^nıyuz ca^na^ Esi^rün olalı mülk-i gamun sulta^nıyuz ca^na^" Nev’i^ Yukarıdaki beyit Türk edebiyatında aruz bahirlerinden hangisine örnektir?
Recez |
Hezec |
Remel |
Münserih |
Ka^mil |
Bu beyit Türk Edebiyatında Aruz Bahirlerinden "hezec bahri"ne örnektir:
1. mefa^’i^lün mefa^’i^lün mefa^’i^lün mefa^’i^lün
Ne dehrün bendesi ne şa^h-ı a^li^-şa^nıyuz ca^na^
Esi^rün olalı mülk-i gamun sulta^nıyuz ca^na^
Nev’i^
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir aruz terimi değildir?
İmâle |
Ta’rîz |
Medd |
Tahfîf |
Zihâf |
Ta’rîz, bir aruz terimi değildir. Edebi sanatlardan biridir.
18.Soru
Sonu kısa ünlü ile biten hecelere aruz vezninde ne ad verilir?
Açık Hece |
Kapalı Hece |
Medli Hece |
Bir Buçuk Hece |
Yarı Açık Hece |
Aruz, şiirde açık ve kapalı olarak nitelenen hecelerin önceden belirlenmiş bir düzen içerisinde tekrarlanması esasına dayanan bir şiir ölçüsüdür. Aruza göre üç çeşit hece vardır. Sonu kısa ünlü ile biten hecelere açık ya da kısa hece denir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.
19.Soru
Reviden önce gelen ve kendisinden sonra kısa ünlü bulunmayan sakin sessize ne ad verilir?
İltizam |
Ridf |
Kayd |
Dahil |
Te’sis |
Kayd olarak adlandırılan bu durumda kafiyede kaydın tekrarlanmaması bir kusur olarak Kabul edilmemiş; ancak elde edilmek istenen ahengin tam olarak gerçekleşebilmesi için bu sesin tekrarında yarar görülmüştür. Bir kafiyedeki kayd farklı olacaksa bunların mahreçleri yakın sesler olmalıdır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hezec Bahridir?
müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün |
mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün |
müstef’ilün fe’ûlün müstef’ilün fe’ûlün |
müstef’ilâtün müstef’ilâtün |
müfte’ilün mefâ’ilün müfte’ilün mefâ’ilün |
Bir mısrada dört tane (mefâ’îlün) yan yana gelmesiyle “Hezec Bahri” meydana gelir.
Hezec bahri
“mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün”
Ne dehrün bendesi ne şâh-ı âlî-şânıyuz cânâ
Esîrün olalı mülk-i gamun sultânıyuz cânâ
Nev’î
Recez Bahri
müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün
müstef’ilün fe’ûlün müstef’ilün fe’ûlün
müstef’ilâtün müstef’ilâtün
müfte’ilün mefâ’ilün müfte’ilün mefâ’ilün
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ