Eski Türk Edebiyatına Giriş: Söz Sanatları Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 9 Soru1.Soru
Bir insana ‘’arslan’’ denilmesi, o hayvanın cesaretinin ve gücünün o insana aktarılması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
İltizâm |
Mutâbakat |
Sehl-i münteni |
Tecahül-i arif |
Tazammmun |
Tazammundur. Bir insan için kullanılan arslan sözü, o hayvanın yalnızca cesaretinin ve gücünün kastedilmesini sağlamıştır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mecazın özelliklerinden biridir?
Bir kelimenin gerçek (temel) anlamı dışında başka bir anlamda kullanılması |
Kelimenin temel anlamı ile karşıladığı yeni anlam arasındaki ilişki gerçek dışı olması. |
Bir kelimenin hakiki (gerçek, temel) anlamı değil de mecazî anlamının kastedilmesi için bu iki anlam arasında bir ilişki bulunması. |
Mecaz kısaca bir sözün gerçek anlamında kullanılmamasıdır. Mecazda bu anlamın gerçek anlam olmadığını gösteren ve sözü gerçek anlamının dışına çıkaran bir ilgi vardır. |
Hepsi. |
Yukarıdaki şıkların hepsi mecazın özellikleri arasındadır.
3.Soru
”Var mı hele söylenilmedik söz Kalmış mı meğer denilmedik söz” Aşağıdakilerden hangisi bu dizelerle ilgili bir durum değildir?
Mısralarda tatvîl (sözü uzatma) türünden bir itnâb vardır.
|
İlk mısra amacı ifade için yeterlidir.
|
İkinci mısra zihinde varsayılan başka bir anlamı yansıtmıştır.
|
Şair ilk mısraı yalnız bırakmamak için aynı anlamda bir mısra daha söylemiştir.
|
Burada ikinci mısraın anlam açısından ilk mısraya bir katkısı yoktur.
|
4.Soru
Övüyor gibi görünerek yergiyi pekiştirmeye dayanan sanat aşağıdakilerden hangisidir?
Te’kîdü’l-medh bimâ yüşbihü’zzemm |
Te’kîdü’z-zemm bimâ yüşbihü’lmedh |
Mezheb-i kelâmî |
Tekrîr |
Müşâkele |
Te’kîdü’z-zem bimâ yüşbihü’l-medh, övüyor gibi görünerek yergiyi pekiştirmektir. Önce yerilecek varlıktan övgü ifade eden bir sıfat kaldırılır, hemen ardından; “fakat”, “şu kadar var ki”, “ancak”, “ama” gibi bir istisna edatıyla muhatabın söz konusu varlıkta bazı kusurlar bulunmakla birlikte bir güzel, doğru yanının da olduğunu düşünmesi sağlanır. Ancak ifadede dile getirilen o varlık için bir övgü değil, yeni bir yergi olur.
5.Soru
Cümlenin temel öğelerinden olmayan, ifade edilmek istenen asıl anlama da katkısı bulunmayan kelimeler nasıl adlandırılmaktadır?
Haşiv |
İtnab |
İcaz |
Mecaz |
Tekrir |
Asıl anlamı “yastık ve yorgan içine tıkılan yün, pamuk gibi şeyler” anlamına gelen haşiv, cümlenin temel öğelerinden olmayan ve ifade edilmek istenen asıl anlama da katkısı bulunmayan kelimelere denir.
6.Soru
“Sözü güzel ve maksada uygun olarak ifade edebilen birinin, muhatabının durumunu göz önünde bulundurarak maksadını sıradan insanların günlük hayatta kullandıkları sözlerle ifade etmesine” ne ad verilir?
İtnâb
|
İcâz
|
İsti’are
|
Müsâvat
|
Mecâz
|
7.Soru
“Uçtukça hayâl-i yâr gözden” cümlesinde istiare türlerinden hangisi kullanılmıştır?
Temsilî istiare |
Müfred isti’âre |
İstiâre-i musarraha |
İstiâre-i mekniyye |
Mürekkeb istiare |
Kendisine benzetilenin açıkça söylenmediği sadece onu hatırlatan, onunla ilgili bir unsurun bulunduğu istiare türü olan İstiâre-i mekniyye (=kapalı istiâre) kullanılmıştır. Sevgilinin hayâli bir “kuş”a benzetilmiş, ama müşebbehün bih, yani kendisine benzetilen söylenmeyerek onun uçma özelliğinin belirtilmesiyle yetinilmiştir.
8.Soru
Sen adâlet-pî?esin lâkin sehâ vü cûd ile
Destün eyler zulmi erzânî hazâ’in üstine.
Hüsnî yukarıdaki mısralarda hangi anlatım sanatı kullanmıştır?
Mukabele |
Rücû’ |
İltifât |
Mezheb-i Kelâmî |
Te’kîdü’l-medh bimâ yüşbihü’z-zemm |
Beyit “Sen her şeyde adaleti gözetirsin; ancak, cömert olduğun için elin hazinelere çok zulmeder.” anlamındadır. Beyitte önce memduh övülmüş, ardından “lâkin” edatıyla muhatap söz konusu kişi hakkında bir yerginin ifade edileceği gibi bir beklenti içine sokulmuş, ama ifade edilen onun hakkında yeni bir övgü olmuştur. Beyitteki ifade biçimi “te’kîdü’l-medh bimâ yü?bihü’z-zemm”dir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi teşbihte bulunması gereken unsurlardan biridir?
Müşebbeh (benzeyen) |
Müşebbehün bih (kendisine benzetilen) |
Vech-i şebeh (benzetme yönü) |
Edât-ı teşbîh (benzetme edatı) |
Hepsi |
A, B, C, D şıkları teşbihte bulunması gereken unsurlardandır.