Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Latifi'nin tezkiresini yazarken kendisine model olarak aldığı aşağıdaki yazar ve eser adlarından hangi eşleşme yanlıştır?
Ali Şir Nevayi- Mecalisü'n-Nefais
|
Sehi Bey- Heşt Behişt
|
Camii- Gülşen-i Şuara
|
Devletşah- Tezkire-i Devletşah
|
Lamii-Nefahatü'l-üns
|
2.Soru
Ahdî tarafından yazılan tezkire aşağıdakilerden hangisidir?
Tezkiretü’ş-Şuara
|
Gülşen-i Şuara
|
Heşt Behişt
|
Baharistan
|
Mecalisü’n-Nefais
|
3.Soru
Latifi Tezkiresi’nin farklı nüshalarında farklı şair sayıları ortaya çıkmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Yazarın eseri bitirdikten sonra gelen eleştirilere göre tezkireyi tekrar ele alması |
Bazı sayfaların kaybolması |
Eserin hiç okunmaması |
Heşt Behişt’in Latifi Tezkiresi’den üstün görülmesi |
Tezkirede alfabetik usulün kullanılması |
Latifi Tezkiresi, devrinde çok okunmuş bir eser olup Heşt Behişt’ten üstün görülmüştür. Tezkirede alfabetik usulün kullanılmasının da farklı şair sayıları ortaya çıkmasıyla ilgisi yoktur. Yazar, eseri bitirdikten sonra gelen eleştirilere göre tezkireyi tekrar ele aldığı için Latifi Tezkiresi’nin farklı nüshalarında farklı şair sayıları ortaya çıkmıştır.
4.Soru
Anadolu sahasında Sehi ve Latifi tezkirelerinden sonra yazılan üçüncü tezkire kime aittir?
Aşık Çelebi |
Riyazi |
Ali Şir Nevayi |
Ahdi |
Zaifî |
Anadolu sahasında yazılan ilk tezkireler Sehi ve Latifi tezkireleri iken bunlara Bağdat ve çevresini de dahil eden Ahdi tezkiresi bu coğrafyada yazılmış üçüncü tezkiredir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi manzum tezkire yazan tek isimdir?
Âşık Çelebi |
Latifî |
Faizî |
Sehî Bey |
Güftî |
Güftî manzum tezkire yazan tek isimdir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ali Şir Nevayi'nin Çağatay Türkçesi ile yazılmış Türk edebiyatındaki ilk tezkire örneği olan eserdir?
Mecalisü'n-nefais
|
Baharistan
|
Heşt Behişt
|
Tezkire-i Şuara
|
Tezkire-i Devletşah
|
7.Soru
"Türk edebiyatında şair biyografisi, yani tezkire olarak 35 eser vardır" aşağıdakilerden hangisi 15. yüzyıla ait bir tezkiredir?
Sehî Bey - Heşt Behişt |
Ali Şir Nevayî - Mecalisü’n-nefais |
Latifî - Tezkiretü’ş-Şuara |
Âşık Çelebi - Meşairü’ş-şuara |
Hasan Çelebi - Tezkiretü’ş-şuara |
Türk edebiyatında şair biyografisi, Doğru cevap B'dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, tezkirecilerin eserini oluştururken karşılaştığı sıkıntıları anlattığı bölümdür?
Hamd |
Mukaddime |
Hatime |
Biyografi |
Poetika |
Osmanlı biyografik eserleri bir önsözle, mukaddimeyle başlar. Bu bölümde yazar Allah’a hamd, peygambere dua ettikten sonra eserini neden yazdığını anlatır. Bu kısımda Kuran’da şiirle ilgili bölümler üzerinde durulur. Sonra biyografilere geçilir. Tezkirelerin sonunda hatime adı verilen bir sonuç bölümü bulunmaktadır. Bu kısımda tezkireci, eserini yazarken karşılaştığı sıkıntıları anlatır, eserini başarılı kılması için Tanrı’ya yakarır, okuyandan ve yazandan beklentilerini sıralar.
9.Soru
Künhü’l-ahbar'ın yazarı Âlî Âlî, kendi çağının geçerli olan eleştiri kuralları çerçevesinde şairlerin verdiği örnek beyitlerini imale, rekaket, tam teşbih olmama, aruz kusuru taşıma, manaca uygunsuzluk ve yanlış edâ gibi kusurlardan dolayı eleştirir. Diğer biyografi yazarlarından farklı olarak, verdiği örnek şiirlere zaman zaman _________ .
Yukarıdaki boşluğa gelecek ifade aşağıdakilerden hangisidir?
açıklamalar getirmiştir |
derlemeler adını vermiştir |
haksızlık yapmıştır |
müdahale etmiştir |
tercümeler eklemiştir |
Künhü’l-ahbar yazarının diğer biyografi yazarlarından farklı taraflarından biri
de, verdiği örnek şiirlere zaman zaman müdahale etmesidir.
10.Soru
Hangisi Gelibolulu Ali'nin edebi serlerinden biridir?
Mihr ü Mah |
Fursatname |
Heft-Meclis |
Nusretname |
Menşeü'l-inşa |
Diğerleri tarihi eserleridir. Cevap a şıkkıdır.
11.Soru
Divan edebiyatı geleneği içinde yazılan eserlerde bölümleri ifade etmek için aşağıdakilerden hangisi kullanılır?
Tevliyet |
Tetimme |
Ravza |
Mütevelli |
Poetika |
Ravza: Bahçe, cennet bahçesi. Divan edebiyatı geleneği içinde yazılan eserlerde
bölümleri ifade etmek için kullanılır.
12.Soru
I. Herat Tezkireleri olarak adlandırılan üç tezkireden biridir.
II. Yalnızca Türk şairlere yer verilmiştir.
III. Bir ön söz ve on iki tabakadan oluşmaktadır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Mecalisü’n-nefais ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I, II |
I, III |
II, III |
Türkçe yazılmış ilk şairler tezkiresi Ali Şir Nevayî (ö.1501)’nin Mecalisü’n-nefais (y.1491) adlı eseridir. Nevayî’den önce İran edebiyatının büyük ustası Camî (ö.1492) Baharistan (y.1487)’ını, Emir Devletşah (ö.1495) da Tezkiretü’ş-şuara (y.1487)’sını yine aynı muhitte yazmışlardı. Herat’ta yazılan ve Osmanlı tezkire geleneğine modellik eden bu üç tezkireyi Herat tezkireleri kavramıyla adlandırıyoruz. Mecalisü’n-nefais (y.1498), bir ön söz ve sekiz tabakadan oluşmaktadır. Mecalisü’n-nefais, hem Fars edebiyatı hem de Türk edebiyatı için önemli bir eserdir. Farsça şiir söyleyen şairlerin hayat hikâyelerine bir silsile içerisinde yer veren Devlet Şah’ın Tezkiretü’ş-şuara’sı ile Sam Mirza-yı Safevî’nin Tuhfe-i Samî’si arasındaki boşluğu tamamlaması ve Farsça şiir söyleyen Fars asıllı şairleri almasından dolayı Fars edebiyatı için de önemli bir kaynaktır.
13.Soru
Kınalızade Hasan Çelebi tezkiresinin mukaddime bölümünde aşağıdaki hangi konudan söz etmemiştir?
Peygamberin faziletlerinden söz etmiştir.
|
Allah'ın birliğinden ve kudretinden bahsetmiştir.
|
Kendini yetştiren hocalarına teşekkür etmiştir.
|
Günahlarının bağışlanmasını dilemiştir.
|
Dönemin padişahının övgüsünü yapmıştır.
|
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Latifî’nin tezkiresinin sonuç bölümünde yakındığı konular arasında yer almaz?
Döneminde şiire ve inşaya itibar kalmadığı |
Şiir yazımında Türkçe’nin giderek önemini yitirdiği |
Zamane halkının sanatkârın gerçek değerini anlamaktan uzak olduğu |
Dünya arzularının insanı sarhoş ettiği |
Hırsın insanların başını döndürdüğü |
Latifî tezkiresinin hatime yani sonuç bölümünde pek çok eleştiri yapmıştır. Ancak bu eleştiriler arasında şiir yazımında Türkçe’nin önemini yitirdiği ile ilgili bir yorum yoktur.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hasan Çelebinin eserleri arasında değildir?
Tezkiretü’ş-şuara |
Mutavvel |
Zeyl-i Şakâyık |
Envârü’t-tenzil |
Dürer ü Gurer |
Hasan Çelebi'nin eserleri;
Dürer ü Gurer: Hasan Çelebi’nin hukuk alanında yazdığı haşiyelerdir.
Envârü’t-tenzil: Kur’an’ın şerhine dair Arapça bir eserdir.
Mutavvel: Belagat ilmine dair yazılan Arapça bir eserin şerhidir.
Tezkiretü’ş-şuara (y.1585-86): Hasan Çelebi, 1586 yılında Kınalızade Hasan Çelebi Tezkiresi veya Tezkiretü’ş-şuara olarak bilinen eserini, 16. yüzyılın beşinci tezkiresi olarak Sehî, Latîfi, Ahdî ve Âşık Çelebi Tezkireleri’nden sonra kaleme almıştır.
Zeyl-i Şakâyık: Âşık Çelebi Arapça olarak Şakâyık’a yazdığı bu zeyli Sokollu Mehmet Paşa’ya takdim etmiştir.Doğru cevap C'dir.
16.Soru
Latifî’nin hangi eseri yüz hadisin kıtalar halinde Türkçe tercümesidir?
Füsul-i Erbaa |
Risale-i Tarif-i Evsaf-ı İstanbul |
Subhatü’l-uşşak |
Tezkiretü’ş-şuara ve Tabsıratü’n-nuzema |
Nazmül-cevahir |
Füsul-i Erbaa, Latifî’nin dört mevsimin özelliklerini sanatlı bir dille anlattığı nazım nesir karışımı bir eserdir. Risale-i Tarif-i Evsaf-ı İstanbul, İstanbul hakkında yazılmış bu eserdir ve önce Kanunî’ye daha sonra mukaddimesi değiştirilerek III. Murat’a sunulmuştur. Tezkiretü’ş-şuara ve Tabsıratü’n-nuzema, Anadolu’da, Sehî Bey’in Heşt-Behişt adlı eserinden sekiz yıl sonra yazılmış ikinci tezkiredir. Nazmül-cevahir, Hz. Ali’nin 207 sözünün kıtalar hâlinde tercümesidir. Subhatü’l-uşşak ise yüz hadisin kıtalar hâlinde Türkçe tercümesidir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aşık Çelebi'nin yazmış olduğu tezkiyeler olumsuz sayılabilecek özelikleri arasındadır?
Çelebi’nin kendine has canlı, samimi, esprili üslubu |
Âşık Çelebi’nin bizzat şairinden öğrendiği bilgiyi vermesi |
Kişi tasvirleri ve ruhi tahliller yapılmamış, çevre, mekân anlatımına da yer vermesi |
Ebced sistemine göre tasnif edilmesi |
Farsça, Arapça kelime ve tamlamalar yanında Türkçe deyimleri de kullanması |
Âşık Çelebi edebiyat tarihimizde esas olarak tezkiresiyle yani nesir yazarlığıyla tanınır. Kendine has orijinal üslubuyla kaleme aldığı tezkiresi edebiyat, kültür ve dil tarihimiz açısından çok önemlidir. Kısa biyografilerde verilen bilgiler diğer tezkirelerden pek farklı değildir. Çelebi’nin kendine has canlı, samimi, esprili üslubu, esas onun tanıdığı şairleri anlatırken ortaya çıkar. Tezkirenin en önemli tarafı Âşık Çelebi’nin bizzat şairinden öğrendiği veya yakınlarından duyduğu en doğru ve geniş bilgiyi vermesi, bir psikolog gibi şairleri ve olayları tahlil etmesidir. Bu yönüyle eser bir edebiyat tarihinden çok hikâye hatta roman havası taşımakta ve türünün tek örneğini teşkil etmektedir. Bu uzun biyografilerde sadece kişi tasvirleri ve ruhi tahliller yapılmamış, çevre, mekân anlatımına, devrin sosyal yapısına gelenek ve göreneklerine dair bilgiler de verilmiştir. Eserde Farsça, Arapça kelime ve tamlamalar yanında Türkçe deyim ve atasözleri de çok kullanılmış ve Türkçe kelimelerle de seciler yapılmıştır. Tezkirenin olumsuzluk olarak değerlendirilebilecek tek yanı ebced sistemine göre tasnif edilmesidir. Bu tasnif tarzı eserin rahatça kullanılmasını engellemektedir. Doğru cevap D'dir.
18.Soru
Osmanlı Devleti sınırları içinde yetişen şairleri ilk kez bir tezkire halinde toplayan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Heşt Behişt |
Baharistan |
Tezkiretü’şşuara |
Mecalisü’nnefais |
Tabsıratü’n-nuzama |
Heşt Behişt’in en önemli tarafı, Osmanlı Devleti sınırları içinde yetişen şairleri ilk kez bir tezkire halinde toplaması ve böylece birçok şairi unutulmaktan kurtarmasıdır.
19.Soru
Rükn adı verilmiş dört bölümden meydana gelen tezkireyi okuyan birisi hangi şaire ait eseri okuyordur?
Latifi |
Âlî |
Sehi |
Hasan Çelebi |
Aşık Çelebi |
Âlî’nin hem genelde hem de bu alanda en önemli eseri Künhü’l-ahbar’dır. Künhü’l-ahbar, uzun bir mukaddime ve yazarın Rükn adını verdiği dört bölümden meydana gelir.
20.Soru
Türk edebiyatında şair biyografisi, yani tezkire olarak kaç eser vardır?
5 |
15 |
25 |
35 |
45 |
Türk edebiyatında şair biyografisi, yani tezkire olarak 35 eser vardır. Doğru cevap D’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ