Fotoğraf Kültürü Final 4. Deneme Sınavı

Fotoğrafçılar 1850’lerden itibaren resimselcilik (pictorialism) yaklaşımıyla, resim sanatının gelenek içinde oluşturduğu görsel düzenlemeleri fotoğraf yoluyla denemişlerdir. Oskar Gustave Rejlander (1813-1875), Henry Peach Robinson (1830-1901), Julia Margaret Cameron (1815-1879) ve William Lake Price  (1810-1896) gibi sanatçı ruhlu kişiler fotoğrafı, dönemin yaygın sanatı olan resim sanatına öykünerek kullandılar. Rejlander ve Robinson’un aynı çerçeve içinde bir konuyu birden çok negatifin üst üste basılmasıyla anlatmaya yönelmeleri yeni bir durumdur. Walter Benjamin Resimselci  bir fotoğraf sanatçısı değildir.

Kitle iletişim araçları denildiğinde 1960’lardan başlayarak Marshall McLuhan hem olumlu hem de olumsuz anlamda anılır. McLuhan’ın iletişim araçlarını insan uzuvlarının uzantısı olarak görmesi ve bu araçları Sıcak ve Soğuk Araçlar olarak sınıflandırması belirleyici bir öneme sahiptir. Sıcak araçlar, kişinin dış gerçeklik hakkında algılama yapmasına, kendince tasarım yapmasına olanak vermez.

Modern dönem

Sayısal teknolojinin temel belirleyici özelliği olan verileri basamaklayarak işlemesi,
yeni fotoğrafın da belirleyici özelliğidir. Sayısal olarak ifade edilen her olgu 0-1 ya da Evet/Hayır şeklinde birimlere ayrılarak değerlendirilir. Sayısal fotoğraf denildiğinde, tek bir bütün olarak fotoğraf değil, küçük noktalardan oluşan bir bütünü düşünmek gerekir. Başka bir deyişle kolaylıkla dağıtılabilen ve yeniden istenilen şekilde birleştirilen görüntülerden söz edilmektedir. Sayısal teknolojinin ortaya çıkardığı bu durum, fotoğrafın bazı temel konularını yeniden tartışılır hale getirmiştir. Fotoğrafın belge ve gerçeği temsil etme özelliği, sayısal fotoğraf döneminde ne duruma gelmiştir Piksellerden oluşan ve bir ağ sistemi içinde yer alan fotoğrafın belge olma özelliği ve gerçeği temsil etmesi döneme özgü olarak yeniden tartışılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla B seçeneğindeki belge geçerliliği artmamış azalmıştır.

Monet, karşımızda gördüğümüz bir konunun görüntüsünün, ışık yoluyla nasıl değiştiğini araştırmıştır. Rouen Katedrali’nin her bir farklı ışık ve renk içeren yirmi farklı resmini yapmıştır. Bu şekilde Monet, görüntünün karmaşık yapısını ve aynı zamanda akışkan bir süreç içerdiğini resimler yoluyla ortaya koymuştur.

Karanlık Kutu, bilim adamı İbnü’l Heysem (İS. 965-1039/40) tarafından ışığın doğrusal olarak hareket ettiğini kanıtlamak için yaptığı deneyde kullandığı araçtır. İÖ. V. yüzyılda filozof Mo Ti (İÖ. 470-391) tarafından ilk kez tanımlanan (Karanlık Kutu) Camera Obscura, X. yüzyılda İbnü’l Heysem tarafından çalışma sistemiyle birlikte açıklanmıştır.

Geçmişteki an’lar, Aristoteles’in zaman konusundaki düşüncelerini oluşturan öğelerden biri değildir.

İÖ V. yüzyılda Çinli filozof Mo Ti (İÖ 470-391) tarafından ilk kez tanımlanan Karanlık Kutu (Camera Obscura), X. yüzyılda İbnü’l-Heysem tarafından çalışma sistemiyle birlikte açıklanmıştır.

Aristoteles’e göre zamanın sonsuz görülmesinin nedeni Harekettir.

Antik Yunan düşünürlerinden Aristoteles (İÖ 384-322) ünlü “Fizik” adlı eserinde zamanı; önce ile sonraya göre hareketin sayımı olarak tanımlar.  Bu tanımda zaman kavramı üç aşamada ele alınmıştır. Düşünür, önce hareketle ilişkili olarak zaman kavramını ele almıştır. Zamanın hareketle ilişkili olduğunu ancak farklı bir şey de olduğunu ifade etmiştir. İkinci aşamada ise zamanı hareket ilişkisi bağlamında, önce ve sonra durumlarına uygulamıştır.

Sinema

Fotoğrafın sayısal döneminde ulaştığı durumla ilgili özel belirleme yapmak gerekir. Fotoğrafla ilgili olarak XXI. yüzyılda yaşanılan durum için Fotoğraf Ötesi, Post Fotoğraf denilmektedir.

Makine ya da alet yoluyla elde edilen sanat eserleri ve sanat eserlerinin bu yolla yapılan çoğaltmaları, nitelikle ilgili önemli bir soruyu ortaya çıkarmıştır. Bu nitelik, “biriciklik” kavramıyla açıklanmıştır. Fotomekanik yoluyla yeniden üretilen kopyaların sanat eseri olarak “biricikliği” hakkında tartışmalar gündeme gelmiştir. Başka bir deyişle soru şudur: Böyle sanat eserlerinde sanatçının eli nerededir? Öncelikle sanat eseri yeniden çoğaltılır ya da fotoğraf yoluyla yeniden çoğaltmak için düzenlenirse, asıl (orijinal) olma sorunu ortaya çıkar. Bu temel tartışma, sanat ve teknoloji, sanatçı ve makine konuları kapsamında günümüzde de sürmektedir. XXI. yüzyılın elektronik ortamlarında yapılan sanatlar için de bu yaklaşımlar ve tartışmalar geçerlidir.

Eski-yeni araçlar arasındaki ilişkiyi bizler en görünen ve yaşanılan şekliyle bilgisayarlarda gördük. Daktilonun yerini alan ilk bilgisayarlarla 1970’lerde tanıştık. 1980’lere gelindiğinde ise artık eski araç daktilonun yerini, yeni araç olarak masa üstü bilgisayarlar aldı. Bu şekilde bilgisayar yeni bir araç olarak toplum içinde yerini aldı.

Yeni fotoğraf başlığı altında sözü edilenler; sayısal teknoloji, bilgisayar tabanlı küresel ağ, fotoğrafa yönelik yazılımlar vb. bunların hepsi fotoğraf düşüncesinin gelişmesini sağlıyor ve bu durum durmaksızın sürüyor.

Öznel zaman psikolojik olarak hissedilir, hissediş zamanımızın ortaya koyduğu bir ölçü birimi yoktur. Bu durum, bireyden bireye göre değişir. Ölçülmesi mümkün değildir. Nicelikten çok niteliktir.

Modern beğeni üzerine en köklü etkiyi sanatın sanayileşmesi yaratmıştır. İmgenin başta fotoğraf olmak üzere litografi ve gravür gibi baskı teknikleri ile çoğaltılması sanat yapıtının zaman içerisinde kazandığı “aura”sını yitirmesine neden olmuştur. Yukarıdaki seçenekler göz önünde bulundurulduğunda doğru cevap fotoğraftır. 

Kurgu ve çoğaltılabilir görüntüler 

Sanatçı Churk Close (1940- ) fotoğrafın renk ve ton yapısını yansıtan büyük resimler yapmıştır. Onun resimlerinin nesnesi çok yakın çekim fotoğraflardır. Fotoğrafı daha büyük bir tuvale çizerek görüntüyü bir koordinat sitemi içinde parçalara böler. Daha sonra her bir kareyi tek tek boyar. Resim 4.3’teki Otoportre eserinde görüldüğü gibi, fotoğrafın ve sayısal etkinin izleri kolaylıkla algılanmaktadır. Bu resimde, hem fotoğraf vardır hem de tek tek küçük karelerden oluşan sayısal bir görüntü söz konusudur.