Genel Dilbilim 1 Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkçede iki seslemli olan gelin biçimi, _____ hangi seslemde olmasına bağlı olarak iki ayrı anlam taşır, yani iki ayrı sözcüktür: geLİN ‘evlenecek kız’, GElin ‘gel eyleminin emir kipi’.
vurgunun |
ezginin |
bürünün |
tonun |
uzunluğun |
Bürünsel bir özellik olan vurgu, konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesidir. Vurgu (i) sözcük vurgusu ve (ii) sözdizimsel vurgu olmak üzere iki ayrı dilbilimsel düzeyde incelenir. Sözcük düzeyinde, birden fazla seslemli sözcüklerde bir seslemin diğer(ler)inden daha kuvvetli, belirgin ve yüksek bir tonla söylenmesi ile kendini gösterir. Dilbilimde sözcük vurgusu iki biçimde belirtilir: (i) vurgu alan seslemin üzerine [‘] işareti koyarak, (ii) vurgu alan seslemi büyük harfle yazarak. Tek seslemli sözcüklerde, sözcük vurguludur. Vurgu birden faza seslemli sözcükler arasında anlam farkı belirtebilir; örneğin Türkçede iki seslemli olan gelin biçimi, vurgunun hangi seslemde olmasına bağlı olarak iki ayrı anlam taşır, yani iki ayrı sözcüktür: geLİN ‘evlenecek kız’, GElin ‘gel eyleminin emir kipi.’ Doğru yanıt A şıkkıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bütün dünya dillerinde görülür?
Akciğer hava akımı düzeneği |
Gırtlak hava akımı düzeneği |
Artdamak hava akımı düzeneği |
Başlatıcı gırtlak |
Başlatıcı artdamak |
Tüm dillerde akciğer hava akımı düzeneği ile oluşrurulan sesler bulunmaktadır. Gırtlaksıl ve artdamaksıl hava akımı düzenekleri ise bazı dillerde akciğer hava akımı düzeneği yanı sıra kullanılmaktadır. Akciğer hava akımı düzeneğinde başlatıcı akciğer, gırtlak hava akımı düzeneğinde gırtlak, artdamak hava akımı düzeneğinde ise artdamaktır. Öyleyse, doğru yanıt A seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi [f] ünsüzünün özelliklerini içerir?
Çift-dudaksıl |
Diş yuvasıl |
Dudaksıl-dişsil |
Dudaksıl-artdamaksıl |
Dudaksıl-dişsil |
[f] ünsüzü dudaksıl-dişsil sınıfındadır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dili bütün açılardan inceleyen bilim
dalıdır?
Sesbilim |
Biçimbilim |
Edimbilim |
Dilbilim |
Sözdizim |
Dilbilim, dili bütün açılardan inceleyen bilim
dalıdır.
5.Soru
- Ben sadece su içtim.
- Sadece ben su içtim.
Yukarıdaki iki cümlenin ifade ettikleri anlamların farkını hangi dilbilim alanı inceler?
Sesbilim |
Sözcük bilgisi |
Sözdizim |
Anlambilim |
Biçimbilim |
Tümcelerin anlamları ve oluşan anlam farkları anlambilim kapsamında irdelenmektedir. Doğru cevap D'dir.
6.Soru
Bir dilde bir sözcenin söylenişi sırasında sesin yükselme-alçalma olayına ne ad verilir?
Bürün |
Vurgu |
Tonlama |
Ezgisellik |
Sözdizimsellik |
Konuşma sırasında ses tek düze değildir, konuşma süresince yükselip alçalır. Bu olaya tonlama denilir.
7.Soru
'Doğal dillerde sözcüklerin biçimleri ile anlamları/göndergeleri arasındaki ilişki doğal değildir.' tümcesinin taşıdığı anlam, hangi seçenekte açıklanmıştır?
Sözcüklerin biçimleri ve anlamları arasındaki ilişki, bu görev için özel olarak atanan resmi kurumlarca belirlenmektedir. |
Sözcüklerin biçimleri ve anlamları arasındaki ilişki, dilin ortaya çıktığı anlardan itibaren o toplumu yöneten gruplarca belirlenmektedir. |
Sözcüğün biçimi için, anlamı/göndergeyi akla getirecek, ona bir şekilde benzeyen ses dizisi seçilmiştir. |
Biçimler, insanlık tarihi boyunca süren dillerarası etkileşim, ödünçleme sürecinde şekillenmiştir. |
Bu ilişki rastlantısal ve uzlaşımsaldır, yani bir toplumsal uzlaşma sonucu ortaya çıkmıştır. |
Örneğin, Türkçedeki masa sözcüğünün biçimi, yani [m-a-s-a] sesbirimlerin dizilimi ve gerçek dünyadaki herhangi bir masa arasında doğrudan, doğal yolla oluşmuş bir ilişki yoktur. Bu ilişki bir rastlantı sonucu ortaya çıkmış ve toplumsal uzlaşmayla sabitlenmiştir.
8.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde dil kavramıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Dil, somut bir varlıktır. |
Dil hem insan hem de hayvanlara özgü bir özelliktir. |
Dil sabittir, değişmez. |
Dil, yapay bir sistemdir. |
Dil, insan hayatının her noktasında kendisini gösterebilmektedir. |
İnsanlar için yürümek, koşmak, oturmak, kalkmak ne kadar doğalsa, birbirleri ile iletişim kurmak da o kadar doğaldır. İnsanlar bir araya geldiklerinde birbirleriyle konuşurlar, soru sorarlar, görüşlerini paylaşırlar, bilgi alışverişinde bulunurlar. Günlük yaşamları sırasında başka işler yaparken bile, örneğin bisiklete binerken, duvara çivi çakarken, ekmek keserken, spor yaparken insanlar birbirleriyle konuşurlar. Kısacası, dil hayatın her noktasındadır.
9.Soru
'Çalışkan çocuklar hızlıca soruları cevapladılar.' tümcesinin doğru analizi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
[[[Çalışkan] [çocuklar]] [[hızlıca] [[soruları] [cevapladılar.]]] |
[[Çalışkan çocuklar] [hızlıca soruları cevapladılar.]] |
[Çalışkan çocuklar hızlıca soruları cevapladılar.] |
[Çalışkan] [çocuklar] [hızlıca] [soruları] [cevapladılar.] |
[[Çalışkan çocuklar] [[hızlıca [soruları] cevapladılar.]] |
Bu tümce öncelikle 'çalışkan çocuklar' ve 'hızlıca soruları cevapladılar' şeklinde ikiye ayrılır. Ardından 'çalışkan çocuklar' da ikiye ayrılır. 'hızlıca soruları cevapladılar' öbeği de 'hızlıca' ve 'soruları cevapladılar' olarak ikiye ayrılır. Son olarak da 'soruları cevapladılar' öbeği ikiye ayrılır. Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Çocukların dil edinim süreçleri ve dil bozuklukları çalışmalarıyla ilgilenen bilim dalı hangisidir?
Kuramsal dilbilim |
Söylem çözümlemesi |
Artzamanlı dilbilim |
Toplumdilbilim |
Ruhdilbilim |
Çocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Ruhdilbilimciler aynı zamanda, dil bozuklukları üzerine çalışmakta ve afazi, disleksi gibi çeşitli dil bozuklukları sergileyen konuşucuların dil özelliklerinin niteliğini araştırmaktadırlar. Doğru cevap E'dir.
11.Soru
Tanım: 'Bir anadil konuşurunun dil hakkındaki içselleştirdiği bilgi, dil yetisi. Dil yetisi, bir dilin sözdizimsel, anlambilimsel, biçimbilimsel ve sesbilimsel yapısı hakkında içsel bilgilerin yanı sıra bilişsel sözlük de kapsar.'
Bu tanım, aşağıdakilerden hangisi için verilmiştir?
Kuralcı Dilbilgisi |
Öğretici Dilbilgisi |
Betimlemeli Dilbilim |
Kuramsal Dilbilim |
Betimlemeli Dilbilgisi |
Söz konusu tanım, Betimlemeli Dilbilgisi için verilmiştir. Anadil hakkında bu içsel, edinilmiş bilginin yansımasını, dilbilim uzmanları tarafından anadil konuşurları için yazılan dilbilgisi kitaplarında buluruz.
12.Soru
_____ bir dilde tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir.
Yukarıdaki cümlede bulunan boşluğa aşağıdaki kelimelerden hangisi gelmelidir?
Sesbilim |
Biçimbilim |
Sözdizim |
Anlambilim |
Dil bilim |
Biçimbilim bir dilde tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir.
13.Soru
- Biçim bilim
- Öğretici Dilbilgisi
- Söz dizim
- Bilişsel sözcük
- Kuralcı dilbilgisi
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri anadil konuşurlarının dil yetisi denilen içselleştirilmiş dil bilgisi bileşenlerindendir?
Yalnız I |
II - III |
I - II - IV |
III - IV - V |
I - III - IV |
- sözcüklerin iç yapısını belirleyen kuralları içeren biçimbilim,
- sözcüklerin birleşerek öbek oluşturmasını ve öbeklerin birleşerek tümce oluşturmalarında etkin
olan kuralları içeren sözdizim ve - sözcüksel ve tümcesel düzeylerde anlamı belirleyen kuralları içeren anlam-bilim bileşenlerinin özellikleri.
Anadili konuşurlarının dil yetisi denilen içselleştirilmiş dil bilgisi bu dört bileşenin yanısıra dildeki
sözcükleri içeren bilişsel sözlükten oluşmaktadır.
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerin ilk kelimelerine bakıldığında, hangisindeki vurgu ilk seslemdedir?
Çeşme başındaki muhabbete doyum olmaz. |
Kalkan gemide arıza olmuş. |
Fulya Şişli'ye mi yoksa Beşiktaş'a mı bağlı? |
Gölcük o kadar derin ki, tabanında hayat yok. |
Kartal İstanbul semalarına yükselerek gözden kayboldu. |
Cins adlarında birincil vurgu ikinci seslemde, yer adlarında ilk seslemdedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.
15.Soru
Dilbilim'in hangi alt dalı anadili kullanıcılarının sözcük düzeyine ilişkin sezgisel bilgilerinin betimlemelerini yapar?
Biçimbilim |
Sesbilim |
Sözlükbirim |
Sözcükbiçim |
Sözdizim |
Dilbilim'in anadili kullanıcılarının sözcük düzeyine ilişkin sezgisel bilgilerinin betimlemelerini yapan alt dalı Biçimbilim'dir. Doğru cevap A'dır.
16.Soru
Bir sesin genizsil olması/olmaması (±genizsillik) bir ayırıcı özellik olduğunu gösteren örnek, aşağıdakilerden hangisidir?
pil - bil |
kit - git |
mil - bil |
mil - nil |
din - tin |
/b/ sesi patlamalı, çiftdudaksıl ve ötümlü. /m/ sesi ise patlamalı, çiftdudaksıl, ötümlü ve genizsil. Genizsillik anlam farklılığına yol açtığına göre bir ayırıcı özelliktir.
17.Soru
"Gerçek-gerçeküstü" sözcüklerinde hangi sürecin örneği vardır?
tekrarlama |
yerine koyma |
işlemleme |
bileşme |
türetme |
"Gerçek-gerçeküstü" sözcüklerinde bileşme örneği vardır.
18.Soru
İki ses en küçük ikilide birbirinin yerine geçtiğinde anlamsal farklılığa yol açarsa bu iki ses o dilde birer sesbirimdir ve aralarındaki dağılıma .......... denir.
Yukarıda boş bırakılan noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
İki ses en küçük ikilide birbirinin yerine geçtiğinde anlamsal farklılığa yol açarsa bu iki ses o dilde birer sesbirimdir ve aralarındaki dağılıma .......... denir.
Yukarıda boş bırakılan noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Karşıtsal dağılım |
Bütünleyici dağılım |
Serbest dağılım |
Bütüncül dağılım |
Tamamlayıcı dağılım |
İki ses en küçük ikilide birbirinin yerine geçtiğinde anlamsal farklılığa yol açarsa bu iki ses o dilde birer sesbirimdir ve aralarındaki dağılıma karşıtsal dağılım adı verilir. Örneğin Türkçe'de /r/ ve /t/ karşıtsal dağılım içindedir ve bu nedenle /dur/ ve /dut/ sözcüklerinde anlam farkının oluşmasına yol açarlar. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
I: Diş yuvası arkası
II: Dil
III: Alt dişler
IV: Damak
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri ünsüzlerin üst oluşturucuları arasında yer almaktadır?
I ve IV |
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I ve III |
Diş yuvası arkası ve damak ünsüzlerin üst oluşturucuları arasındadır.
20.Soru
I. Diller arasında ses farklılıkları olduğu gibi, alfabelerinde de farklar vardır.
II.Dilbilim araştırmalarında sadece dillerin alfabeleri dikkate alınır.
III. Dillerin alfabelerinde bir harfin temsil ettiği sesin niteliği dilden dile değişmez.
IV. Bazı dillerde bir ses o dilin alfabesi içinde bile değişik harflerle gösterilmektedir.
Ses ve yazı ile ilgili yukarıdakilerden hangileri söylenebilir?
I ve II |
II ve III |
I ve III |
I ve IV |
II, III ve IV |
Diller arasında ses farklılıkları olduğu gibi, alfabelerinde de farklar vardır çünkü her dil kendi ses dizgesinde olan sesleri temsil etmek için gerekli olan harfleri kullanır. Dilbilim bütün dillerdeki sesleri kaydetmeyi ve yazabilmeyi amaçlamaktadır. Bunun için diller tarafından kullanılan alfabeler, dilbilim için yeterli değildir. Dillerin alfabelerinde bir harfin temsil ettiği sesin niteliği dilden dile fark etmektedir. Türkçede e harfi ile temsil edilen ses ile İngilizcede aynı harf ile temsil edilen ses farklıdır; örn. Türkçede ses, sen, ev ama İngilizce men, women, beet. Ayrıca bazı dillerde bir ses o dilin alfabesi içinde bile değişik harflerle gösterilmektedir; örn. İngilizcede meet ‘buluşmak’ ile meat ‘et’ sözcüklerindeki ünlü aynıdır ama yazılış biçimleri görüldüğü gibi farklıdır. Aynı şekilde, İngilizcede this, the, these gibi sözcüklerin ilk sesleri yazıda th olarak 2 harf ile yazılmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ