Genel Dilbilim 1 Final 19. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İngilizcede sıfatlardan belirteç yapan -ly eki, -ly ile biten sıfatlarla kullanılmaz. Kind ‘kibar’ fatından kindly ‘kibarca’ türetilebilirken, manly ‘erkeksi, erkeğe özgü’ sıfatından *manlily türetilmez. Tabanın hangi özelliği buna yol açmaktadır?
Biçimbilimsel |
Sesbilimsel |
Anlamsal |
Biçimsel |
Türetimsel |
İngilizcede sıfatlardan belirteç yapan -ly
eki, -ly ile biten sıfatlarla kullanılmaz. Kind ‘kibar’
sıfatından kindly ‘kibarca’ türetilebilirken, manly ‘erkeksi,
erkeğe özgü’ sıfatından *manlily türetilmez. Bu
sınırlılığın, aynı seslerin ardışık kullanımından kaçınma
eğiliminden kaynaklandığı belirtilir (Booj, 2005:
65). Tabanın sesbilimsel özellikleri buna yol açmaktadır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eylemden ad yapan türetim eki alan bir kelimedir?
Doğum |
Kitaplık |
Çocukça |
Aşıla |
Kovala |
Doğum kelimesi doğmak eyleminden ad olan bir kelimedir.
3.Soru
Ünlülerin oluşturulması aşağıdakilerden hangisiyle yakından ilgilidir?
Dilin konumu-Ağız açıklığı-Karın boşluğu |
Akciğer-Dilin konumu |
Gırtlak-Dilin konumu-Akciğer |
Dilin konumu-Ağız açıklığı-Dudak durumu |
Gırtlak-Dudak konumu |
Ünlülerin oluşturulması Dilin konumu-Ağız açıklığı-Dudak durumu ile yakından ilgilidir.Dilin konumu: Dilin ağzın ön kısmına doğru itilmesiyle oluşturulan ünlülere ön ünlüler, arka konuma çekilmesiyle oluşturulan ünlülere arka ünlüler, damağa yakın konumda oluşturulan ünlülere ise ara ünlüler denir. Ağız açıklığı: Damağa yakın konumda oluşturulan ünlülere üst ya da kapalı ünlüler, ağzın alt bölgesinde oluşturulan ünlülere alt ya da açık ünlüler, orta bölgede oluşturulan ünlülere de orta ünlüler denir. Dudak konumu: Dudakların iki biçimi vardır: (i) yuvarlak, (ii) düz. Yuvarlak duruş dudakların birbirlerine yakın getirilip yuvarlaklaştırıldığı biçimdir. Dudakların yuvarlaklaştırılması ile oluşturulan ünlülere yuvarlak ünlü denir. [u, o] yuvarlak ünlülerdir. Dudaklar yuvarlaklaştırılmadan düz olarak oluşturulan ünlülere düz ünlü denir. [i] bir düz ünlüdür.
4.Soru
Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durumuna verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Biçimbirim |
Yapısal bulanıklık |
Altbiçimlik |
Bağımsız biçimbirim |
Sözdizim |
Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla
anlam ortaya çıkmasına neden olan duruma yapısal bulanıklık denir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir eğik durum işlevi değildir?
hedef |
iyelik |
parçacık |
araç |
zaman |
İyelik bilgisi bir eğik durum işlevi değildir. Doğru cevap B'dir.
6.Soru
Dilde ses ve anlam arasındaki bağın rastlantısal olduğunu gösteren ilke aşağıdakilerden hangisidir?
Sözlükbirim |
Sözlükçe |
Nedensizlik |
Karşıtsal ilişki |
Yerine koyma |
Nedensizlik, dilde ses ve anlam arasındaki
bağın rastlantısal olduğunu
gösteren ilkedir.
7.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kapalı küme sözcük grubundan bir kelime vardır?
Senin gibiyim. |
Seni sevmiyorum. |
Sana kızıyorum. |
Ali'yi görmek istemiştim. |
Ondan nefret ederim. |
Bağlaçlar ve ilgeçler kapalı küme sözcükleridir. A seçeneğindeki gibi sözcüğü ilgeç olduğu için bu gruba girer. Doğru cevap A'dır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sadece çekim ekleri bağlamında ele alınan ve bir sözcükbiçimin çekim ekleri çıktıktan sonra kalan kısmına verilen addır?
Taban |
Kök |
Çekimsel önek |
Çekimsel sonek |
Gövde |
Sadece çekim ekleri bağlamında ele alınan ve bir sözcükbiçimin çekim ekleri çıktıktan sonra kalan kısmına Gövde adı verilir. Doğru cevap E'dir
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ödünçlemeli çeviri sözcük alışverişi örneği değildir?
Doğal gaz |
Çanak anten |
Uydu yayını |
Ateş böceği |
Bilgi toplumu |
Bazen diller arası sözcük alışverişi ödünçlemeli çeviri şeklinde gerçekleşir. Bu durumda, sözcükleri kaynak dilden alıcı dile olduğu gibi aktarmak yerine anadilde birebir çevirisi yapılır. Doğal gaz, çanak anten ve bilgi toplumu sözcükleri sırasıyla İngilizce'deki natural gas, dish antenna ve information society sözcüklerinden, uydu yayını ise Almanca Satelliten-programm sözcüklerinden çevirilerek oluşturulmuştur. Doğru cevap D'dir.
10.Soru
"Renksiz yeşil rüyalar kızgınca uyuyor." Yukarıdaki cümle için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Kurallıdır, kabul edilebilir. |
Kurallıdır ama kabul edilemez. |
Kuralsızdır fakat kabul edilebilir. |
Kuralsızdır ve kabul edilemez |
Hiçbiri |
"Renksiz yeşil rüyalar kızgınca uyuyor" cümlesi kurallıdır ama kabul edilemez. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi adın eril-dişil-yansız, canlı-cansız, insan-hayvan gibi özellikleri temelinde niteleyicileriyle uyum gerektiren bir ulamdır?
Sayı |
Durum |
İyelik |
Cins |
Uyum |
Cins adın eril-dişil-yansız, canlı-cansız, insan-hayvan gibi özellikleri temelinde niteleyicileriyle uyum gerektiren bir ulamdır. Doğru cevap D'dir
12.Soru
Bir ekin üretkenliğinin kısıtlı olmaması ve yeni türetimlere açık olması haline ne ad verilir?
Tıkama |
Yineleme |
Kapatma |
İşleklik |
Ekleme |
İşleklik, bir ekin üretkenliğinin kısıtlı
olmaması ve yeni türetimlere açık olması
halidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sesbilimsel koşullanmaya örnek olarak verilebilir?
Alın |
Kiler |
Simit |
Eller |
Soner |
Türkçe çoğul bilgisi taşıyan [-lar] ve [-ler] biçimlerindeki ünlü seçimi, ünlü uyumu kurallarına koşut olarak kendilerinden önce gelen ünlünün özellikleri tarafından belirlenmektedir. El-lar/ler
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi adların tümcede değişen işlevlerini gösteren dilbilgisel ulamdır?
Durum |
Sayı |
Cins |
Uyum |
İyelik |
adların tümcede değişen işlevlerini gösteren dilbilgisel ulamına Durum denir ve doğru cevap A'dır
15.Soru
"Eğitsel değeri vardır çünkü iyi eğitimli insanların belirli bir biçimde konuşmasını sağlayarak dilde ileri düzeyde ayrışmalara engel olabilir." Yukarıdaki dilbigisi aşağıdakilerden hangisidir.
Betimleyici dilbilgisi |
Kuralcı dilbilgisi |
Üretici dilbilgisi |
Evrensel dilbilgisi |
Yapılandırmacı dilbilgisi |
Kuralcı dilbilgisi dilde doğru / yanlış belirlemesi yaparak dil kullanımını belli bir
standart doğrultusunda yargılar. Kuralcı dilbilgisinin eğitsel değeri vardır çünkü iyi eğitimli insanların belirli bir biçimde konuşmasını sağlayarak dilde ileri düzeyde ayrışmalara engel olabilir. Doğru seçnek B' dir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde çekim eki almış bir kelime mevcuttur?
Ayakkabı |
Yolculuk |
Evli |
Düzenli |
Dalına |
Dal-ı-(n)-a işmen -i ve -a halini alan bir kelimedir. Dolayısıyla çekim eki almıştır.
17.Soru
Sonlu sayıda kural ile sonsuz sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanan dilbilgisi aşağıdakilerden hangisidir?
Yapısalcı dilbilgisi |
Betimleyici dilbilgisi |
Üretici dilbilgisi |
Evrensel dilbilgisi |
Kuralcı dilbilgisi |
Üretici Dilbilgisi sonlu sayıda kural ile sonsuz sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanır. Örneğin, Eylem Öbeği için EÖ, Ad Öbeği için AÖ, gibi. Doğru seçenek C' dir.
18.Soru
"Dünkitapaldım" örneğindeki "kitap" dizilimi yerine yapı bozulmaksızın "çiçek" diziliminin kullanılabilir olması, "kitap" ve "çiçek" dizilimlerinin birer sözcük olduğunu kanıtlar. Bu durum, sözcük tanımada kullanılan hangi sözdizimsel yönteme örnektir?
Karşıtsal ilişki |
Yerine koyma |
İşlemleme |
Anlamsal ölçüt |
Nedensizlik |
Sözcük tanımada kullanılan sözdizimsel yöntemlerden birisi de yerine koyma işlemidir. Örneğin, iyi kibar düşkünü tümcesini ele alalım. Türkçenin anadili konuşucuları görürler ki, Türkçede iyi ve kibar sözcükleri yerine yapı bozulmaksızın başka sözcükler de kullanılabilir. İyi, kibar düşkünü olunabildiği gibi, kibar, iyi düşkünü; moda, alışveriş düşkünü ya da sinema, tiyatro düşkünü de olunabilir. Düşkün olmak yerine meraklı ya da hayran da olunabilir: iyi, kibar meraklısı; moda, alışveriş meraklısı; sinema, tiyatro meraklısı; iyi, kibar hayranı; moda, alışveriş hayranı; sinema, tiyatro hayranı gibi. Öyleyse, aynı konumda birbirlerinin yerine kullanılarak bir karşıtsal ilişki oluşturan bu yapılar, dilde bağımsız birimler olarak sınıflandırılabilirler. Soru kökünde verilen örnek de buna benzer bir durumu sergilemektedir. Doğru cevap 'B' seçeneğidir.
19.Soru
Bir öğretmen bir konuyu açıklamak için öğrencilerine şu örnekleri veriyor:
* çare-siz
*help-less
*aspira-dora
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin anlatmak istediği konudur?
Bağımlı biçimbirimler-karşıtsal dağılım |
Bağımsız biçimbirimler-karşıtsal dağılım |
Bağımsız biçimbirimler-konumları |
Bağımlı biçimbirimler-konumları |
Bağımsız biçimbirimler-yerine koyma |
Bağımlı bir biçimbirimin bağımsız bir biçimbirime takılma sürecine ekleme ve eklenen bağımlı biçimbirimlere de ek denir. Bağımlı biçimbirimler, yani ekler, eklendikleri konuma göre önek, içek ve sonek olarak adlandırılırlar. Bunlardan eklendikleri biçimlerden sonra gelenler sonek, önce gelenler önek, içine yerleştirilenler içek adını alırlar. Dolayısıyla öğretmenin verdiği örneklerde görüyoruz ki sözcüklerin sonuna "-" ile belirtilmiş ekler getirilmiş ve anlam bütünlüğü sağlayan yeni sözcükler oluşturulmuş. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.
20.Soru
Chomsky Evrensel Dilbilgisi Kuramını oluştururken daha çok hangi filozofun görüşlerinden etkilenmiştir?
Descartes |
Platon |
Sokrates |
Humbolt |
Leibniz |
Chomsky kuramını oluştururken daha çok Descartes'in usçu fikirlerinden etkilenmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ