Genel Dilbilim 1 Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde açık kümeyi kapalı kümeden ayıran özellikler bir arada verilmiştir?
- Üye sayısı fazla
- Yeni üyeler kabul eden
- Değişmez
- Değişebilen
I, II ve IV |
I, II, III ve IV |
II, III ve IV |
I, III ve IV |
I ve IV |
Açık küme, üye sayısı fazla olan ve kolaylıkla yeni üyeler kabul eden, kapalı küme ise çok nadiren yeni ögeler kabul eden ve üye sayısı sınırlı ya da değişmez olan bir sözcük sınıfıdır. Doğru cevap A'dır.
2.Soru
İşaret dilleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İşaret dillerinin de, konuşulan diller gibi, işaretlerle gösterilen ‘sözcükler’i vardır. |
İşaret dilindeki işaretlerin tümce içinde birleşmelerini belirleyen kuralları vardır. |
İşaret dillerinde sonsuz sayıda tümce üretilebilir. |
İşaret dillerinin dilbilgisi kuralları aynı toplumda konuşulan dilin kuralları ile aynıdır. |
İşaret dillerinin kendilerine özgü birim ve kuralları vardır. |
İşitme engelli çocuklar, konuşulan dillerin temelini oluşturan sesleri duyamadıkları için işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinemezler. Ancak dil insanlara özgü, içgüdüsel bir olgudur. Bunun en önemli kanıtlarından biri de işit-me engellilerin ses yerine el, yüz ve beden hareketleriyle oluşturdukları işaretler ile iletişim kurmalarıdır. İşaret dillerinin de, konuşulan diller gibi, işaretlerle gösterilen ‘sözcükler’i ve bu sözcüklerin (işaretler) tümce içinde birleşmelerini belirleyen kuralları vardır. Konuşulan diller gibi, işaret dilleri de yaratıcıdır. İşaret dillerinde de sonsuz sayıda tümce üretilir. İşaret dillerinin dilbilgisi kuralları aynı toplumda konuşulan dilin kuralları ile aynı değildir; başka bir deyişle, işaret dilleri konuşulan dillerin işaretle ifade edilmesi anlamına gelmez, kendilerine özgü birim ve kuralları olan ve konuşulan dillerden bağımsız bir dizgedir.
Doğru cevap D'dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözlüksel biçimbirimler arasında sayılabilir?
Adıl |
İlgeç |
Bağlaç |
Belirleyici |
Belirteç |
Sözlüksel biçimbirimler, adlarından da anlaşılacağı üzere sözlük anlamı taşıyan içerik sözcüklerinden oluşan biçimleri içerir. En tipik örnekleri, ad, eylem, sıfat ve belirteçlerdir. E seçeneği dışındaki biçimbirimler dilbilgisel biçimbirimlere verilebilecek örneklerdir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.
4.Soru
Aşağıdaki konuşmada çocuğun söyledikleri dile ilişkin neyi göstermektedir?
Anne : Yemek kedi yedi.
Çocuk (Gülerek): Kedi yemek yedi.
Anne : Neden öyle?
Çocuk : Öyle işte. Komik çünkü. Kedi yemek yedi diyeceksin.
Anne : Aferin benim kızıma.
Edinçin varlığını |
Bilinçli bilginin varlığını |
Çocukların ısrarcı olduğunu |
Çocukların inatçı olduğunu |
Çocukların dili taklit ettiğini |
Anadili konuşucuları hiç duymadıkları tümceleri anladıklarına ve üretebildiklerine göre bu sözdizim kuralları insan bilişinde bir biçimde yer almaktadır. Anadili Türkçe olan kişiler Türkçede pek çok tümceyi, örneğin edilgen yapıyı sorunsuzca kullanabilirler. Ancak, bu kişilere edilgen yapının kurallarını sorduğunuzda bu kuralları açık bir biçimde bir formül şeklinde dile getiremeyebilirler. Öyleyse, konuşucunun anadilindeki tümce ve öbek kurallarına ilişkin bilgisi, bilinçli ve dile dökülebilen bir bilgi değil, sezgiseldir. Yani, konuşucular açık ve kesin biçimde bu kuralları formülleştiremezler. Her konuşucunun tümcelerin düzgün veya bozuk olduğuna yönelik sezgilerini de içeren zihninde bulunan bu soyut ve farkındalığın altındaki kurallar zincirine Amerikalı dilbilimci Chomsky, edinç (ya da dil yetisi) adını vermiştir. Burada da çocuk sebebini bilmediği ama doğru olduğunu bildiği bir kullanımı önermektedir. Doğru cevap A’ dır.
5.Soru
- Geleneksel sınıflandırmalar sözcüklerin biçimine göre yapılmaktaydı.
- Anlamsal sınıflandırmalarda adlar kişi, yer, ve nesnelere işaret eden sözcükler olarak tanımlanmaktadır.
- Biçimbilimsel ölçüt ise, sözcükleri öbek ve tümce içindeki yerlerini gözeterek sınıflandırır.
- Dağılımsal ölçüt, sözcükleri aldıkları ekleri gözeterek sınıflandırır.
- Sınıflandırma ölçütlerinin kullanabilirlikleri, dillerin biçimbilimsel özellikleriyle yakından ilişkilidir.
Sınıflandırma ölçütleriyle ilgili olarak verilen bilgilerden kaç tanesi doğrudur?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Geleneksel sınıflandırmalar, sözcüklerin anlam özelliklerine göre yani anlamsal ölçüte göre yapılmaktaydı. Biçimbilimsel
ölçüt, sözcükleri aldıkları ekleri gözeterek sınıflandırır. Dağılımsal ölçüt ise, sözcükleri öbek ve tümce içindeki dağılımlarını gözeterek sınıflandırır. Diğer ifadeler doğrudur.
6.Soru
I. Bilimsel yaklaşımda olması gereken değil, gerçekte var olan incelenir.
II. Konuşuculara neyin doğru neyin yanlış olduğunu söyler.
III. Sonlu sayıda kural ile sonsuz
sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanır
Kuralcı Dilbilgisi ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Üretici dilbilgisi sonlu sayıda kural ile sonsuz sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanır. Diğer maddeler kuralcı dilbilgisi ile ilgili doğru bilgilerdir. Doğru seçenek C' dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden birleşik sözcüklerden hangisi geçirimlidir?
Karakol |
Kuşpalazı |
büyükanne |
imambayıldı |
kadınbudu |
Bütünün ifade ettiği anlam, C şıkkındaki 'büyükanne' kelimesinin 'büyük' ve 'anne' parçaların anlamının toplamına karşılık geldiğinden geçirimlidir. Fakat kara ve kol, imam ve bayıldı, kuş ve palazı ve son olarak kadın ve budu kelimeleri birleştiklerinde kendi anlamlarından bağımsız bir anlamı gösterdikleri için geçirimsizdirler.
8.Soru
Kuralcı dilbilgisinin eğitimdeki önemli işlevinin gerçekleşebilmesi için dil kullanımlarıyla insanlara örnek olan kişiler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
- Medyada görev yapan spikerler
- Gazete yazar ve editörleri
- Romancılar
- Dil ve edebiyat öğretmenleri
- Medyada görev yapan spikerler
- Gazete yazar ve editörleri
- Romancılar
- Dil ve edebiyat öğretmenleri
I, II ve III |
II, III ve IV |
I, III ve IV |
I ve IV |
I, II, III ve IV |
Kuralcı dilbilgisinin eğitimde önemli bir işlevi vardır. Her toplumda iyi eğitim almış insanların telaffuz, tümce kurma ve ifade biçimleri örnek alınır ve bu yaklaşım, toplumda dil açısından bütünleştirici bir rol oynar. Medyada görev yapan spikerler, gazete yazar ve editörleri, romancılar, dil ve edebiyat öğretmenleri dil kullanımları ile insanlara örnek olurlar ve doğru kullanımı savunurlar. Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durum aşağıdakilerden hangisidir?
Sesbilimsel koşullanma |
Dilbilgisel koşullanma |
Sözcüksel koşullanma |
Yapısal bulanıklık |
Alaşım biçim |
Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durumun ismi yapısal bulanıklıktır. Doğru cevap D'dir
10.Soru
Aşağıda sunulan edinç ve edim kavramları arasındaki farklardan hangisi yanlıştır?
Edinç hatasız, edim hata doludur |
Edinç bilişsel, edim ise sözlü ve yazılıdır |
Edinç edinime göre daha sezgiseldir |
Edim soyut, edinç ise somuttur |
Edim eksikler içerebilir, edinçte ise böyle bir durum söz konusu değildir |
Edinç bilişsel bir eylem olduğu için soyut, edinim ise sözlü ve yazılı olduğu için somut olacaktır.
11.Soru
I. Ton dilleri, aynı sesbirimlerden oluşan sözcükler arasında anlam farkını ezgi farkı ile belirtir.
II. Aynı sesbirimlerden oluşan birimler alçak-yüksek, yüksek-alçak, yüksek-yüksek, alçak-alçak tonlarda söylenir.
III. Her sözcüğün belirgin bir ezgi örüntüsü bulunur.
IV. Ton dillerinde ezgi, sözcükler arasında anlam farkı belirttiğinden sesbirimseldir.
V. Sino-Burma dil ailesinden Çince ton diline ile Hint-Avrupa dillerinden İsveççe ezgisel dillere örnek verilebilir.
Ton dilleriyle ilgili yukarıdakilerden hangileri söylenebilir?
I ve II |
I, II ve III |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
I, II, III, IV ve V |
Ton dilleri, aynı sesbirimlerden oluşan sözcükler arasında anlam farkını ezgi farkı ile belirtir. Aynı sesbirimlerden oluşan birimler alçak-yüksek, yüksek-alçak, yüksek-yüksek, alçak-alçak tonlarda söylenir. Her sözcüğün belirgin bir ezgi örüntüsü bulunur. Ton dillerinde ezgi, sözcükler arasında anlam farkı belirttiğinden sesbirimseldir. Sino-Burma dil ailesinden Çince ile Hint-Avrupa dillerinden İsveççe ton dillerindendir.
Doğru cevap D'dir.
12.Soru
Sözcüklerin bütünün ifade ettiği anlam, ilkinde parçaların anlamının toplamına
karşılık gelmektedir. Bu kurala göre oluşturulan "büyükanne" ve "büyükbaba" bileşik sözcükleri aşağıdakilerden hangisine örnektir?
Geçirimsiz |
Birleşimsel |
İçmerkezli |
Dışmerkezli |
Tamlamasal |
Bileşikleri oluşturan ögelerin bütünleşmesindeki
derecelenmeye bağlı olarak taşıdıkları anlamın
saydamlığı da değişebilir. Örneğin, büyükanne ve
kuşpalazı bileşiklerini ele alalım. Bütünün ifade
ettiği anlam, ilkinde parçaların anlamının toplamına
karşılık geldiğinden geçirimli (birleşimsel),
ikincisinde ise hastalığın ne kuşla ne de yavruyla
ilgisi olduğundan geçirimsizdir.
13.Soru
I: Sabah erken uyanmalıyım.
II: Kendimi seviyorum.
III: Babam kredi borçlarımı ödese keşke.
IV: İstanbul çok kalabalık, sıkılıyorum.
Yukarıdaki cümlelerin hangisi ya da hangilerinde yükümlülük kipleri vardır?
I ve III |
II ve IV |
I ve II |
I ve IV |
II ve III |
Şart ve dilek ulamları yükümlülük kipidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi işitme engelli çocukların işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinememesinin asıl nedenidir?
Konuşulan dillerin temelini oluşturan sesleri duyamamaları |
Nörolojik farklılıklarının olması |
Motor gelişimlerinin normal işiten çocuklardan farklı olması |
Zihinsel süreçlerinin normal işiten çocuklardan farklı olması |
Sosyo-ekonomik farklılıklarının olması |
işitme engelli çocukların işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinememesinin asıl nedeni, konuşulan dillerin temelini oluşturan sesleri duyamamalarıdır.
15.Soru
Sözlükçede bilgi olarak listelenen girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin sözcüklerine ne ad verilir?
Sözlükçe |
Sözlükbirim |
Karşıtsal ilişki |
Anlamsal ölçüt |
Biçimbilim |
Sözlükbirimler, sözlükçede bilgi olarak listelenen
girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin
sözcükleridir.
16.Soru
Diller arasında kopyalama biçiminde gerçekleşen alıntılama sürecine verilen dilbilimsel isim aşağıdakilerden hangisidır?
Ödünçleme |
Alma |
Kopyalama |
Taşıma |
Uyarlama |
Diller arasında kopyalama biçiminde gerçekleşen alıntılama süreci, dilbilimde ödünçleme olarak adlandırılmaktadır.
17.Soru
"Eğer bir ses dizilimi bir dilde ........ bir biçim, yani sözcük olarak sınıflandırılıyorsa, sistemli olarak türlü durumlarda ........ olmalı ve görüldüğü her yerde de biçimini ve kavramsal içeriğini koruyabilmelidir."
Yukarıdaki boşluklara sırası ile aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Nedensiz - Tekrarlanabilir |
Bağımsız - Nedensiz |
Bağımsız - Tekrarlanabilir |
Tekrarlanabilir - Bağımsız |
Bağımlı - Bağımsız |
Sözdizimsel ölçüt ise sözcüklerin sıralanması ve konumuna ilişkindir. Bu ölçütü etkili kullanmanın bir koşulu, sözcüklerin oluşturduğu biçim düzenini fark etmektir. Eğer bir ses dizilimi bir dilde bağımsız bir biçim, yani sözcük olarak sınıflandırılıyorsa, sistemli olarak türlü durumlarda tekrarlanabilir olmalı ve görüldüğü her yerde de biçimini ve kavramsal içeriğini koruyabilmelidir. Doğru seçenek C' dir.
18.Soru
1a. oda-dan; 1b. oda-dan. Bir sözcüğün seslemlerini (1a) ve biçimbirimlerini (1b) gösteren bu örneğe dayanarak hangi tespitte bulunabiliriz?
Aynı yapının seslem ve biçimbirim sayılarında ve sınırlarında örtüşme olabilir. |
Aynı yapının seslem ve biçimbirim sayıları farklı olabilir. |
Seslem ve biçimbirim sayılarında örtüşme olmayabilir. |
Biçimbirimler aynı zamanda seslem oluşturmak zorunda değiller. |
Tek bir biçimbirim birden fazla seslem barındırabilir. |
Verilen örnekte seslemlerin ve biçimbirimlerin sayısı ve sınırları aynıdır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi karmaşık bir sözcüktür?
Pencere |
Bardak |
Dil |
Yazım |
Çocuk |
Basit sözcükler tek bir biçimbirimden, karmaşık sözcükler iki ya da daha fazla biçimbirimden oluşan sözcüklerdir. "Yazım" kelimesi karmaşıktır çünkü hem yapı hem de anlam bakımından birden fazla öğeyi içermektedir. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Söyleyişte sesletilen ancak biçimbirim karşılığı olmayan biçimlere verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Boş biçim |
Sıfır biçim |
Alaşım biçim |
Ünlü değişimi |
Altbiçim |
Söyleyişte sesletilen ancak biçimbirim karşılığı olmayan biçimlere verilen isim boş biçimdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ