Genel Dilbilim 2 Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Amasya elması küçük ve suludur tümcesinde hangi sözcüğün yalın halinin gönderimsel anlamı yoktur?
Amasya |
elma |
küçük |
ve |
sulu |
Betimsel bir anlam taşıyan ama gönderimi olmayan dilsel ifadelerin en güzel örneklerini dilbilgisel işlev taşıyan sözcükler ve eklerde bulabiliriz. Örneğin, ‘ve’, ‘her’, ‘kimse’ gibi dilsel birimlerin dünyasal gerçeklikte bir gönderimi olmasa da bir betimsel anlam taşırlar ve tümcelerin ilgili anlamları yüklenmesini sağlama konusunda önemli bir rol oynarlar. Doğru yanıt D’dir.
2.Soru
Küme notasyonuyla sarı gömlek sıfat öbeğinin
gönderimi, aşağıdakilerden hangisinde doğru
gösterilmiştir?
〚sarı gömlek〛= {sarı olmayan şeylerin |
〚sarı gömlek〛= {gömleklerin kümesi} Ս {sarı |
〚sarı gömlek〛= {gömleklerin kümesi} Ո {sarı |
〚sarı gömlek〛= sarı gömlek |
〚sarı gömlek〛= {sarı gömlek} |
Gömlek ve sarı üyeleri olan iki ayrı küme olarak
görülür ve bu kümeler gömlek ve sarı sözcüklerinin
gönderimsel anlamını işaretler. Gömlek kümesi (G),
gömlek olarak belirlenebilecek, gömlek özelliği taşıyan
şeylerin kümesidir. Sarı kümesi (S) ise sarı özelliği taşıyan
şeylerin kümesidir. Sarı kümesinin yalnızca gömlekleri
değil sarı olan herşeyi barındırması gerektiğine dikkat
ediniz. Sarı gömlek, bu iki kümenin kesişim kümesinde yer
alır; yani, G Ո S.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İşbirlikçi edimsözler'e örnektir?
Rica etme |
Tebrik etme |
Teşekkür etme |
Rapor verme |
Tehdit etme |
İşbirlikçi edimsözler Edimsözün amacı sosyal amaçla bağlantılı değildir: rapor verme, ilan etme, öykü anlatma, vs.
4.Soru
Aşağıdaki metinde geçen ve şıklarda verilen tümcelerden hangisi yalın tümcedir?
1944’te Lancaster’da ABD’li yetkililerle Kızılderili temsilciler arasında bir anlaşma görüşülüyor. ABD’li yetkililer, Kızılderililerin erkek çocuklarını üniversiteye göndermeleri halinde masrafları devletin üstleneceğini söylediler. Kızılderililer teşekkür ederek bu teklifi reddettiler ve şöyle dediler: “Biz gençlerin eğitimi konusunda sizden farklı düşünüyoruz. Bazı gençlerimiz kuzey eyaletlerinizde üniversite eğitimi gördü. Geri döndüklerinde onların iyi koşamadıklarını gördük. Avcılık ve savaşçılık konularında hiçbir şey bilmediklerine tanık olduk. Yani ABD’nin eğittiği erkekler Kızılderililer için hiçbir işe yaramıyor. Teşekkür ediyorlar ABD’lilere ve şükranlarımızın ifadesi olarak bazı Virginia’lı gençleri eğitim için bize göndermenizi öneriyoruz. Onlara bildiğimiz her şeyi öğretiriz. Birer erkek olarak sizlere geri göndeririz.”
Bazı gençlerimiz kuzey eyaletlerinizde üniversite eğitimi gördü. |
Geri döndüklerinde onların iyi koşamadıklarını gördük. |
Avcılık ve savaşçılık konularında hiçbir şey bilmediklerine tanık olduk. |
ABD’nin eğittiği erkekler Kızılderililer için hiçbir işe yaramıyor. |
Onlara bildiğimiz her şeyi öğretiriz. |
Yalın tümce tek başına kullanılan bir AÖ ve EÖ içerir. Birleşik tümcede iki ayrı bağımsız tümce vardır ve bunlar bir bağlaç ile bağlanırlar. Birleşik tümce içinde bileşen olarak yer alan tümcecikler aynı düzeyde yer alırlar ve anlamsal açıdan da eşit önemdedirler. Öte yandan, karmaşık tümceler, bir bağımsız tümcenin içinde en az bir bağımlı tümceden oluşurlar. Bu tür cümlelerde, yan tümcecik ana tümceciğinin içinde bulunur ve onun bir parçası olarak işlev görür. Bir diğer deyişle, yan tümce ana tümcenin içine yerleştirilmiş, yani altına dizinlenmiştir. Dilbilgisel olarak içe yerleştirilen yan tümce, ana tümcenin aşamalı yapısında daha aşağıda bulunur; anlamsal açıdan da ana tümcenin anlamına karşıt önerme yapmaz. Verilen örneklerde de B, C, D, E şıklarında yer alan tümceler karmaşık tümcedir ve aşağıda köşeli ayraçla gösterilen yan tümcecikleri içerirler:
[Geri döndüklerinde] [onların iyi koşamadıklarını] gördük.
[Avcılık ve savaşçılık konularında hiçbir şey bilmediklerine] tanık olduk.
[ABD’nin eğittiği] erkekler Kızılderililer için hiçbir işe yaramıyor.
Onlara [bildiğimiz] her şeyi öğretiriz.
Doğru cevap A’ dır.
5.Soru
Biber, yaptığı çalışmada kimi açıklayıcı etiketleri kullanarak sekiz ayrı metin türü öntipi tanımlamaktadır. "Allâh’ım! Senden başka ilâh yoktur, Seni her çeşit kusurdan tenzîh ederim." şeklindeki dini metin hangi öntipe aittir?
Öğretici açıklama
|
Imgeleyici anlatı
|
Bilimsel açıklama
|
Bilgisel etkileşim
|
İkna eylemi içeren söylemler
|
6.Soru
İliştirilmiş yeni bilgi içeren sözce hangisidir?
Benim yanımda çalışan bir adam |
Dün iyi bir adam gördüm |
Bugün bir ayakkabı aldım. Annem onu çok beğendi |
Hayat dün gibi geçti |
Hani Hatice hanım var ya |
Yepyeni (İliştirilmiş) bilgi. Bilinen bir söylem varlığına iliştirilmiş yeni bilgi taşıyan bir söylem varlığı: Benim yanımda çalışan bir adam gibi. Burada yeni bilgi olan bir adam dinleyicinin tanıdığı, yani söylem modelinde bulunan ve eski bilgi olan ben adılına iliştirilmiştir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kullanıcı merkezli metinsellik ölçütlerinden biri değildir?
Durumsallık
|
Kabuledilebilirlik
|
Amaçlılık
|
Tutarlılık
|
Bilgisellik
|
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dilsel topluluk özelliklerinden biri değildir?
Dil kullanımı işlevsel bir davranıştır. |
Dil temel toplumsallaşma sürecinden ayrıdır. |
Söylem topluluğuna katılım irade ve istekle gerçekleştirilen ve topluluk üyelerince kabulü öngören aşamalı bir süreçtir. |
Söylem topluluğunun paylaştığı ortak amaçlarla biçimlenir. |
Örneğin grup dayanışması, bireysel beklentiler gibi daha pek çok günlük yaşama ilişkin bireysel ihtiyaçlarla biçimlenir. |
“Dil kullanımı işlevsel bir davranıştır.” söylem topluluğuna ait bir özelliktir.
9.Soru
Belli bir bağlam içinde, belli bir zamanda bir konuşucu tarafından dinleyiciye belli bir yerde söylenen sözcük, nida, onaylama sesleri, bir ifade gibi bir birime ne ad verilir?
Bağıntı |
Tümce |
Sözce |
Edimsöz |
Sezdirim |
Sözce belli bir bağlam içinde, belli bir zamanda bir konuşucu tarafından dinleyiciye belli bir yerde söylenen sözcük, nida, onaylama sesleri, bir ifade gibi bir birimdir.
10.Soru
"Nasıl telaşlandım... Çok tuhaf bir şeydi yaşadığım." Verilen örnek hangi anlatı metni kurucu öğesidir?
Özet |
Yönlendirme |
Değerlendirme |
Güçlendiriciler |
Karşılaştırıcılar |
Güçlendiriciler: Bir anlatıcı, metin alıcısına anlatmak istediklerinin anlamını güçlendirmek için vurgudan, nicelik bildiren sözcüklerden, yinelemelerden, kültürel anlam taşıyan sözcelerden ve ünlemlerden yararlanabilir.
11.Soru
Bilgi yapısı hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Bilgi yapısı, yalnızca Ad Öbekleriyle kodlanan söylem varlıklarına ilişkindir. |
Bilgi yapısı iletilen mesajın ne şekilde sunulduğuna değil içeriğine ilişkindir. |
Bilgi yapısının sunumundaki farklı seçenekler, önermenin doğruluk değerini değiştirir. |
Aynı önerme değerine sahip olan sözceler, aynı bilgi yapısını taşırlar. |
Dilbilimde bilgi yapısının incelenmesi Prag ekolü dilbilimiyle başlamıştır. |
Dilbilimde bilgi yapısının incelenmesi Prag ekolü dilbilimiyle başlamış ve bugüne kadar çeşitli dilbilimsel yaklaşımlarla farklı dillerde araştırılmıştır. Bilgi yapısı, yalnızca Ad Öbekleriyle kodlanan söylem varlıklarına ilişkin değildir. Eylem Öbeği de eski ya da yeni bilgi taşıyabilir. Bilgi yapısı iletilen mesajın içeriğine değil ne şekilde sunulduğuna ilişkindir. Öyleyse aynı önerme değerine sahip olan sözceler, farklı bilgi yapısı taşıyabilirler. Bir başka deyişle bilgi yapısının sunumundaki farklı seçenekler, önermenin doğruluk değerini değiştirmez. Örneğin, Türkçede temel söz dizilimi özne-nesne ve eylem biçiminde olmasına karşın aynı önermeyi farklı söz dizilimleriyle dillendirmek mümkündür.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi metinsellik ölçütleri bağlamında yer alan kullanıcı merkezli ölçütlerden biri değildir?
Tutarlılık |
Amaçlılık |
Bilgisellik |
Kabuledilebilirlik |
Durumsallık |
Metinsellik ölçütleri bağlamında yer alan kullanıcı merkezli ölçütler amaçlılık, durumsallık, kabuledilebilirlik, bilgisellik, metinlerarası ilişkidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi temel söylem türleri arasında sayılamaz?
Betimleyici söylem |
Anlatısal söylem |
Örnekleyici söylem |
Açıklayıcı söylem |
Savlayıcı söylem |
Temel söylem türleri: Betimleyici söylem, anlatısal söylem, açıklayıcı söylem, savlayıcı söylem, öğretici-bilgilendirici söylem şeklindedir.
14.Soru
Sözceyi kullanarak gerçekleştirilmek istenen amaç olarak tanımlanan söz eylem aşağıdakilerden hangisidir?
Düzsöz eylemi |
Edimsöz eylemi |
Etkisöz eylemi |
Dolaylı söz eylemi |
Dolaysız söz eylemi |
Edimsöz eylemi: Sözceyi kullanarak gerçekleştirilmek istenen amaca edimsöz denir.
15.Soru
Metin üreticisinin metnini alıcının duygularına hitap etme amacıyla ürettiğine işaret eden durum aşağıdakilerden hangisidir?
Niyet / işlev |
Durum |
Bakış açısı |
Estetiklik |
Akılcılık |
Niyet /İşlev, Metin üreticisinin metnini alıcının duygularına hitap etme amacıyla ürettiğine işaret eder.
16.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde gönderim ilişkisi, artgönderim bağıntısıyla kurulmuştur?
İsmail, önünde uzun bir yol olduğunu biliyordu. Hızla yola koyuldu.
|
Seni gerçekten çok özledim. Görüşmeyeli ne kadar oldu kardeşim?
|
Eve geldi. Yıldırım hızıyla merdivenleri tırmandı Cemal.
|
Yaşar metal fabrikasında çalışıyor. Kemal şeker fabrikasından emekli oldu.
|
Oldukça sevinçliydi. Semra ehliyetine kavuşmuştu.
|
17.Soru
“Anlatı metninin seçimlik parçalarındandır. Ana hatlarıyla anlatı olaylarını içerir” tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir?
Yönlendirme |
Karmaşık olay dizisi |
Özet |
Değerlendirme |
Sözlü anlatı |
Özet, anlatı metninin seçimlik parçalarındandır. Ana hatlarıyla anlatı olaylarını içerir.
18.Soru
“Gelin ve damat dans ettikten sonra, pastayı kestiler.' cümlesindeki düğün, davetli, takı gibi kişinin bilişinde olan söylem varlığına ilişkin bilgiye nasıl ulaşmaktayız?
“Gelin ve damat dans ettikten sonra, pastayı kestiler.' cümlesindeki düğün, davetli, takı gibi kişinin bilişinde olan söylem varlığına ilişkin bilgiye nasıl ulaşmaktayız?
Söylemsel Eski Bilgi |
Çıkarımsal Eski Bilgi |
Kullanılmamış Yeni Bilgi |
Yepyeni bilgi |
İliştirilmiş Bilgi |
Bir düğünden söz edildiğinde gelin, damat, takılar, davetliler, vd. kişinin bilişinde çağrışımsal olarak oluşturulur.
19.Soru
I.Konu belirgin ise eksiltilebilir.
II. Odak belirgin ise eksiltilebilir.
III. Konu karşıtsal konu dışında vurgu almaz.
Yukarıda Türkçede Bilgi Yapısının Özellikleri hakkında verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I-II |
I-III |
II-III |
I-II-III |
Odak hiç bir durumda eksiltilemez.
20.Soru
Metni oluşturan ögelerin ve metindeki dilsel düzenlerin çözümlenmesi ile ilgili bilim dalına ne ad verilir?
Metinbilim |
Edebiyat |
Dilbilgisi |
Metindilbilim |
Dil çözümleme |
Metindilbilim, metni oluşturan öğelerin ve metindeki dilsel düzenlerin çözümlenmesiyle ilgili dilbilim dalıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ